Waargebeurd verhaal was beter af geweest zonder opsmuk
Christine Otten: Rafaël
**
Atlas Contact; 224 pagina's; euro 19,95.
Het is een waargebeurd verhaal: Brabantse kapster valt voor illegale Tunesiër, onder de Griekse zon. Winny en Nizar trouwen ter plekke, Winny raakt zwanger en de twee verhuizen naar Sousse, Tunesië. Zij zijn gelukkig, tot de geschiedenis ingrijpt. De Jasmijnrevolutie breekt uit, en Winny wil in veiligheid in Nederland bevallen. Het lukt de twee geliefden vervolgens niet om samen te zijn. Nizar krijgt geen visum en neemt twee keer een gammel bootje naar Lampedusa, waar hij gevangen wordt gezet. Winny schakelt de wereldpers in, die hen portretteert als moderne Romeo en Julia. Niet Nederland, maar België verleent hen onderdak.
Christine Otten (1961) koos de liefdesgeschiedenis als materiaal voor de roman Rafaël. Ze sprak met het echtpaar en bezocht ook Lampedusa. De roman blijft dicht bij de werkelijkheid. Nizar en Winny krijgen geen pseudoniem. Otten hoefde ook niets te dramatiseren: het werkelijke verhaal heeft al een buitengewoon melodramatische kwaliteit. Grenzeloze liefde, liefdesbaby, de immigratiedienst als bad guy.
Otten koos ervoor om de 'hoogtepunten' als de bruiloft en uiteindelijke hereniging niet te beschrijven, maar zich te concentreren op de tussenliggende tijd van wachten en onzekerheid. In fragmentarische flash forwards geeft ze een niet al te rooskleurig beeld van het leven van het gezin in België. Winny en Nizar hoeven niet meer naar elkaar te verlangen, maar een happy end is het allerminst. Nizar kan niet aarden, en kijkt de hele dag met de gordijnen dicht naar filmpjes over schepen. Een bootvluchtelingentrauma, suggereert Otten. 'Wanneer denk je dat ons leven eindelijk normaal wordt?', vraagt Winny haar man. De vraag blijft onbeantwoord.
Otten is onder de indruk van de moed van haar personages, maar heeft hen niet mooier afgebeeld. Opvallend is hoe blind ze zijn voor gevaar. Nizar komt al halfdood aan in Griekenland, maar neemt daarna nog tweemaal een lek bootje naar Italië. Hij dacht er niet aan dat hij kon sterven. De zwangere Winny ziet voor haar ogen een opstand uitbreken, en zet dan opgewonden de webcam aan, om haar vader via Skype haar belevenissen te tonen.
Wat gebeurt er met 'gewone' mensen als ze in een groot verhaal terechtkomen - interessante vraag voor een roman. Maar Rafaël betovert noch bedwelmt, en dat is te wijten aan een nogal botte stijl, vol clichés. Het perspectief wisselt tussen Nizar (in de derde persoon), baby Rafaël en Winny (eerste persoon). Als je ik-figuur een Brabantse kapster is, krijg je zinnen als 'Ze hebben geen nagel om hun gat te krabben, maar ze zijn allemaal zo lief als wat.' Haar vader vraagt: 'Hedde-ge genoeg geld voor uw eigen en Nizar?' Platte spreektaal hoeft nog geen bezwaar te zijn als het verrassende observaties oplevert, maar die levert Otten niet. Ongeloofwaardig wordt het ook wanneer Winny opeens in metaforen begint te praten of lyrische natuurbeschrijvingen geeft. Nizar zegt in twee pagina's drie keer tegen zijn vrouw 'je bent zwanger', alsof ze dat zelf nog niet weet. Otten ontleende het verhaal aan de werkelijkheid, maar had niet ook de woorden moeten overnemen.
undefined
