Voedselverspilling tegengaan verovert de provincie: het loopt storm bij een bakker in Friesland

Met de smartphone in de hand langs restaurants en winkels om overgebleven etenswaren op te halen: de app TooGoodToGo begon in de Randstad, maar wint daarbuiten snel terrein. Bij de bakker in Stiens loopt het storm.

‘Ik zet elke dag drie pakketten met overgebleven brood en gebak op de app’, vertelt bakker Aeltsje de Groot (64) in haar bakkerij in het Friese dorpje Stiens. ‘Binnen twee minuten zijn ze dan weg.’ Groot, een zachtmoedige vrouw met een klein postuur, bestiert hier samen met haar echtgenoot Bakkerij de Groot. Sinds vorige week is de zaak de eerste en enige in Noord-Friesland die meedoet met TooGoodToGo. Op de kaart van de app om voedselverspilling tegen te gaan staat De Groot als een eenzaam groen stipje: ‘Ze komen zelfs uit Leeuwarden om mijn pakketten op te halen.’

De van oorsprong Deense app Too­GoodToGo deed in januari 2018 haar intrede in Nederland, met een aanbod van 25 winkels en restaurants in Amsterdam. Inmiddels doen meer dan vijftienhonderd bedrijven in heel Nederland mee, zegt een woordvoerder.

Het principe is simpel: van alles wat een bedrijf overhoudt, maakt het dagelijks pakketten. Die biedt het op de app aan voor ongeveer eenderde van de waarde van zo’n pakket. App-gebruikers kunnen ze reserveren en de volgende dag ophalen. De aanbieder betaalt ongeveer 1 euro aan de eigenaren van de app.

TooGoodToGo is een nieuwe loot aan de stam van de deeleconomie, waarvan bijvoorbeeld ook taxiservice Uber en hondenoppasapp Pawshake deel uitmaken. Maar waar Uber buiten de vier grote steden ver te zoeken is, weet TooGoodToGo de provincie te vinden. Van de buurtsuper in een Limburgs gehucht tot de biowinkel op Vlieland, ze staan op de app.

Aeltsje de Groot hoopt in Noord-Friesland ook niet lang een eenling te zijn. ‘Er zijn nog twee andere bakkers in het dorp. Als die mee zouden doen, vliegen de pakketten er bij mij misschien minder snel uit,’ zegt de bakker.

‘Zolang het maar niet in de container terechtkomt’

Via een klant kwam Aeltsje bij de app terecht. ‘Ik vond het een goed idee. Je verdient er weinig aan, maar wij worstelen al 35 jaar met voedselverspilling en zoeken altijd plekken waar we met het overgebleven eten heen kunnen. De kinderboerderij, de voedselbank – zolang het maar niet in de container terechtkomt.’

Vorige week dinsdag zocht ze contact, de dag daarna kwam ‘het belletje uit Amsterdam’ al. ‘Die jongen sprak ook nog eens Fries, dat was helemaal leuk.’

Op de volgende zaterdag, Koningsdag, is het een drukke boel in Aeltsjes bakkerij. Ze is op deze feestdag maar een uurtje open. Er komen nog fiks wat klanten om snel brood te halen, vrijwel iedereen spreekt Fries met elkaar. Achter de toonbank liggen drie TooGoodToGo-zakken klaar.

De eerste twee zakken gaan mee met dorpsbewoners die de app voor het eerst gebruiken. ‘Mijn vrouw is het ergens tegengekomen, zij heeft mij op pad gestuurd’, bekent een man terwijl hij zijn zak aanneemt.

De deurbel rinkelt. Tjalda Schumacher (41), haar man en haar twee dochters komen grijnzend binnen. ‘Daar zal je nummer drie hebben, voor het laatste pakket’, zegt bakker Aeltsje. ‘Tjalda is echt een diehard, ze is hier elke keer.’

Dat beaamt Tjalda. Ze was al vaste klant bij de bakkerij, nu haalt ze ook graag een pakketje. ‘Het is een cadeautje, de kinderen staan te springen om te zien wat er vandaag in zal zitten,’ zegt ze. Haar man wijst op een dicht doosje in hun pakket en zegt lachend: ‘Spannend!’

Tjalda werkt als gastvrouw veel samen met studenten, die haar op de app wezen. ‘Een goede zaak, verspilling is zonde. Wij leven thuis sowieso al wat bewuster, we scheiden ook het afval.’

‘Geen winst’

Van de paar euro die de bakker voor haar broodzakken vraagt, gaat ongeveer een euro naar TooGoodToGo. ‘Dat is vooral om de app in de lucht te houden’, zegt woordvoerder Marieke Graat van Too­GoodToGo. ‘We maken geen winst, ons verdienmodel is sociaal.’ Het bedrijf blijft overeind met behulp van Deense investeerders ‘die de winst inzien van het terugdringen van voedselverspilling’, zegt Graat.

De app zet bewust in op uitbreiding buiten de Randstad, zegt ze. ‘Het thema voedselverspilling is echt niet aan de stad gebonden. Juist op plekken waar veel mensen in de landbouw werken, gaat verspilling hun aan het hart.’ Daarnaast, zegt Graat, kan de app de sociale cohesie bevorderen. ‘Men gaat met deze app misschien vaker naar de buurtsuper in plaats van naar de stad.’

Dat ziet bakker Aeltsje wel: ‘Ik zie nieuwe gezichten pakketten ophalen.’ Mensen die bewust proberen te leven, zoals Aeltsje zelf: ‘Het liefst zou ik nog minder verspillen. Dat plastic in de winkel kan ook best wat minder, daarom leggen we de broden ook zonder plastic neer’, zegt ze, wijzend naar de schappen achter haar. Het versgebakken brood ligt er inderdaad kaal klaar, wachtend op de laatste klanten. Die hollen vandaag om tien minuten voor sluitingstijd nog binnen.

‘Vroeger hadden we houten kisten voor de oranjekoeken’, herinnert Aeltsje zich, ‘die brachten mensen naderhand weer terug. Helemaal geen verspilling.’ Oranjekoeken zijn een traditionele Friese lekkernij. ‘Het lijkt me geweldig om weer zo’n stapel houten kisten te hebben.’