VN-resolutie Israël is het slotakkoord van een gefrustreerde Obama

Een nieuwe benadering van het Israëlisch-Palestijns conflict bevat ze niet, de resolutie die de Veiligheidsraad vrijdag kon aannemen dankzij de stemonthouding van de Verenigde Staten. Zo'n beetje de hele wereld - op Israël na - vond altijd al dat de joodse nederzettingen in bezet gebied volgens het internationaal recht 'geen wettelijke geldigheid' hebben, dat de bouw van nieuwe nederzettingen 'een belangrijk obstakel vormt voor het bereiken van een tweestatenoplossing' en dat de grenzen van 1967 uitgangspunt moeten zijn voor een vredesregeling.

Het was in dat jaar, kort na de Zesdaagse Oorlog, nota bene de juridisch adviseur van de Israëlische regering, Theodor Meron, die waarschuwde dat het vestigen van Israëlische burgers in de zojuist bezette Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook 'expliciet ingaat tegen de Vierde Geneefse Conventie' en dus in strijd zou zijn met het internationaal recht.

De Israëlische regering legde het advies terzijde, besloot kolonisten te vestigen in de bezette gebieden en ging daar tot de dag van vandaag mee door, voortdurend voldongen feiten scheppend die de Palestijnen verder in het pak naaiden.

Zijn gelijk kreeg Meron - hij werd naderhand voorzitter van het Joegoslavië-Tribunaal - wel van vakgenoten. In 2004 bevestigde het Internationale Gerechtshof (in zijn uitspraak over de Israëlische veiligheidsmuur) dat alle nederzettingen onwettig zijn en een schending vormen van de Geneefse conventies.

Aanvankelijk was dat ook het officiële standpunt van de Veiligheidraad van de VN. Bijna vier decennia geleden - de Democraat Jimmy Carter was president in de VS - nam de raad diverse resoluties aan met fundamentele kritiek op de handelwijze van Israël.

De scherpste in de reeks stamt uit maart 1980. Volgens resolutie 465 is het vestigen van kolonisten een 'flagrante' schending van het internationaal recht en moet de bouw van nederzettingen 'ogenblikkelijk' worden gestaakt. Het zijn bewoordingen die letterlijk terugkeren in de vrijdag aangenomen resolutie.

Na 1980 trokken de Verenigde Staten in de Veiligheidsraad een beschermingsmuur op rond Israël. Serieuze kritiek op Israël werd steevast getroffen door een Amerikaans veto. Dat betekent echter niet dat de VS principieel van mening waren veranderd over de status van de bezette gebieden en over het Israëlische nederzettingenbeleid.

Niet voor niets stelde Samantha Power, de Amerikaanse VN-ambassadeur, vrijdag in de Veiligheidsraad dat de resolutie 'consistent is met het Amerikaanse beleid onder Republikeinse en Democratische regeringen gedurende de geschiedenis van de staat Israël'. Ze citeerde president Ronald Reagan, die in 1982 zei dat de VS 'niet het gebruik van nieuw land voor nederzettingen zullen steunen' en dat 'de bouw van nederzettingen op geen enkele manier nodig is voor de veiligheid van Israël'.

Sindsdien hebben Amerikaans regeringen voortdurend geprobeerd Israël te matigen bij het bouwen van nederzettingen. Elk nieuw huizenblok leek immers een oplossing van het Palestijnse vraagstuk - de vorming van een eigen staat - verder te bemoeilijken.

Nooit vonden de Amerikanen daarbij zo weinig gehoor als onder Barack Obama. In de acht jaar van zijn presidentschap zijn de betrekkingen tussen Israël en de VS ijzig koel geworden. De Amerikanen zagen met lede ogen hoe de Israëli's hun schouders ophaalden over toenadering tot de Palestijnen en alsmaar joodse kolonisten bleven vestigen op de Westoever.

Bij de hooghartige premier Benjamin Netanyahu kreeg de allengs dieper gefrustreerde Obama niets voor elkaar. Het door stemonthouding mogelijk maken van een Israël-kritische uitspraak in de Veiligheidsraad was van deze treurmars het toch nog verrassende slotakkoord.

Gevolgen

Wat de gevolgen zullen zijn van de resolutie is moeilijk in te schatten. De Israëli's zijn boos, vooral over het 'schandelijke' verraad van Obama en zijn minister van Buitenlandse Zaken John Kerry. Ze wekken de indruk dat ze voortaan alleen maar hun hakken dieper in het zand van het Heilige Land zullen zetten.

'Jullie hebben nee gestemd tegen onderhandelingen', zo verweet de Israëlische VN-ambassadeur Danny Danon zijn collega's in de Veiligheidsraad vrijdag. 'Jullie hebben nee gezegd tegen vooruitgang, nee tegen een kans op beter leven voor Israëli's en Palestijnen, nee tegen de mogelijkheid van vrede.'

Volgens diezelfde collega's klonk dat nogal cynisch, uit de mond van een regering die nooit enige serieuze belangstelling heeft getoond voor een vredesakkoord.

Ook de Palestijnen kunnen nu, na het aannemen van deze historische resolutie, hun hakken dieper in het zand zetten. Zij voelen zich gesterkt in hun opvatting dat elke vredesregeling de grenzen van 1967 als uitgangspunt dient te hebben. 'Dit is een dag van overwinning voor het internationaal recht', reageerde de Palestijnse toponderhandelaar Saeb Erekat. 'Een overwinning van beschaafde taal en onderhandelingen, een totale verwerping van de extremistische krachten in Israël.'

De steun van de Veiligheidsraad zal de Palestijnen in het internationaal discours alleen maar assertiever maken. In september vorig jaar kregen ze al voor elkaar dat in de VN hun status van 'waarnemer-entiteit' werd verhoogd naar die van 'waarnemerstaat'. Strikt genomen bestáát die Palestijnse staat al. Het is na vrijdag nog moeilijker geworden de kwestie zo lang te rekken dat het Palestijnse nationale streven door tekort aan water en voedsel heel langzaam versterft.

Niettemin: de onverwachte stap van de Veiligheidsraad werd gezet bij het sluiten van de markt. Over een maand wordt alles anders, want dan draagt Obama de sleutel van het Witte Huis over aan zijn opvolger Donald Trump. De 'extremistische krachten' in Israël die volgens de Palestijnse onderhandelaar in het stof hebben gebeten, kunnen dan alsnog victorie kraaien.

Trump is een grote vriend van Israël. De mogelijkheid van een Palestijnse staat heeft hij nimmer genoemd. Hij heeft aangekondigd de Amerikaanse ambassade te zullen verplaatsen van Tel Aviv naar Jeruzalem. Als ambassadeur in Israël heeft hij David Friedman benoemd, een fondsenwerver voor joodse kolonisten. Premier Netanyahu heeft al gezegd dat Israël sinds 1967 niet zo'n fijne bondgenoot heeft gehad als Trump.

Aan de vrijdag aangenomen VN-resolutie zal ook Trump echter niets kunnen veranderen.