Vestingstadje wil brievenbustouwtjes

Toen Jan Terlouw in De Wereld Draait Door zijn toespraakje over vertrouwen en het touwtje uit de brievenbus hield, kreeg Alex Bril meteen een mailtje van zijn baas:

'Kunnen we hier wat mee?'

Alex werkt bij Niek van der Sprong Producties, uit Zwolle. Ze organiseren daar festivals in het noorden van het land, zoals vandaag en morgen het jaarlijkse 'Kerst in de Vesting' in het voormalige vissersplaatsje Elburg. Woensdag maakten ze hier bekend dat alle bewoners tijdens dit evenement 'in de geest van Jan Terlouw' touwtjes uit hun brievenbus gaan hangen.

Dát konden ze er dus mee.

In Elburg brengt Alex koffie en tegenover me komt Els Baauw zitten stralen: bestuurslid van Kerst in de Vesting sinds de bewoners hun historische nostalgiefeest in 2008 zelf bedachten. Ook is ze directeur van een plaatselijke basisschool. In de zomer is Elburg bomvol toeristen maar in de winter was het 'guur', ze wilden Elburg gezelliger maken, zegt Els. De plaatselijke horeca had al een 'proeverij'. Els en andere Elburgers wilden er 'iets mierzoets' bij. Het jaar 1900 leek ze wel wat.

'Waarom?', vraag ik.

'Gewoon', zegt Els. '1800 vonden we echt veel te middeleeuws.' Dit extreem pittoreske vestingstadje ís middeleeuws (anno 1392), maar dat nemen ze hier niet te nauw.

De gemeente Elburg telt twintig voornamelijk christelijke geloofsgemeenschappen voor ruim 22 duizend inwoners. Els Baauw is niet kerkelijk, net als Reineke Parrel, die ook is opgetrommeld, want zij heeft al jaren 'een écht touwtje' uit de brievenbus van haar huis hangen. Straks gaan we het wonder nog even bekijken. Reineke bestierde vroeger café De Vismarkt.

Maar goed. In 2008 begonnen dus wat mensen in kostuums, in Elburg. Andere bewoners vonden dat de eerste dag zeer raar. De tweede dag haalden ze zelf oude kleding dan grootouders van zolder. Er kwam muziek, wat kraampjes, de jaren daarna nog meer muziek, koren. Deventer had al een jaarlijks Dickens festival, maar dat zijn acteurs van buiten. In Elburg doen ze bijna alles zelf. Gezellig.

Maar toen meer mensen kennelijk nostalgische verlangens kregen, explodeerde het bezoekersaantal in 2013 tamelijk onverwacht tot veertigduizend. Het bestuur schrok zich dood, bang dat mensen in de smalle straatjes 'zouden worden doodgedrukt'.

In 2014 was er geen Kerst in de Vesting: Elburg vergaderde over een 'toekomstbestendig' festival onder de werktitel 'Elburg 2.0'. Een jaar later gingen ze verder, nu onder leiding van Van der Sprong Producties voor 'crowd management' en 'vluchtplannen'.

Gezellig.

'En traffic support', zegt Els koelbloedig.

Veel bleef ook hetzelfde: de 'nostalgische activiteiten', zoals 'oude dansen' en 'meisjes van plezier'. De Broederband Kampen. Het Veluws Mannenensemble en Flevorythm Dronten.

Els verstaat de kunst het woord 'saamhorigheid' warm als een donzen dekbed om je heen te wikkelen. Ze vertelt over de asielzoekerskinderen op haar school, voor wie stilzwijgend de ouderlijke bijdrage wordt betaald - door andere ouders. Over de private studiefondsen 'met oud geld' die Elburgers in stand houden voor getalenteerde armere stadgenoten.

En dan komt ook nog het gestorven kind van Reineke ter sprake: 21 jaar geleden verloor ze haar tweede zoon aan wiegedood. Reineke was destijds getrouwd met een moslim en het halve stadje kwam schoorvoetend naar de moskee, 'omdat het belangrijk voor Reineke' was. Els: 'Soms moet je jezelf even opzij zetten'. En dan wennen dingen.

De eigenaar van de Bruna stond daar te bidden op zijn sokken. En de Elburgse vrouwen hadden sjaals van de HEMA om hun hoofd, omdat ze dachten dat dat moest. Els: 'We hebben daar achteraf nog vreselijk om gelachen.' Reineke knikt: 'Wat moslim is wordt met argusogen bekeken, maar hier niet.'

Nu onderzoeken ze of de plaatselijke touwslagerij dit weekend een enorm touw aan de kerktoren te hangen: een touw voor Terlouw. En nog een stunt: wie tijdens het festival in Elburg naar de wc moet, hoeft dit jaar niet naar een openbaar toilet. Duizenden bezoekers mogen gewoon bij bewoners thuis: vertrouwen!

Tjonge, zeg ik.

Reineke: 'Ja, mijn kinderen vinden het ook drie keer niks.'

Ze kreeg een speciaal bordje met 'wc' en een emmer vol schoonmaakattributen. Voor een authentiek Elburgse wc-gang. Met de complimenten van Niek van den Sprong Producties.