Waar de intelligentsia de intelligentie viert

Hij had het best mogen zeggen, vrijdagmiddag in het Stedelijk Museum: 'Ik ben Jasper Krabbé en ik doe mijn spreekbeurt over spiritueel kunstkijken.' Kunstenaar Krabbé vond op Wikipedia de zin om zijn lezing over het sublieme in de beeldende kunst mee te beginnen: het sublieme is een begrip uit de filosofie, meer in het bijzonder een esthetische kwaliteit die verwijst naar het onbevattelijke van dat wat groots is.

Het sublieme is ook het thema van het AAA Festival, een samenwerking van Amsterdamse culturele instellingen. De drie kapitale A's staan voor Actueel, Avontuurlijk, Aangrijpend. Vier keer per jaar worden concerten, lezingen, filmavonden en theatervoorstellingen georganiseerd rondom één onderwerp.

Ongeveer vijftig mensen hopen in het donkere, koele Teijin Auditorium van het Stedelijk meer te weten te komen over het thema van deze editie, dat volgens Krabbé 'zó alomvattend en zó groot is dat het eigenlijk best moeilijk te duiden is'.

Volgens de enthousiaste spreker hij kreeg op de basisschool vast tienen voor verhandelingen over vulkanen en fossielen streeft alle kunst naar het sublieme. 'Echt sublieme kunst kan je optillen, waardoor je bestaan op zijn minst even lijkt te worden verlicht en je het geheel lijkt te kunnen doorgronden.'

Zelf gelooft hij dat het sublieme te vinden is in de doodgewoonste aspecten van het bestaan. 'Juist in de normale dingen die je vaak over het hoofd ziet, is het sublieme in het weefsel van de werkelijkheid zichtbaar.' Subliem volgens Krabbé: 'Luchtbelletjes die zich hechten aan de frambozen in je drankje, zonlicht dat binnenvalt en alles in zijn mooiste gloed laat baden, of een meisje dat in contraposto op de tram staat te wachten, een houding die je bij klassieke beelden ziet.'

Musici van het Koninklijk Concertgebouworkest en zangeres Nora Fischer voeren twee werken uit, ingeleid door zweverigheid die subliemeigen lijkt te zijn: 'De crux van het sublieme is dat het onbevattelijke soms samenvalt met de nabijheid van je diepste wezen.'

Moeilijk verstaanbaar voor aardse types, net als de binnensmondse antwoorden van videokunstenaar Jeremy Shaw op de vragen van Stedelijk-conservator Hendrik Folkerts. Shaw, die dans en het menselijk lichaam in een toestand van trance onderzoekt, hypnotiseert de zaal met vertraagde beelden van wild bewegende macho's op een straight-edge-hardcoreconcert in Vancouver. De slowmotion en de melancholische muziek maken hen tot zenmeesters.

Na een uitvoering van multimediaspektakel Poème électronique haasten bezoekers zich naar het alledaagse, het programmaboekje vol dwarrelend stof tot nadenken onder de arm: subliem is de verzamelnaam voor bergtoppen die je ziet, maar nooit bereikt.