Voor Peking is de rol van dalai lama zo goed als uitgespeeld
Gyaltsen Norbu (18) wordt, als het aan de Chinese autoriteiten ligt, de opvolger van de dalai lama. Hij loopt zich al warm....
PEKING De dalai lama mag ereburger worden van Warschau en Parijs, en in Den Haag als eregast worden ontvangen, maar wat Peking betreft is zijn rol bijna uitgespeeld. De Chinese regering heeft een jonge opvolger klaarstaan en wacht geduldig op het einde van de inmiddels 74-jarige Tibetaanse leider in ballingschap.
De opvolger heet Gyaltsen Norbu, hij werd vorig jaar 18 en hij heeft dankzij de Chinese autoriteiten de titel van panchen lama gekregen. Dat verschaft de jongeling in theorie de belangrijkste positie binnen het Tibetaanse boeddhisme, na de dalai lama.
Maar onder de ruim twee miljoen Tibetanen is Norbu een zeer omstreden figuur. Hij wordt gezien als een pion in het spel dat Peking speelt om de religieuze macht in Tibet naar zijn hand te zetten. Zo moet de controle worden vergroot op de afgelegen en opstandige bergregio met zijn vele bodemschatten op de grens met India en Nepal, die in 1949 door het Chinese leger werd bezet – of ‘bevrijd van feodale krachten’, zoals de lezing van Peking luidt.
De atheïstische Chinese regering walste in 1995 over eeuwenoude Tibetaanse tradities heen door zelf Norbu als panchen lama op te dringen aan de Tibetanen. Dit gebeurde nadat de dalai lama zijn eigen keuze al had gemaakt. De kandidaat van Peking bleek het zoontje van een Tibetaans echtpaar dat trouw lid was van de communistische partij. Religieuze leiders werden door Peking onder druk gezet om Norbu te accepteren, terwijl de kandidaat van de tegenpartij ‘voor zijn eigen veiligheid’ in een afgelegen dorp door de politie onder huisarrest werd geplaatst.
Nu de dalai lama aan zijn levensavond is begonnen, is voor China het eindspel in de Tibetaanse kwestie begonnen, schreef Jayadeva Ranade, voormalig secretaris van het Indiase kabinet, onlangs in de Times of India. India is de thuisbasis van de Tibetaanse prelaat sinds hij in 1959 de grens over vluchtte om te ontkomen aan de Chinese troepen die zijn zomerresidentie in Lhasa hadden omsingeld.
Volgens Ranade is Peking er de afgelopen tijd in geslaagd de dalai lama verder te marginaliseren. De staatsmedia promoten de panchen lama voluit als de nieuwe religieuze leider, en internationaal hebben de Chinezen, geholpen door hun groeiende statuur als machtige wereldeconomie, succesjes behaald. Zowel de Franse als de Britse regering heeft onlangs verklaard dat ze geen enkele vorm van onafhankelijkheid voor Tibet steunt.
Als de huidige dalai lama sterft, staat de zorgvuldig in loyaliteit aan Peking geknede Gyaltsen Norbu klaar om de leemte op te vullen. Zo krijgt men ook greep op de keuze van de volgende dalai lama, aldus Ranade.
