'Vierdaagse' wint het van lease-auto

'Bij ons kun je tijdens je werk de was ophangen.' Met die boodschap werft automatiseerder Oracle nieuw personeel. Ook branchegenoot Origin, die net als Oracle kampt met personeelsgebrek en groot verloop, biedt zijn werknemers flexibiliteit en arbeidsduurverkorting.

Sinds mei vorig jaar staat in Origins CAO dat een verzoek om werken in deeltijd zo mogelijk wordt ingewilligd. Bovendien kunnen werknemers extra vrije dagen 'kopen'. Dat is opmerkelijk voor een onderneming die opereert in een sector die schreeuwt om personeel.

Origin-woordvoerder Toby Ellson denkt niet dat flexibiliteit de enige reden is waarom vorig jaar vijftienhonderd it'ers voor Origin hebben gekozen: 'Het gaat om de hele uitstraling die je hebt als bedrijf. Sollicitanten vragen bijvoorbeeld ook naar ons sponsorbeleid, of ze willen weten wat we doen aan het milieu.'

De krapte op de arbeidsmarkt maakt werkzoekenden veeleisend. Ging het in het verleden tijdens het sollicitatiegesprek over lease-auto's en financiële extra's zoals aandelenopties, nu komt daarbij de vraag wat de baan betekent voor het privé-leven.

Ook de FNV heeft de 'vierdaagse' herontdekt. Behalve over de lonen, praten de bonden komend najaar met de werkgevers over de vierdaagse werkweek. Wat nu in vijf dagen gebeurt, moet ook in vier dagen kunnen, meent de vakbond. Dat verkort de files, schept banen en is goed voor het privé-leven. CAO-onderhandelaar H. van der Kolk: 'Dat het ook dient als wervingsinstrument voor de bedrijven, is dan mooi meegenomen.'

Volgens K. Tijdens, als sociologe verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, zijn het evenwel alleen grote bedrijven met de wind in de rug, die zich zulk beleid kunnen veroorloven. Bij een klein taxibedrijf of in het wegtransport is een vierdaagse werkweek ondenkbaar. 'Daar is de concurrentie te zwaar. Rijkere bedrijven kunnen het zich eerder permitteren.'

Grote bedrijven hebben de werktijden al fors verlaagd. Begin jaren tachtig gingen vele in hun CAO's van een 40-urige werkweek naar een 38-urige. Toen waren de drijfveren voor arbeidstijdverkorting heel anders dan nu. Door de economische crisis dreigden massaontslagen. Veel werknemers hadden er wel een kortere werkweek en, in sommige gevallen, zelfs een lager salaris voor over om de eigen baan maar zeker te stellen.

Halverwege de jaren negentig braken de banken een lans voor de 36-urige werkweek. In hun CAO's spraken zij af dat werknemers die 36 uur - waar mogelijk - zo over de week zouden mogen verdelen, dat zij feitelijk nog maar vier dagen werkten. Of hier veel van terecht is gekomen, is niet duidelijk: op de vraag naar het aantal werknemers dat vier dagen werkt moet een grote bank als ABN Amro het antwoord schuldig blijven.

Inmiddels werkt de helft van de mensen die onder een CAO vallen 36 uur. Bovendien staat in 19 procent van de CAO's dat werknemers met hun werkgever kunnen afspreken minder te werken, mits dat niet strijdig is met het belang van het bedrijf.

De hernieuwde roep om de 'vierdaagse' geeft volgens Tijdens aan dat 'het arbeidsbestel zich begint aan te passen aan het tweeverdienerschap'. Dat ook steeds meer mensen gebruik willen maken van het recht op individuele arbeidstijdverkorting, duidt evenwel op de toenemende welvaart. Tenslotte vinden veel mensen het 'gewoon fijn' om af en toe op een doordeweekse dag thuis te zijn: 'Dan kunnen ze dingen regelen in het gemeentehuis of in het huishouden, en dan hebben ze zaterdag en zondag toch nog tijd voor andere dingen.'