NieuwsMilieu
Vierde en laatste dag in klimaatzaak: wat kan Shell doen bij een veroordeling?
Wat kan Shell doen als het de klimaatzaak verliest? Als het inderdaad tot 45 procent minder CO2 moet uitstoten in 2030 vergeleken met 2019? ‘Het kan gewoon niet.’
Shell staat achter de klimaatdoelen van Parijs, houdt het de rechter alsmaar voor. Milieudefensie wijst er vervolgens fijntjes op dat het olie- en gasbedrijf met alle plannen tot 2030 bijna 38 procent meer fossiele brandstoffen zal produceren. Volgens Shell zijn dat verouderde gegevens, maar Milieudefensie concludeert: Shell ligt op ‘ramkoers’ met Parijs.
Zie hier de kloof na de vierde en laatste zittingsdag in de klimaatzaak, waarin Milieudefensie van Shell een absolute CO2-reductie tot 45 procent in tien jaar eist. In lijn met datzelfde Klimaatakkoord van Parijs.
Het grootste inhoudelijke geschilpunt ontstaat doordat Shell zich wil beperken tot het verminderen van de CO2-uitstoot bij de eigen activiteiten, met name door CO2 bij de eigen installaties af te vangen. Shell wil niet, zoals Milieudefensie eist, verantwoordelijk worden gesteld voor de uitstoot bij de eindgebruikers: de automobilisten, de vliegtuigmaatschappijen, de energiecentrales die op Shell-gas draaien.
Fossiele brandstoffen
Om de klimaatdoelen te halen, zullen veel van Shells fossiele brandstoffen volgens de milieuclub in de grond moeten blijven. Shell redeneert dat het met het vergroten van de gasproductie ertoe kan bijdragen dat kolencentrales sluiten. De uitstoot van Shell stijgt daardoor weliswaar, maar het is wel goed voor het klimaat. En dat zou van Milieudefensie niet mogen? Rare boel, aldus de advocaten van Shell.
Maar stel nou dat de rechter niet meegaat in deze redenering? En Milieudefensie gelijk krijgt? En later ook in hoger beroep en bij de Hoge Raad. Wat kan Shell dan doen?
Het is welhaast een lachwekkend scenario, vindt effectenanalist Jos Versteeg van de bank InsingerGilissen. ‘Het kan gewoon niet’, vat hij samen. ‘Zelfs het onder de grond stoppen van CO2 biedt op deze termijn maar heel weinig soelaas.’ Voor Shell zou maar één mogelijkheid resteren: op grote schaal olie- en gasvelden en raffinaderijen sluiten of afstoten. En dat, zegt Versteeg, lost niets op, want dan verschuift de uitstoot gewoon van Shell naar de koper van zijn bezittingen.
Ørsted
Het is wel eens vertoond, een oliebedrijf dat binnen tien jaar veranderde in een groen bedrijf. Het Deense olie- en gasbedrijf Ørsted (voorheen Dong) besloot in 2009 zijn olie- en gasactiviteiten in te ruilen voor elektriciteitsproductie en -distributie. In 2016 ging het vergroenende bedrijf naar de beurs, en sindsdien vieren de aandeelhouders er alle dagen feest: de koers van het aandeel verviervoudigde. In dezelfde periode werd het aandeel Shell (en andere oliemaatschappijen) eenderde minder waard. Ørsted is nu veruit ‘s werelds grootste in offshore-windenergie.
Een succesverhaal, waar ook Shell verlekkerd naar kan kijken. Steeds meer beleggers zien dat er in de olie maar weinig te verdienen valt. Jos Versteeg beaamt dat: ‘De oliemarkt is een drama.’ Maar het lijkt uitgesloten dat Shell het Deense model succesvol kan kopiëren. Om te beginnen: Ørsted was een staatsbedrijf, en nog steeds heeft de Deense staat de meerderheid van de aandelen. En staten kunnen makkelijker dit soort strategische beslissingen aan dan bedrijven.
Ørsted is vergeleken met Shell ook maar een dwerg. Als het grote Shell tientallen procenten van zijn olie- en gasbelangen moet afstoten om aan Milieudefensies eis te voldoen, wie moet dat dan allemaal kopen? Analist Versteeg is beslist in zijn oordeel: ‘Daar is Shell veel te groot voor.’
Bezittingen
Financieel zou een nederlaag in deze klimaatzaak een groot probleem voor Shell worden, zegt Paul Koster van de Vereniging van Effectenbezitters. ‘Shell zou veel bezittingen versneld moeten afschrijven. Dan krijgt het te maken met hogere financieringskosten, omdat financiers meer risico zien. Daardoor zou er weer minder ruimte zijn voor investeringen in duurzame energie.’ Of het bedrijf zo’n beleidsverandering zou overleven, Koster durft het niet te voorspellen. ‘Daarvoor zullen zware beslissingen onontkoombaar zijn.’
Zelfs Mark van Baal, de oprichter van de duurzame beleggersclub Follow This, vindt 45 procent reductie ‘wel heel erg veel’. Follow This heeft Shell gevraagd om de uitstoot in 2030 met 25 tot 45 procent te verminderen. ‘Die 25 procent kunnen ze halen door niet meer naar nieuwe olie en gas te zoeken.’ Shell had natuurlijk al jaren geleden moeten beginnen, maar Van Baal ziet nog steeds kansen: ‘Waarom hebben niet alle Shell-tankstations snelladers? Het is een schande dat nu Fastned die investeringen moet doen.’
Aan het einde van de vierde en laatste zittingsdag, donderdag na zessen, besloten beide partijen geen behoefte meer te hebben aan een slotpleidooi. Maar de advocaat van Milieudefensie vroeg Anne Chatrou, een van de jonge activisten van Milieudefensie. Zij stelde dat beslissingen in klimaatzaken worden genomen over jongeren, en dat die daarbij nauwelijks iets te zeggen hebben. ‘Onze toekomst zou een stuk rooskleuriger zijn als Shell echt mee zou doen'.
De rechtbank doet uitspraak op 26 mei.
Kan Shell dan nog onder dat vonnis uit?
Mocht Shell na een veroordeling toch op oude voet door willen, dan lijkt verhuizen op het eerste gezicht een aardige mogelijkheid. Als de Nederlandse rechter vindt dat het bedrijf zijn uitstoot bijna moet halveren, dan vertrekt het bedrijf toch gewoon naar Londen, Unilever achterna? Dat is vrij simpel te doen, en bestuursvoorzitter Ben van Beurden hintte eerder al op een aanstaande verhuizing, zij het om fiscale redenen.
Maar verhuizen zal Shell niet helpen om aan het vonnis van de Nederlandse rechter te ontsnappen, zegt Bas Steins Bisschop, hoogleraar vennootschapsrecht aan de Universiteit van Maastricht. ‘Als er een vonnis is gewezen, en je verhuist daarna, dan zijn er verdragen met bijna alle landen in de wereld dat dat vonnis ook in die andere landen gewoon wordt uitgevoerd.’
Het zou bestuursvoorzitter Van Beurden zelfs in problemen kunnen brengen. ‘Er wordt niet vaak gebruik gemaakt van de mogelijkheid om bestuurders persoonlijk aansprakelijk te stellen. Maar als je het zo grof zou maken dat je om deze reden zou verhuizen, dan roep je dat wel over je af.’
Meer lezen:
Shell weet al decennia van klimaatverandering: gaat de rechter de oliereus dwingen te verduurzamen?
Als wij het niet doen, dan springen vervuilender bedrijven in het gat dat wij achterlaten. Het is Shells belangrijkste verdedigingslinie in de klimaatzaak aangespannen door Milieudefensie. Is die stellingname terecht?
Profiel klimaatzaakadvocaat: Sinds Al Gores ‘An Inconvenient Truth’ vecht Roger Cox voor het behoud van de aarde.
Ten overstaan van een emotionele advocaat van Milieudefensie verdedigde Shell zich dinsdag op de eerste van vier zittingsdagen tegen het verwijt ‘gevaarlijke klimaatverandering’ te veroorzaken.
Op de tweede zittingsdag in de zaak tegen Shell ging het nauwelijks over klimaatverandering en de schuld van Shell daarin. Belangrijker was de vraag: wie of wat is Shell eigenlijk?
