Waarom handhaaft de politie niet gewoon bij de kerken op Urk en in Krimpen?

Waarom kan de burgemeester niet ingrijpen?

‘Mensen hebben het recht om naar de kerk te gaan’, zei burgemeester van Krimpen aan den IJssel Martijn Vroom zondag tegen RTV Rijnmond. Ook in tijden van corona. Volgens de CDA-burgemeester kan hij daar niets tegen doen. ‘Zelfs als je als burgemeester, als gemeentebestuur, zo vaak het verzoek hebt gedaan: doe het niet, wees solidair met de mensen die thuisblijven, die zwak zijn, die ziek zijn. Dan nog hebben mensen het recht om naar de kerk te gaan. Dat staat in de Grondwet.’

Volgens Henny Sackers, hoogleraar sanctierecht, heeft Vroom gelijk. Burgemeesters mogen de godsdienstbelijdenis niet beëindigen. ‘Ze mogen alleen ingrijpen bij verstoring van de openbare orde, of bij een dreiging daarvan. Dan beschikken ze over een heel arsenaal aan maatregelen. Maar een kerkgang is geen verstoring van de openbare orde.’

Maar politie en boa’s kunnen toch handhaven als groepsvorming de publieke gezondheid in gevaar brengt?

Klopt. Maar het demissionair kabinet heeft vorig jaar in de coronawet wel enkele uitzonderingen opgenomen. Zo werd vorig jaar afgesproken dat maximaal dertig bezoekers welkom zijn op religieuze bijeenkomsten. Het gaat om een afspraak die het kabinet met onder meer kerk- en moskeebesturen heeft gemaakt. Het is een afspraak op basis van vrijwilligheid, waarop dus niet gehandhaafd wordt.

Afgelopen weekend bleek dat enkele zwaar gereformeerde kerken zich niet meer aan deze afspraak willen houden. ‘Het kabinet heeft ervoor gekozen om een uitzondering te maken voor religieuze instellingen, omdat de vrijheid van godsdienst een grondrecht is dat heel zwaar telt’, zegt Wim Voermans, hoogleraar Staats- en bestuursrecht. ‘Al vanaf het begin was duidelijk dat dat lastig ging worden, en dat je daar van alles van kunt vinden. Voor kerken wordt een uitzondering gemaakt, maar voor bioscopen en theaters bijvoorbeeld niet.’

Kunnen burgemeesters dan helemaal niets doen?

Burgemeesters kunnen voorafgaand aan de kerkdienst een beroep op de kerkgemeente en de kerkgangers doen om zich solidair op te stellen, en zich wel aan de corona-adviezen te houden. Maar ze kunnen het aantal bezoekers niet maximeren. Ook kunnen ze niet controleren of de kerkbezoekers mondkapjes dragen. ‘Die regel geldt alleen in openbare ruimtes waar de overheid iets over de te zeggen heeft, zoals overheidsgebouwen of bedrijven waarmee de overheid een vergunningsrelatie heeft, zoals winkels’, zegt Voermans.

Er is één regel waarop politie en boa’s in kerken wel mogen controleren, stelt Voermans. En dat is de anderhalvemeterregel. ‘Maar dat is in praktijk natuurlijk heel lastig. Ik denk dat geen enkele burgemeester zich daaraan wil branden.’

Is de enige optie om de coronawet aan te passen?

‘Ja’, stelt Voermans. Wat hem betreft is dat niet ingewikkeld. ‘De avondklok-spoedwet is er ook heel snel gekomen. Deze maas in de wet kun je ook heel snel repareren, mits politiek Den Haag dat wil.’ Het gaat volgens hem maar om een dozijn woordjes in de coronawet. ‘In artikel 58g, tweede lid, onderdeel c.’ De hoogleraar betwijfelt of politici dit zullen doen. ‘Op 1 juni lopen alle coronaregels af. En we hopen in mei de grootste dreiging van het virus achter de rug te hebben. Ik vraag me af of Den Haag dan nu nog alles op zijn kop wil zetten.’