VVD en CDA tegen bindend correctief referendum, wetsvoorstel sneuvelt

Dat bevestigen beide partijen. Samen met de SGP, al eerder verklaard tegenstander, hebben zij 51 zetels. Dat is genoeg om het wetsvoorstel tegen te houden. Een bindend referendum vereist een grondwetswijziging, waarvoor in de tweede stemronde een tweederde meerderheid nodig is in zowel Tweede als Eerste Kamer. Die is met de opstelling van de drie partijen onhaalbaar.

Het wetsvoorstel haalde in beide Kamers vorig jaar wel de vereiste gewone meerderheid, maar bij de hernieuwde behandeling dit voorjaar bleek al dat een landelijk referendum moeilijk lag bij de drie partijen. Na een suggestie van D66 werd toen de initiatiefwet gesplitst in een landelijke variant en een variant die het mogelijk zou maken een bindend correctief referendum te organiseren in gemeenten, provincies en waterschappen.

Uitstel van stemming

Op 7 juni vroeg de SP uitstel van de stemming aan in de Tweede Kamer, omdat het CDA duidelijk maakte dat het meer bedenktijd nodig had om een standpunt over de decentrale variant te bepalen. Dat gaf SP en D66 hoop: het CDA heeft gemeentelijke autonomie hoog in het vaandel staan. Een week later wilde ook de VVD langer uitstel van de (hoofdelijke) stemming.

Maar beide partijen zeggen nu dat hun complete fracties tegen zullen stemmen. VVD-Kamerlid Mark Strolenberg laat weten dat zijn partij voor een representatieve democratie met gekozen volksvertegenwoordigers is en dat burgerparticipatie op andere manieren vorm moet krijgen.

CDA-Kamerlid Inge van Dijk zegt dat zij de afgelopen weken in gesprek is geweest met de lokale afdelingen van haar partij. Volgens Van Dijk was 90 procent tegen het voorstel voor een bindend correctief referendum. ‘De lokale afdelingen vragen om meer en andere instrumenten om burgerparticipatie voorafgaand aan een besluit mogelijk te maken, bijvoorbeeld via burgerberaden.’

Verder hebben lokale politici volgens Van Dijk behoefte aan ‘meer tijd en ruimte’ voor contact met burgers. ‘Ze hollen nu vooral achter de raadsagenda aan. Die wordt alleen maar voller, omdat meer taken naar lokale overheden worden toegeschoven.’

Zes leden afwezig

Dat de stemming dinsdag weer een week werd verschoven, had overigens een praktische reden. De zes leden van de parlementaire enquêtecommissie, die onderzoek doen naar de gaswinning in Groningen, hadden gelijktijdig een verhoor. Zij zouden niet in de gelegenheid zijn geweest aan de stemming mee te doen.

De politieke discussie over de invoering van een referendum speelt al decennia in Den Haag. De staatscommissie Parlementair Stelsel, onder voorzitterschap van VVD-coryfee Johan Remkes, betoonde zich in 2018 een voorstander. De verdediger van de huidige initiatiefwet, SP-Kamerlid Renske Leijten, liet eerder weten dat zij niet zal opgeven en een nieuw voorstel bij de Kamer gaat indienen. ‘Dat referendum komt er.’