VS maken weg vrij voor Turks offensief tegen Koerden

De Amerikanen zijn maandag plots begonnen met het terugtrekken van militairen uit Noord-Syrië. Daarmee lijkt Trump de weg vrij te maken voor een Turks offensief tegen juist die Koerden die de VS hebben geholpen in hun strijd tegen IS. Waarom doet hij dit?

De onverwachte koerswijziging van de Amerikaanse president Donald Trump ontmoet kritiek vanuit zijn eigen Republikeinse Partij: senator Lindsey Graham, die Trump doorgaans steunt, twitterde maandag dat het plan ‘een ramp in de maak’ lijkt. Trump dreigde vaker met vertrekken uit Syrië, maar keerde zich niet eerder openlijk tegen de Koerdische strijders die samen met de Amerikanen vochten tegen IS. Tot nu toe golden de Koerden juist als bondgenoten die bescherming verdienen. Ook zet Trump het mes op de keel van Europese landen, waaronder Nederland, die weigeren om gevangen IS-strijders uit Syrië weg te halen. De Amerikanen stellen dat ze zelf de bewaking stopzetten en het lot van de gevangenen in handen leggen van Turkije.

Turkije: Koerdische SDF zijn terroristen

De Turkse president Erdogan dreigt al sinds begin 2018 om de Koerdische regio van Syrië binnen te vallen. Erdogan ziet de Koerdische strijders van de Syrian Democratic Forces (SDF), een militie die is opgericht met Amerikaanse steun, als ‘terroristen’ die gelieerd zijn aan de in Europa verboden PKK en het gemunt hebben op Turkije. Als Turkije inderdaad Syrië binnenvalt, komen de strijders van twee Navo-bondgenoten tegenover elkaar te staan. Bovendien wil Erdogan 3 miljoen Syrische vluchtelingen van Arabische afkomst huisvesten in van oudsher Koerdisch gebied, een plan dat de Koerdische autoriteiten omschrijven als ‘etnische zuivering’. Een VN-hulpcoördinator voor Syrië wees maandag op ‘Srebrenica en wat daar vroeger is gebeurd.’

De Amerikaanse inspanningen in Syrië waren de afgelopen maanden gericht op het voorkomen van een Turkse inval. In september maakten Washington en Ankara diplomatieke afspraken over een ‘veilige zone’ in het Syrische grensgebied. Gezamenlijke Amerikaans-Turkse legerpatrouilles moesten de spanningen wegnemen. Erdogan klaagde over de uitvoering: volgens hem waren de Amerikanen vooral uit op een ‘veilige zone voor de terroristen’. Zaterdag nog stelde de Amerikaanse minister van Defensie Mark Esper dat hij met de patrouilles wil doorgaan. ‘Laten we hieraan blijven werken, het is de ­beste weg voorwaarts voor ons allemaal.’ Maandagavond probeerde het Pentagon in een verklaring de eerdere uitlatingen van Trump weer af te zwakken: ‘Wij steunen een Turkse operatie in Noord-Syrië niet.’

Trump: Koerden kregen fors betaald om tegen IS te vechten

Maar het Pentagon maakt in Washington niet de dienst uit. Trump maakt er geen geheim van dat hij weg wil uit Syrië. Europese landen weigeren hem te steunen met ‘boots on the ground’ en hij wil niet langer de politieagent van de wereld zijn. Eind 2018 kondigde Trump al aan dat Amerikaanse troepen Syrië zouden verlaten nu de IS-dreiging onder controle leek. Hoewel ook toen troepen zijn teruggetrokken, moest hij zijn plan herzien onder druk van Europese landen en omdat IS zich niet meteen gewonnen gaf. De aankondiging van maandag is een nieuwe poging te kijken hoever Trump kan gaan. Hoewel de Amerikanen ‘niet in de nabije omgeving zullen zijn’ als de Turken aanvallen, stelt het Witte Huis deze keer niet dat de Amerikanen Syrië geheel zullen verlaten.

Trump doet geen enkele moeite meer om de relaties goed te houden met de Koerdische strijders van de SDF. De Koerden gingen voorop in de herovering van IS-bolwerken als Manbij, Raqqa, Tabqa en de dorpen ten oosten van Deir al Zor waar IS tot dit voorjaar standhield. ‘Ze vochten zij aan zij met ons, ze stierven met ons,’ verklaarde Trump vorig jaar over de Koerden. ‘We zullen dat niet vergeten.’ Maandag erkende Trump op Twitter weliswaar nog steeds dat de Koerden tegen IS hebben gevochten, maar ‘ze kregen enorme geldbedragen betaald en bewapening geleverd om dat te doen. Ze vechten al decennia tegen Turkije.’

VS: kampen met IS-gevangenen zijn ook zaak van Europa

Europa moet volgens Trump nu met Rusland, Turkije, de Koerden en andere regionale spelers ‘samen de situatie uitzoeken’. Het Witte Huis richt harde woorden tot de Europese landen die hun IS-gevangenen niet willen weghalen uit Syrië, ondanks een stapel Amerikaanse verzoeken daartoe. ‘De Verenigde Staten gaan ze niet vasthouden, mogelijk jarenlang en tegen hoge kosten voor de Amerikaanse belastingbetaler.’ Het Amerikaanse plan in Syrië lijkt daarmee ook een schreeuw richting Europa om verantwoordelijkheid te nemen.