Voor wie nog twijfelt: de overstromingen in Limburg laten zien dat we haast moeten maken met de groene revolutie

Voedseltekort dreigt in Valkenburg, knalde de openingskop op de website van De Telegraaf donderdagmiddag. Meteen daaronder: Burger krijgt peperdure klimaatrekening gepresenteerd; de klos met eigen huis, auto en vliegvakantie.

Of de krant de wrange combinatie van deze twee koppen had onderkend, is niet duidelijk; twitteraars zagen het wel. Een van hen had ‘even wat eindredactie’ gedaan en had de kop van de ‘peperdure klimaatrekening’ gemonteerd in een foto van het wassende Limburgse water. Nieuwe boodschap: klimaatverandering bestaat, en ze gaat ons veel geld kosten.

Wie er nog aan twijfelt: de link tussen klimaatverandering en extreem weer is inmiddels wel duidelijk. Waar wetenschappers de afgelopen jaren nog voorzichtig waren als het ergens flink gehoosd had, durven ze nu steeds stelliger te zeggen: overstromingen, extreme temperaturen en grote droogte komen bijna zeker door klimaatverandering.

Recente voorbeelden zijn er genoeg: verzengende hitte en verwoestende bosbranden in het doorgaans koele Canada. En ook: de ijzige koude afgelopen winter in de Amerikaanse staat Texas, die onder meer leidde tot dagenlange stroomuitval. En deze week werden Limburg, België en Duitsland opgeschrikt door verwoestende overstromingen, met tientallen doden (in Duitsland en België) en vele miljoenen schade tot gevolg.

Klimaatplannen

Voor de meeste Nederlanders is klimaatverandering nog altijd een abstract begrip, voor wie niet in de overstroomde rampgebieden woont misschien nu ook nog. De zeer ambitieuze plannen die de Europese Commissie deze week presenteerde om de uitstoot van CO2 in 2030 drastisch te verminderen, zullen allesbehalve abstract zijn. Elke burger zal de gevolgen van de inderdaad peperdure plannen de komende jaren merken (‘de klos met eigen huis, auto en vliegvakantie’, zoals De Telegraaf het verwoordde).

De plannen overziend, lijkt de grootste uitdaging misschien niet eens het terugdringen van de CO2-uitstoot, zodat de wereld een kans heeft onder de 2 graden Celsius opwarming te blijven. De grootste uitdaging is om de baten van deze Europese Green Deal invoelbaar te maken. Zeker voor de burger die nu al moeite heeft om de eindjes aan elkaar te knopen en echt geen geld heeft voor een elektrische auto, zonnepanelen en een nog hogere energierekening.

Kolenhok

Wat de Brusselse duurzame plannen onderscheidt van vorige ‘energietransities’, is dat ze nauwelijks direct merkbare voordelen opleveren voor burgers en bedrijven. Toen Nederland overstapte op aardgas, kostte dat ook bakken met geld. Maar het leven werd er wel meteen beter door: vader hoefde ’s ochtends niet meer door de regen naar het kolenhok in de tuin, om zwarte handen op te lopen bij het vullen van een roetige potkachel die de fris gewitte muren langzaam grijs walmde. Het nieuw verworven aardgas stroomde zachtjes en in schijnbaar onuitputtelijke hoeveelheden naar de cv-ketel, die schoon en stil het hele huis comfortabel verwarmde. Hier was sprake van voelbare vooruitgang, en dat mocht best wat kosten.

Met het ‘megapakket’ om de CO2-uitstoot aan het eind van het decennium met minstens 55 procent te hebben verminderd, lijkt de burger vooral te moeten inleveren: autobrandstof wordt duurder, evenals het verwarmen van huizen en kantoren, geliefde benzine- en dieselauto’s gaan in de ban, goedkope vliegtickets behoren tot het verleden. Er dreigt zelfs zoiets als energiearmoede voor een deel van de bevolking, al komt er een miljardenfonds om de ergste pijn te verzachten.

Onzekerheden

En wat levert die energietransitie nou helemaal op? Windturbines en eindeloze zonnevelden die het landschap verpesten, elektrische auto’s die om de haverklap moeten worden opgeladen en nauwelijks een caravan kunnen trekken, hogere energierekeningen, duurdere woningen, minder zekerheid dat het licht altijd zal branden en voor sommigen onzekerheid of hun baan er over tien jaar nog is. Moeten we hiervoor creperen?

De voordelen van investeren in het klimaat zijn onzichtbaar: we lijken niet meteen beter te worden van een nieuw energiesysteem dat ontzagwekkend veel geld kost. En de miljarden van Timmermans zijn een loterij: als andere landen niet meedoen, houden we hier alsnog geen droge voeten. Om de somberte nog wat te vergroten: zelfs de huidige draconische maatregelen zullen niet voldoende zijn om onder de 2-gradengrens te blijven, becijferde BloombergNEF, de duurzame adviestak van het persbureau.

Gele hesjes

Het wordt bloody hard, voorspelde verantwoordelijk eurocommissaris Frans Timmermans deze week. Niet in de laatste plaats voor hem en zijn collega's. Hoe moeten zij dit plan verkopen aan burgers, van wie gevreesd wordt dat ze hun gele hesjes weer tevoorschijn zullen halen? Maar ook: hoe overtuigt de Europese Commissie politici in de lidstaten, die veel van de plannen zullen proberen te torpederen, omdat ze hun eigen herverkiezing in de weg staan?

Het effect van de beelden van verwoestende modderstromen, ingestorte huizen en ontredderde inwoners zal vermoedelijk snel wegebben. Daarna zullen veel Europeanen denken dat het zo’n vaart niet zal lopen met klimaatverandering. Zij zullen zich snel weer hardop afvragen waarom deze peperdure klimaatplannen nodig zijn. Dat is begrijpelijk.

En tegelijk kunnen we niet anders. Doorgaan op dezelfde weg leidt tot veel hogere kosten, voor onszelf, maar vooral voor de generaties na ons.

Mensenrecht

Een veilige wereld is een mensenrecht, zoals de Haagse rechter stelde toen ze Shell afgelopen voorjaar opdroeg de bedrijfsvoering in overeenstemming te brengen met het Klimaatakkoord van Parijs. Deze opdracht weerklinkt nu in de Brusselse klimaatplannen. De mensheid weet wat haar te doen staat. Het plan ligt er, veel van de technologie is beschikbaar of in ontwikkeling, er wordt gekeken hoe de lasten eerlijker verdeeld kunnen worden, wat nu nog niet altijd gebeurt.

Als er niet drastisch wordt ingegrepen, dreigt het bestaan voor komende generaties meer dan bloody hard te worden. Inwoners van Limburg kunnen daar sinds deze week over meepraten.