Vraag blijft: van wie zijn al die gegevens?
AMSTERDAM - Het is dus officieel: de NSA spioneert in Nederland. Maar helpt Nederland de Amerikaanse geheime dienst daar nou wel of niet mee? En van wie zijn die 1,8 miljoen data die in één maand werden opgevist?
Het rare, na twee weken groot NSA-nieuws, is dat dat nieuws rond een handvol documenten blijft cirkelen die al een paar maanden bekend zijn. Daarin staan een paar grafieken met de NSA-afluisterprestaties voor één maand, voor een aantal landen. Duitsland: 361 miljoen gegevens. Frankrijk: 70 miljoen. Italië: 46 miljoen. Nederland: 1,8 miljoen.
Steeds blijft mistig wat die getallen nu precies inhouden. Ja, Angela Merkel werd afgeluisterd, maar wie zijn die anderen? Van wie zijn die 46 miljoen data in Italië, behalve van de paus? Wat voor gegevens zijn het? Snowden en zijn penvoerder Greenwald hebben er tot dusver weinig concreets over gezegd. Ze weten het niet, of ze bewaren de uitleg tot later. Ook als straks blijkt dat in Nederland premier Rutte en Geert Wilders zijn afgeluisterd, weten we nog steeds niet wie die 1,8 miljoen anderen zijn.
Daarnaast is de vraag of de Amerikanen de gegevens gewoon van Nederland krijgen, zoals NSA-baas Keith Alexander deze week beweerde, of dat Nederland van niets wist, zoals minister Plasterk van Binnenlandse Zaken zegt.
Beide opties zijn mogelijk. Hier twee mogelijke waarheden.
Belangrijke veronderstelling: de 1,8 miljoen gegevens zijn alleen metadata, zoals de NSA zelf heeft gezegd. Dat zijn de gegevens wie met wie belt, waar en wanneer. Daar zijn sociale netwerken uit te destilleren, maar de inhoud van de gesprekken wordt kennelijk niet opgeslagen of geanalyseerd.
Die metadata zijn op twee plekken te halen. De eerste is bij de Nederlandse telefoonproviders. Die zijn verplicht de 'verkeersgegevens' een jaar op te slaan. De Nederlandse opsporingsdiensten maken daar enkele tienduizenden keren per jaar gebruik van. Wel is er een beperking: de diensten mogen hier alleen gericht naar mensen zoeken, en niet ongericht, met een sleepnet.
En een sleepnet heb je wel nodig om aan 1,8 miljoen in een maand te komen. Dus zou de NSA de gegevens alleen illegaal bij de providers kunnen halen, bijvoorbeeld door de servers te hacken.
Maar er is ook een legale optie. Nederland heeft een Nationale Sigint Organisatie (NSO), die 'signal intelligence' uit de ether haalt, met name telefoonverkeer via satellieten. Deze dienst mag uit deze draadloze communicatie wel ongericht metadata vissen.
Daar kunnen best 1,8 miljoen internationale telefoontjes per maand doorheen gaan. Plasterk heeft gezegd dat de NSA geen metadata krijgt van de AIVD. Dat kan, maar de NSO valt onder het ministerie van Defensie. Van de NSO is wel bekend dat die graag samenwerkt met buitenlandse collega-diensten, blijkt uit het jaarverslag van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD), waar de NSO onder valt.
Zowel de legale optie (met de NSO) als de illegale optie (via de providers) zou verklaren waarom de NSA in Nederland alleen metadata verzamelt en niet de inhoud van de telefoontjes: metadata zijn de enige gegevens die met die methoden te halen zijn,
De consequentie van beide opties is wel dat er dus ook alleen op metadata kan worden geselecteerd: dus op telefoonnummer, of op bestemming van de telefoongesprekken - maar niet op steekwoorden, of op taal.
Als de NSA naar telefoonnummers zoekt en de verdachte nummers zes gesprekken per dag zouden voeren, komen de 1,8 miljoen gegevens neer op tienduizend gevolgde Nederlanders.
Een andere mogelijkheid is dat de NSA zoekt op bestemming van de telefoontjes, en bijvoorbeeld alle gesprekken naar verdachte landen probeert op te vangen. Dan leiden die 1,8 miljoen metadata waarschijnlijk tot meer verdachten. De NSA zal daar nog onbekende filters op loslaten om tot zinnige informatie te komen.
undefined
