Vlak voor de Sint komt, vliegen de Pegida-noten nog in het rond

Op het moment dat Sinterklaas met zijn stoomtrein arriveerde in Apeldoorn, werden verderop in de stad tien zwart geschminkte Pegida-pieten opgepakt. ‘Wij zijn de echte Zwarte Pieten, Sinterklaas heeft NSB-pieten.’

‘Pak me maar op. ’ Het is zaterdagochtend tien over halftwaalf als Pegida-voorman Edwin Wagensveld zijn handen naar voren steekt. Hij staat in de Apeldoornse Stationsstraat. Vlak voor hem staat een politieagent. Om hen heen staat een kring van toeschouwers: journalisten, fotografen en bezoekers van de Sinterklaas-intocht. ‘Pak me maar op’, herhaalt Wagensveld met luide stem. ‘Wij gaan niet vrijwillig mee.’

Over een minuut of twintig komen Sinterklaas en zijn gevolg van roetveegpieten aan met de stoomtrein op het station van Apeldoorn. Maar de rechts-radicale actiegroep Pegida is alvast aan een eigen intocht begonnen. Gehuld in pietenpakken, met zwart geschminkte gezichten, donkere pruiken, gouden oorbellen en rood gestifte lippen trekt een groepje van een man of tien een boodschappenkar achter zich aan. ‘Kijk er maar in, helemaal vol!’, zegt één van hen. Tegen iedereen die ze tegen komen zeggen ze: ‘Pepernootje?’ Met anderen gaan ze lachend op de foto.

Want vinden de Pegida-pieten: ‘Wij zijn de echte Zwarte Pieten. Straks komt Sinterklaas met zijn NSB-pieten. Wij zijn het origineel, wat straks voorbij komt is maar een slap aftreksel.’

De toegesnelde agent denkt daar anders over. Wat haar betreft horen deze Pegida-pieten thuis in één van de drie demonstratievakken. Maar Wagensveld schudt van nee. ‘We demonstreren niet. We lopen rond als Zwarte Piet en delen pepernoten uit. Dat is niet verboden.’ Andere Pegida-pieten lopen zwaaiend en huppelend achter hem langs, terwijl de politieagent besluit om het er bij te laten. Voor nu. Want een Zwarte Piet in de boeien slaan terwijl journalisten, maar vooral ook ouders met kinderen toekijken, lijkt haar geen goed idee.

Pietenmutsen

Eerder die ochtend. Het centrum van Apeldoorn bereidt zich voor op de intocht van Sinterklaas. Op straat klinkt luide muziek. Acrobaten doen kunstjes. En steeds meer ouders en kinderen verzamelen zich langs de route. Slechts een enkel kind is geschminkt. De meesten dragen pietenmutsen of kartonnen mijters van Sinterklaas.

Fred Lindenburg kijkt lachend toe. Hij werkt bij De Eetkamer – een lunchroom waar het personeel vooral bestaat ‘uit mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt’. Straks zal Sinterklaas langs zijn eetcafé rijden, en zijn personeel is dan ‘zo blij als een kind van zes’.

Vrijdag was de generale repetitie van de intocht. En Lindenburg wist niet wat hij meemaakte. Op het moment dat de lege koets van de Goedheiligman passeerde, was hij opeens al zijn personeel kwijt. ‘Ze stonden buiten te kijken. De oudste medewerker is zestig. En ook hij gelooft nog steeds dat de Sint écht bestaat. Ik weet niet hoe ik het ze moet vertellen.’

Al de hele week is Lindenburg samen met zijn werknemers de intocht aan het voorbereiden. Ze hebben prijskaarten ingekleurd, Sinterklaas-vlaggetjes geknutseld, speciale Sinterklaas-muffins gebakken. En ook de chocolademelk en de erwtensoep staan klaar. Dat er mogelijk ook demonstranten van Pegida, de Nederlandse Volks-Unie en de Partij Voor Behoud van de Nederlandse Identiteit naar de intocht zullen komen, deert Lindenburg niet. ‘Ze doen maar. Ik vind de roetveegpiet in ieder geval prima. En voor ons is het feest.’

Grimmig

Maar zo’n vijftig meter verderop wordt de sfeer grimmiger. Het is inmiddels bijna twaalf uur, en de stoomtrein met Sinterklaas kan elk moment het station binnen rijden. Op de Stationsstraat lopen steeds meer agenten met stevige pas richting de Pegida-pieten.

Afgelopen kwartier is Wagensveld met tal van toeschouwers op de foto gegaan, vlogen de Pegida-pepernoten in het rond en heeft hij aan een Japanse cameraploeg uitgelegd hoe deze Nederlandse traditie écht in elkaar zit. ‘Jullie houden toch ook van tradities in Japan?’

Sommige toeschouwers kijken hem en zijn pieten afkeurend aan, anderen juichen de actie toe. Al meerdere malen heeft de politie hem gevraagd om te vertrekken, en plaats te nemen achter de hekken van de aangewezen demonstratievakken. Maar keer op keer heeft voorman Wagensveld geweigerd.

Maar als een grote groep agenten de Pegida-pieten omsingelen, zegt één van de Zwarte Pieten tegen de rest ‘rustig meelopen’. Vanuit het publiek wordt ‘Piet, piet!’ geroepen. Nog even vliegen de pegida-pepernoten alle kanten op. Maar als snel verdwijnt het groepje onder politiebegeleiding de hoek van de Kalverstraat om – weg van de route van de Sint.

Eenmaal daar begint Wagensveld opnieuw luidkeels te praten. Hij vindt dat de politie ‘zich laat misbruiken door de NTR’. En waarschuwt dat ze het dit jaar vreedzaam hebben geprobeerd. ‘Nederland kan volgend jaar wat anders verwachten.’ En als hij en de andere Pegida-pieten even later afgevoerd worden naar een arrestantenbus roept hij: ‘Black is beautiful’. Enkele passanten grinniken, anderen schudden afkeurend hun hoofd.

Sint-muffin

De kinderen en ouders die aan langs de route van de intocht staan, merken er weinig van. Vrolijk zwaaiend rijdt de Sint even later langs de mensenmenigte. ‘Het was alleen zo snel voorbij’, verzucht Lindenburg van De Eetkamer achteraf. Hij en zijn personeel hebben genoten. De lunchroom zit inmiddels vol – iedereen wil warm worden met erwtensoep, chocolademelk of een speciale Sint-muffin. Van het politieoptreden vijftig meter verderop hebben ze niets meegekregen, zegt hij. ‘Nee’, zegt hij tevreden, ‘de intocht was precies zoals we hadden gehoopt.’