VVD in verlegenheid door gevallen Kamerlid Han ten Broeke

Fractievoorzitter Klaas Dijkhoff oordeelt dat Ten Broeke (49) onder zijn bewind wel degelijk had moeten opstappen. ‘Ik vind dat Kamerleden geen relaties horen te hebben met medewerksters. Als je toevallig de liefde van je leven vindt in een medewerker, moet je die liefde voortzetten, maar niet als Kamerlid.’ Hij noemt de affaire ‘fout’ en ‘fnuikend voor het beeld van de VVD’.

De toenmalige leiding bij de VVD dacht daar anders over. Halbe Zijlstra hoorde eind 2013 als fractievoorzitter de klacht van de vrouw aan, regelde dat ze een advocaat kreeg en adviseerde haar direct om aangifte te doen bij de politie. Maar dat wilde ze niet. Ten Broeke ontkende de aantijging ondertussen ‘met kracht’ tegenover Zijlstra. Hij vond dat er sprake was geweest van een relatie met wederzijdse instemming. Zijlstra adviseerde hem daarom om aangifte te doen wegens smaad, stelt Ten Broeke donderdag in een verklaring.

Beide partijen deden uiteindelijk geen aangifte. Wel stelden zij vijf jaar geleden samen met hun advocaten een juridisch document op waarin ze besloten ‘to agree to disagree’ en verder te zwijgen over de beschuldiging. Zijlstra vond die uitkomst niet bevredigend en drong bij beide partijen nogmaals aan op aangifte. Het tweetal weigerde wederom, waarmee de positie van Ten Broeke op dat moment was gered.

Wist Rutte er vanaf?

Een integriteitscommissie van de VVD oordeelde achteraf dat de fractietop onder leiding van Zijlstra juist heeft gehandeld en kennelijk ook dat Ten Broeke kon aanblijven. Na de affaire is Ten Broeke onder meer nog campagneleider geworden bij de Europese Verkiezingen. Zijn naam zong veelvuldig rond voor een ministerspost.

Dijkhoff vindt – ondanks zijn persoonlijke bezwaren – dat de ‘toenmalige leiding zorgvuldig heeft gehandeld’. Na zijn aantreden als fractievoorzitter heeft hij Ten Broeke wel te verstaan gegeven dat hij een nieuwe, soortgelijke misdraging niet zou accepteren.

Onduidelijk is of premier Rutte op de hoogte is geweest van de beschuldiging aan het adres van Ten Broeke en de beslissing om hem vijf jaar geleden te laten aanblijven als Kamerlid. De VVD-fractiewoordvoerder zwijgt daarover.

De selectiecommissie die de de VVD-kandidatenlijst voor de Tweede Kamerverkiezingen in 2017 heeft samengesteld, was volgens een woordvoerder van het VVD-partijkantoor in ieder geval niet op de hoogte van de affaire. De commissie zette Ten Broeke vorig jaar maart hoog op de lijst, op nummer 9.

Vrouw bestrijdt lezing

De beschuldiging had zeker de interesse gehad van de selectieleden. Zijlstra vond de aantijging in 2013 kennelijk zo ernstig dat hij de vrouw direct voorstelde om naar de politie te gaan. Op de vraag wat er dan precies was voorgevallen laat Zijlstra nu weten dat hij dat die vraag niet kan beantwoorden, omdat de vrouw de beschuldiging niet hard heeft willen maken.

De vrouw – die anoniem wil blijven – wil zelf geen verdere toelichting geven op het voorval. ‘Hoewel ik door berichtgeving in de media geconfronteerd word met een lezing door Han ten Broeke die haaks staat op mijn lezing van gebeurtenissen destijds, kies ik ervoor om hier niet inhoudelijk op te reageren’, zegt de vrouw in een verklaring op de website van haar huidige werkgever EenVandaag. ‘Na een intens proces van gesprekken (…) heb ik besloten om geen aangifte te doen. Over de reden daarvan kan en wens ik geen uitspraken te doen. Ik beschouw de zaak, toen en nu, als afgedaan.’

Buiten haar wil om is de zaak nu toch weer opgeborreld. Zowel de vrouw als Ten Broeke heeft het voorval niet zelf naar media gelekt. HP/De Tijd kreeg over de zaak te horen toen het rond belde over een betaalde reis van Ten Broeke, waarover discussie bestaat of hij die had moeten melden bij de Tweede Kamer. Ten Broeke besloot donderdag zijn Kamerlidmaatschap neer te leggen nadat het tijdschrift hem met de affaire, die door Zijlstra was bevestigd, confronteerde.

Het VVD-Kamerlid heeft vervolgens ‘goed nagedacht over de onbeheersbare gevolgen van deze publicatie’. Dat wil hij ‘familie, vrienden, mijzelf, maar zeker ook mijn fractiegenoten en partij, niet aandoen. In dit vak leef je in een glazen huis en mag je integriteit geen onderwerp van discussie worden. Hoewel ik mijzelf en anderen recht in de ogen kan aankijken, heb ik toch besloten mijn Kamerlidmaatschap neer te leggen’.

‘Het was niet ok’

Voor het VVD-Kamerlid moet de kwestie vijf jaar lang als een zwaard van Damocles boven zijn hoofd hebben gehangen. Het was ‘een ongelijkwaardige relatie’, erkent hij nu. ‘Niet in de zin van macht of gezag, maar wel gezien het feit dat ik Kamerlid was en zij een medewerkster van midden twintig. Als ik daar nu op terugkijk, had ik mijzelf dat nooit mogen toestaan. Het was niet ok, had niet mogen gebeuren en zal nooit meer gebeuren.’

Met zijn vertrek verliest de VVD een van haar meest ervaren en gerenommeerde Kamerleden. Ten Broeke is al twaalf jaar buitenlandwoordvoerder van de VVD en was tevens voorzitter van de vaste Kamercommissie voor Defensie. Zelfs zijn ideologische tegenstanders – zoals SP'er Harry van Bommel – hebben zijn vakkennis vaak publiekelijk geroemd.

Tussen januari 2012 en juli 2013 speelde hij een hoofdrol in een poging het vastgelopen vredesoverleg tussen Israël en de Palestijnen op gang te brengen. In de zomer van 2014 beleefde hij zijn tweede carrièrehoogtepunt: na het uitbreken van de oorlogen in Syrië en Gaza en het neerhalen van vlucht MH17 reisde hij stad en land af om in scherpe oneliners het liberale buitenlandbeleid te verdedigen.

Dat ging hem zo goed af dat hij vaak genoemd werd als de volgende minister van Buitenlandse Zaken. Na het aftreden van Halbe Zijlstra in februari dit jaar zong zijn naam weer rond. Geruchten over een ongewilde affaire deden toen al de ronde. Ten Broeke trok zich vooraf terug als kandidaat omdat hij naar eigen zeggen medische problemen had.