Volgens VS verhult Assad massamoord in geheim crematorium, maar Amnesty twijfelt
Laat de Syrische president Bashar al Assad zijn politieke tegenstanders massaal executeren, om hun lichamen daarna te verbranden in een geheim crematorium? Ja, zegt de Amerikaanse regering. Maar mensenrechtenorganisatie Amnesty International trekt het verhaal openlijk in twijfel.
De Amerikaanse regering brengt het zonder voorbehoud: in de militaire gevangenis van Sednaya, vlak buiten Damascus in Syrië, is een 'crematorium' ontdekt, waar lichamen van gedode gevangenen massaal verbrand worden. De Verenigde Staten zien dit - na de aanvallen met chemische wapens en de luchtbombardementen op burgers - als nieuw bewijs voor de wreedheid van Assad.
'De poging om massamoord te verhullen in het Assad-crematorium doet denken aan de ergste misdaden tegen de menselijkheid in de 20e eeuw,' stelt de Amerikaanse ambassadeur bij de Verenigde Naties, Nikki Haley.
De gevangenis van Sednaya bevindt zich vlak buiten de Syrische hoofdstad Damascus. In twee gebouwen - een rood complex met drie vleugels en een kleiner, wit gebouw - zitten duizenden gevangenen opgesloten, veelal politieke tegenstanders van het regime van Bashar al-Assad. Vaststaat dat zij daar onder schrikbarende omstandigheden worden vastgehouden: in Sednaya is sprake van stelselmatige marteling, ondervoeding en overbevolking. Vaak sterven gevangenen aan verwaarloosde diarree en infecties.
Maar bevindt zich in dit gruwelcomplex ook een 'Assad-crematorium'? De Amerikaanse autoriteiten stellen nu van wel. Op satellietbeelden is te zien dat het witte gevangenisgebouw vanaf 2013 is voorzien van een luchtschacht en een brandmuur. Bovendien bleek in 2015 dat sneeuw wegsmelt op een deel van het dak van dit gebouw, terwijl het blijft liggen op andere delen van het complex. Dit doet een hittebron vermoeden, mogelijk een crematorium. De satellietbeelden zijn al jaren commercieel verkrijgbaar. Waarom de VS juist nu tot deze conclusie komt, is niet duidelijk.
'Ik voelde m'n spieren scheuren'
Mazen Hamada zat anderhalf jaar in een van de beruchtste gevangenissen van Damascus, bijgenaamd 'het slachthuis'. De Volkskrant sprak hem in februari 2014, drie weken na aankomst in Nederland. Zijn lichaam zat vol striemen, brandplekken en littekens. Om een bekentenis af te dwingen, werd Hamada aan zijn polsen opgehangen aan het plafond. 'Ik voelde de spieren in mijn polsen langzaam scheuren en schreeuwde het uit van de pijn', blikt de Syriër terug.
Lees hier ook het verhaal van Rehab Khallof, die vijf maanden in een staatsgevangenis in Damascus doorbracht. In de gevangenis werd Khallof onderworpen aan 'een combinatie van grof geweld en psychologische vernedering'.
Crematorium
Bij Amnesty International twijfelen ze aan het relaas. De mensenrechtenorganisatie publiceerde twee gezaghebbende onderzoeken over de gevangenis van Sednaya. Het laatste rapport, dat verscheen in februari van dit jaar, ging tientallen pagina's lang over de manier waarop gevangenen in Sednaya worden geëxecuteerd. Na een rechtsgang van hooguit enkele minuten waarbij geen advocaat aanwezig is, worden ze opgehangen. De afgelopen jaren zouden op deze manier tussen de 5 en 13 duizend gevangenen zijn gedood.
Maar geen van de tientallen oud-gedetineerden en gevangenismedewerkers die voor het Amnesty-rapport zijn geïnterviewd, hebben ooit melding gemaakt van een crematorium in Sednaya. 'We kunnen het Amerikaanse relaas niet bevestigen,' zegt Samah Hadid, woordvoerder van Amnesty International in Beiroet. 'Wij hebben geen bewijs om deze beweringen mee te staven.'
Amnesty gaat er tot nu toe van uit dat de lichamen van gestorven gevangenen in massagraven worden gedumpt in de omgeving van Damascus. 'Ook dat weten we overigens niet zeker.'
Het Syrische staatspersbureau omschrijft de aantijgingen over het crematorium in een eerste reactie als 'een nieuw Hollywood-verhaal, los van de realiteit.'
