'Vrijhandel is slecht voor de wereld'

Geen handelsakkoord heeft zo veel emoties losgemaakt als het Transatlantic Trade and Investment Partnership TTIP. Zaterdag werd er in tientallen Europese steden gedemonstreerd tegen dit Amerikaans-Europese verdrag in de maak. Het is de start van een Europees burgerinitiatief tegen het TTIP: een poging om een miljoen handtekeningen te verzamelen.

Terwijl buiten op het Amsterdamse Beursplein de geluidsinstallatie wordt opgebouwd, legt Roos van Os van de Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen, een van de organisaties van deze tegenbeweging, uit waarom het TTIP he-le-maal fout is.

undefined

Helemaal fout? Hoor ik daar demonisering?

'Ja, dat kun je zeggen. Dit akkoord moet helemaal van tafel. Wij maken ons zorgen om het milieu, over de mensenrechten, over duurzaamheid en over financiële stabiliteit. We zien echt catastrofale scenario's. De liberale dereguleringsagenda maakt de beleidsruimte voor overheden alleen maar kleiner. Dit verdrag is goed voor de economische belangen van grote bedrijven en elites, en gaat ten koste van milieu, economische rechtvaardigheid en democratische controle. Elk verdrag dat de handel doet toenemen maar geen regeling biedt voor mensenrechten en duurzaamheid, daar ben ik tegen. Dus ja: het TTIP is principieel verkeerd.'

undefined

Een handelsakkoord is toch niet de plek om milieuproblemen op te lossen? En de mensenrechten en financiële stabiliteit te verzekeren?

'De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid stelde in een recent rapport: in handelsverdragen moeten ook problemen met milieu en met duurzaamheid worden opgelost. Het zijn dus niet alleen wat rare linkse clubjes die dit willen. Handel is een middel om mensenrechten en duurzaamheid te bevorderen, niet een doel op zich.'

undefined

Het klinkt alsof u tegen handel bent.

'Dat is niet zo. Wij zijn voor gereguleerde handel. De onderhandelingen zouden niet moeten gaan om minder, maar om betere regels. Regels die ondernemingen verplichten maatschappelijk verantwoord te opereren. En die zorgen dat milieukosten in de prijs terechtkomen.

'Neem de handel in financiële diensten. Als je die verder dereguleert, loop je enorme risico's op instabiliteit. De huidige kapitaalseisen voor banken zijn volgens sommige economen veel te laag. In die omstandigheden kun je niet zeggen: toename van handel in financiële producten is goed. Nee: eerst moeten we die instabiliteit oplossen.'

undefined

Het TTIP levert economische groei op en banen.

(Lachend:) 'Ja, minister Ploumen zei het onlangs nog: iedereen wordt er beter van. Maar dat is een droom. Er zijn in de economie juist veel tegengestelde belangen. Grote bedrijven versus kleine. Arme landen versus rijke. Werkgevers versus werknemers. Het is is één groot slagveld. Hoe kun je dan zeggen: iedereen wordt er beter van?

'De Europese Commissie heeft in onderzoek aangetoond dat er grote verschuivingen komen op de arbeidsmarkt. Dus veel mensen gaan hun baan verliezen. Daarover zegt Ploumen dan: ja, maar we houden geld over en dan gaan we de slachtoffers compenseren.'

undefined

En jullie zeggen: er moet eerst een werkgelegenheidsplan komen?

'Nee. Wij zeggen: dit akkoord moet weg. In heel Europa zouden er per jaar 130 duizend banen bij komen, bijna verwaarloosbaar. Daarvoor nemen we enorme risico's. Als je ziet onder welke omstandigheden er in de VS wordt geproduceerd: daar kunnen Europese bedrijven niet tegen concurreren tenzij ze op eenzelfde, onduurzame manier gaan werken. Duurzame groei krijg je met een slimme mix van handel, regels en staatssteun. Bijvoorbeeld steun aan lokale producenten die in vrijhandel geen kans krijgen.

'Vrijhandel is slecht voor de wereld. Lees er de Zuid-Koreaanse econoom Ha-Joon Chang op na. Die toont aan dat de hoogste groei wordt gerealiseerd in landen die niet aan absolute vrijhandel doen, zoals China en Zuid-Korea. Vrijhandel is goed voor de sterksten. En wij komen op voor de zwakken.'

undefined

De tegenstanders van het TTIP zeggen: straks komen Amerikaans hormoonvlees en genetisch gemanipuleerde gewassen op de markt. Maar de Europese Commissie zegt steeds: die komen er niet in.

'Dat hormoonvlees is eigenlijk een symbool. Het gaat erom dat de productie van voedsel in Amerika, maar ook in Europa, helemaal fout is. Het dierenwelzijn in de intensieve veehouderij is afschuwelijk.

'De Europese Commissie kan wel zeggen dat de standaarden in Europa niet naar beneden gaan, maar als die goedkope Amerikaanse producten toch binnenkomen, gaan ook hier de normen naar beneden. En dit verdrag wordt een levend verdrag, dus wat nu niet is, kan straks komen.'

undefined

In praktisch alle handels- en investeringsakkoorden zit een geschillenregeling, ISDS geheten. Ook in het TTIP. Maar bij het TTIP maakt iedereen er een enorm probleem van. Waarom?

'Dat ISDS houdt in dat een onderneming een klacht over nationale regelgeving kan indienen bij een soort geprivatiseerde rechtbank, waar dure advocaten de rechters zijn. Dat is ooit zo bedacht omdat landen het rechtssysteem van hun handelspartner niet vertrouwden.

'Maar in dit geval voegt het helemaal niets toe, erkent ook de Europese Commissie. Terwijl we wel het risico lopen dat we straks miljardenclaims krijgen als we mileuregels willen aanscherpen.

'Er is maar één reden waarom ISDS erin staat: omdat Europa straks in onderhandelingen met China ook een ISDS-regeling wil. En dan moeten de Chinezen niet kunnen zeggen: jullie vertrouwen Amerika zeker wel en ons kennelijk niet.'

undefined