Nieuws
Waarom is Puigdemont, symbool van de Catalaanse onafhankelijkheidsstrijd, nu (wel) opgepakt?
Heeft Carles Puigdemont het lot – en de Spaanse justitie – te lang getart? Donderdagavond werd de voormalige president van Catalonië tijdens een bezoek aan het Italiaanse eiland Sardinië gearresteerd voor zijn rol in de onafhankelijkheidsstrijd. Een lange celstraf dreigt, en daarmee een verdere verzuring van de Spaans-Catalaanse verhoudingen.
Puigdemont (58) was op weg naar een kunsttentoonstelling in Alghero, op Sardinië. Catalonië heeft een band met de stad: al zes eeuwen spreken de inwoners (ook) Catalaans, een overblijfsel uit de tijd dat Spaanse koningen over delen van Italië heersten. Puigdemont kwam in ‘L’Alguer’ niet verder dan het vliegveld, waar de Italiaanse autoriteiten hem inrekenden.
Als geen andere politicus staat Carles Puigdemont symbool voor de Catalaanse onafhankelijkheidsstrijd. Hij was het die als regiopresident in oktober 2017, na een illegaal referendum, de vrije republiek Catalonië uitriep. 48 hele seconden duurde de onafhankelijkheid. Nadat Puigdemont de republiek had uitgeroepen, schortte hij die beslissing onmiddellijk op, naar eigen zeggen om ‘de dialoog aan te gaan’ met Spanje.
Immuniteit
Daar zou hij de kans niet voor krijgen. De Spaanse regering van de rechtse premier Rajoy greep hard in. Het Catalaanse regiobestuur werd uit zijn macht gezet en kopstukken van de beweging kregen jarenlange celstraffen. Puigdemont niet: die ontsprong de dans door halsoverkop naar België te vluchten. Vanuit Waterloo verkent hij sindsdien ieder juridisch muizengaatje om zijn uitlevering te voorkomen. Een grote slag sloeg hij toen hij een zetel won in het Europees Parlement, waarmee hij immuniteit verkreeg. Tot ongekende frustratie in Spanje.
In maart dit jaar hief het Europees Parlement zijn onschendbaarheid echter op. Puigdemont spande een rechtszaak aan tegen die beslissing en wilde tot de uitspraak immuniteit blijven genieten, maar kreeg nul op het rekest van het Europees Hof van Justitie. Een van de redenen voor die afwijzing was dat Puigdemont zich volgens de rechters niet echt zorgen hoefde te maken. Het Spaanse arrestatiebevel zou tijdelijk zijn bevroren, in afwachting van een uitspraak van de rechter over de uitlevering van een andere naar België gevluchte separatist.
Gratie
Dat Puigdemont nu toch is gearresteerd, komt dan ook als een klap voor hem en de andere separatisten. Waren de Italiaanse autoriteiten niet op de hoogte van de opschorting? Heeft het Europees Hof de kans op arrestatie onderschat? Of is Spanje niet eerlijk geweest tegenover het Hof? Onduidelijk is ook waarom Puigdemont bij een geldig arrestatiebevel niet vorige week al werd aangehouden in Parijs, waar hij sprak met een groep Franse parlementariërs.
De rechtbank op Sardinië buigt zich nu over de aanhouding. Vrijdag besloot de rechter dat Puigdemont de beslissing in vrijheid mag afwachten. Als Puigdemont wordt uitgeleverd aan Spanje hangt hem een jarenlange celstraf boven het hoofd. De kans is overigens klein dat hij die helemaal uitzit. De huidige linkse regering van premier Sánchez verleende eerder dit jaar gratie aan Catalaanse separatisten.
Sindsdien verbeterden de verhoudingen zuinigjes en namen de Spaanse en Catalaanse regeringen zelfs weer plaats aan één onderhandelingstafel. Die vooruitgang staat op het spel met de arrestatie van Puigdemont. De huidige regiopresident, Pere Aragonès, heeft vrijdag geëist dat zijn voorganger met rust wordt gelaten.
Correctie: In een eerdere versie stond dat Puigdemont de Catalaanse republiek in 2017 na 8 seconden opschortte. Dit moet 48 seconden zijn, en is in het artikel hierboven aangepast.
