VS overvallen door luchtoffensief van Poetin
Rusland heeft zich in de strijd in Syrië gemengd. Russische gevechtsvliegtuigen bestookten woensdag volgens Amerikaanse functionarissen doelen bij de Syrische stad Homs. Enkele uren daarvoor had het Russische hogerhuis de regering toestemming gegeven de strijdkrachten in te zetten in Syrië. Volgens de Syrische president Assad heeft hij de Russen zelf om militaire assistentie gevraagd.
President Poetin zei dat het Russische optreden nodig is om te voorkomen dat terroristen de overhand krijgen en ook Rusland bedreigen. 'Daarop zullen we niet wachten', aldus Poetin, die beklemtoonde dat het slechts om 'tijdelijk' militair ingrijpen gaat.
De laatste keer dat het Russische hogerhuis toestemming gaf voor militaire actie in het buitenland was maart vorig jaar. Russische troepen namen toen de Krim in. Maar al voor het parlement het groene licht gaf waren 'groene mannetjes', Russische militairen zonder insigne, de operatie al begonnen.
Liveblog
De Volkskrant houdt een liveblog bij over de laatste ontwikkelingen in Syrië. Volg het hier.
Voorbereidingen
Ook ditmaal zijn de voorbereidingen voor de Russische operatie al enige tijd aan de gang. Moskou had al tientallen gevechtstoestellen naar Syrië gestuurd en een vliegveld bij Latakia gereed gemaakt als uitvalsbasis voor Russische luchtaanvallen.
Russische gevechtsvliegtuigen kwamen vrijwel meteen in actie boven Syrië. Volgens een Amerikaanse bron werden de VS een uur van tevoren door een Russische officier in de Iraakse hoofdstad Bagdad gewaarschuwd. De Russische gevechtsacties komen veel sneller dan verwacht. Eerder deze week had president Poetin het Westen nog opgeroepen een gemeenschappelijke coalitie tegen de terreurgroep Islamitische Staat (IS) te vormen, maar de westerse landen zijn bang dat Rusland niet alleen de terreurgroep Islamitische Staat, maar ook gematigder oppositiegroeperingen zal aanvallen.
De eerste Russische luchtaanvallen waren volgens een Amerikaanse bron ook niet gericht op gebieden die in handen van IS. Dat zal de achterdocht van Washington dat het de Russen er vooral om te doen is president Assad in het zadel te houden, alleen maar versterken.
Samenwerking
Niettemin worden de Amerikanen nu wel gedwongen om met de Russen samen te werken om te voorkomen dat ze elkaars gevechtstoestellen neerhalen, zegt defensie-expert Ko Colijn van Clingendael. 'Dat is het minste dat ze kunnen doen, anders is het gevaar groot dat de Russen bijvoorbeeld ook Koerdische strijders die door de VS worden gesteund bombarderen.' De meest veilige methode is volgens hem dat de VS en hun coalitiegenoten Frankrijk en Australië 'geografische afspraken' met de Russen maken. 'Ik denk niet dat de Russen zich in het luchtruim wagen waar de Amerikanen, de Fransen en de Australiërs actief zijn. Anders gaat het vroeg of laat op een verschrikkelijke manier mis'.
De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov stelde de VS gisteren voor een 'permanent communicatiekanaal' te beginnen om 'de strijd tegen terroristische groepen zo effectief mogelijk te maken'. Maar Colijn acht niet erg waarschijnlijk dat de VS één front met de Russen zullen vormen. 'Ik denk niet dat de Amerikanen erg veel zin zullen hebben zich aan te sluiten bij het coördinatiecentrum dat de Russen in Bagdad zijn begonnen met de Iraakse regering en Iran.'
Wat probeert het Kremlin te bereiken met het ingrijpen in Syrië?
1. Het Syrische bewind overeind houden. De regeringstroepen waren de afgelopen tijd steeds verder in het nauw geraakt.
2. De terreurgroep Islamitische Staat en andere jihadistische groeperingen bestrijden. Bij IS strijden veel Tsjetsjenen en andere vrijwilligers uit de Kaukasus mee. Het Kremlin is bang dat de strijd later zullen voortzetten in Rusland.
3. Het enige steunpunt voor de Russische oorlogsvloot in de Middellandse Zee, in de Syrische havenstad Tartus, veilig stellen.
4. Zijn strategische positie versterken om te garanderen dat de westerse landen niet om Rusland heen kunnen als het gaat over de toekomst van Syrië.
Stiekem
Ook denkt hij niet dat het overleg tussen westerse landen en Rusland over het vermijden van ongelukken zal uitlopen op een verhulde samenwerking tussen de twee partijen. 'Je zult zien dat de Russen op een gegeven moment de door de Amerikanen gesteunde gematigde oppositie bombarderen. Dan zou het meteen afgelopen zijn met iedere samenwerking. Maar goed, het is in de geschiedenis natuurlijk wel voorgekomen dat men zei dat men niet samenwerkte, maar het in de praktijk stiekem toch wel deed.'
Poetin wreef Washington eerder deze week in dat de Amerikaanse bombardementen op IS weinig hebben uitgehaald. Maar zullen de Russen veel meer succes hebben? Colijn: 'Dat vraag ik mij af. Ik denk dat het vooral om defensieve acties zal gaan, die moeten voorkomen dat IS kan doordringen tot in het westelijke bastion van Assad. Zelfs met goede gevechtvliegtuigen zullen ze alleen in staat zijn IS tegen te houden, niet meer.' Colijn wijst er ook op dat de troepen van Assad niet veel beter zijn dan de Iraakse troepen waarmee de Amerikanen ook niet bijster veel succes hebben geboekt in de strijd tegen IS in Irak.
Het Kremlin beklemtoonde gisteren dat het Russische optreden beperkt zal blijven tot luchtaanvallen; er worden geen grondtroepen naar Syrië gestuurd, verzekerde Sergej Ivanov, het hoofd van de presidentiële staf. Eerder had ook Poetin de inzet van grondtroepen uitgesloten. Maar volgens Colijn zullen er op de grond wel Russische commando's actief zijn. 'Daarmee doemt ook het gevaar op dat Russische militairen in handen zullen vallen van IS en onthoofd zullen worden. Dat is natuurlijk iets dat Rusland tegen iedere prijs zal proberen te vermijden.'
Recente militaire operaties van Rusland in het buitenland:
1979: Sovjettroepen vallen Afghanistan binnen om het communistische bewind overeind te houden. De inval loopt uit op een slepende oorlog die aan zeker 15duizend Sovjetmilitairen het leven kost. In 1989 geeft Moskou het op en trekken de Sovjettroepen zich terug uit het land.
2008: Russische troepen vallen Georgië aan, nadat Georgië had geprobeerd de opstandige regio Zuid-Ossetië weer in handen te krijgen. Russische troepen slagen erin tot diep in Georgië binnen te dringen, maar er gaat van alles mis. Voor Poetin is die ervaring reden om een grootscheeps militair moderniseringsprogramma af te kondigen.
2014: Na het omverwerpen van de Oekraïense president Janoekovitsj geeft het Kremlin het sein voor een geheime operatie om het Oekraïense schiereiland Krim te bezetten. De operatie van de 'groene mannetjes' die later steun van krijgen van reguliere Russische troepen, verloopt gesmeerd, ook al omdat Kiev het niet op een rechtstreekse oorlog wil laten uitlopen.
2014: Pro-Russische rebellen krijgen delen van de Oekraiense regio's Donetsk en Loehansk in handen. Zij krijgen steun van vrijwilligers uit Rusland. Moskou levert wapens aan de rebellen. Ook nemen Russische eenheden deel aan zeker twee beslissende veldslagen: bij Ilovajsk en Debaltseve.
