Verzuchting met grote gevolgen

AMSTERDAM - Lag het aan een verkeerde woordkeuze, aan de donkere kant van twittergebruik of was het alleen maar een opeenstapeling van misverstanden? Een blog van Monique Burger, eigenaar van De Nieuwe Boekhandel in Amsterdam, leidde eind vorige week tot zulke ernstige bedreigingen dat ze moest onderduiken. Burger zou zich als boekhandelaar in een achterstandswijk 'te elitair' hebben uitgelaten. De ramen van haar winkel werden beklad en er kwam een steen tegen de ruit.

Onder de kop 'Droomboek maakt armoede zichtbaar' beschreef ze op de website van Boekblad haar ervaringen met klanten die het gratis boek Mijn droom voor ons land, uitgegeven naar aanleiding van de inhuldiging van koning Willem-Alexander, kwamen afhalen. Net als andere boekhandelaren zag ze dankzij de actie in haar winkel in de wijk Bos en Lommer, een voormalige Vogelaarwijk, veel nieuwe gezichten verschijnen. Ze schreef geschrokken te zijn van de armoede die de winkel binnenkwam en beschreef dit met woorden als ongeschoren, ongewassen, dik, uitgezakt, kreupel, rotte tanden, ruw en onbeleefd, om te vervolgen met 'Ik neem het ze niet eens kwalijk. Dit is echte armoede zoals ik het eigenlijk nooit zie.'

Een stortvloed van reacties op de sociale media was het gevolg, uiteenlopend van zware verwensingen tot warme steunbetuigingen. Het serieuze deel van de discussie spitste zich toe op de vraag of de eigenaar zich elitair opstelde. Vrijdagochtend stond de tekst 'Verboden voor armen' op haar winkelruit en zat er een ster in het glas. Burger, die geregeld boeken aanprijst in De Wereld Draait Door, wordt in het boekenvak gezien als pionier. Drie jaar geleden durfde ze het aan een boekwinkel te beginnen in een achterstandswijk.

Op de website van haar winkel biedt Burger excuses aan. 'Ik was geschokt door armoede die plots zichtbaar werd en heb daar, achteraf met totaal verkeerde woordkeuze, uitdrukking aan proberen te geven.' In een reactie aan de Volkskrant zegt een 'vreselijk ontdane' Burger het als uiterst pijnlijk te ervaren dat haar activiteiten in de boekhandel in een kwaad daglicht worden gesteld. 'Ik had bovendien nooit de intentie het stuk te publiceren. Het was bedoeld als interne evaluatie voor de boekenbranche en is op verzoek van de Boekblad-redactie als blog geplaatst. Niettemin: foute tekst, foute beslissing van mij.'

Zaterdagmiddag betuigden buurtbewoners steun in de vorm van een pamflet op de etalageruit met 'Lieve woorden aan Monique'. Buurtbewoonster Annette Dölle, die werkt aan een documentaire over Bos en Lommer: 'Zowel de winkel als Monique Burger worden nu afgeschilderd als elitair, terwijl juist het tegenovergestelde het geval is.' Eerder dit jaar werden in De Nieuwe Boekhandel diploma's uitgereikt aan 25 allochtone vrouwen die een cursus hadden gevolgd over toegang tot de arbeidsmarkt.

Schrijver en Volkskrant-columnist Johan Fretz uit Bos en Lommer: 'Ik vind de blog kwalijk omdat het een vooroordeel bevestigt over een culturele elite die neerkijkt op het volk. Dat is een fout, maar het lijkt wel of je geen fouten meer mag maken. Door de sociale media word je meteen aan de schandpaal genageld en dat is misschien nog wel erger. Er lijkt geen nuance meer mogelijk.' Hij omschrijft de buurt als prettig gemêleerd: 'Veel jonge gezinnen, studenten, zowel autochtoon als allochtoon. Turkse winkels naast de Bagels 'n' Beans en iedereen loopt overal binnen.'

Volgens boekhandelaar Fabian Paagman in de Haagse Frederik Hendrik-laan heeft de boekhandel als geheel last van het stigma 'elitair'. 'Maar de kracht van de meeste boekhandels is juist dat ze breed toegankelijk zijn. Ze verrassen en inspireren. De Nieuwe Boekhandel doet dat absoluut ook, alleen al door op die plek aanwezig te zijn.'

Van het Boekblad was zondag niemand voor commentaar bereikbaar.

(...) Maar ik schrik er ook van. Niet van de greediness waarmee deze mensen hun gratis boek 'opeisen', maar van de armoede. Ongeschoren, ongewassen, ongekamd, dik, uitgezakt, kreupel, rotte tanden, stinkend, met looprekken en hulpmiddelen die ik nog nooit eerder in mijn leven heb gezien, ruw, onbeleefd, nauwelijks pratend: soms steken ze alleen het bonnetje toe - ook wanneer ik met andere klanten bezig ben af te rekenen, totaal gespeend van enig gevoel voor sociale verhoudingen of omgangsregels. Ik neem het ze niet eens kwalijk. Dit is echte armoede, zoals ik het eigenlijk nooit zie. Het onttrekt zich aan mijn waarneming: in Bos en Lommer liggen (nog) geen zwervers op straat en is er geen openlijk alcoholisme, er zijn geen junks en geen hoeren - dat zijn de uitwassen van de binnenstad, die natuurlijk veel aantrekkelijker is vanwege het grote aantal toeristen dat je kunt beroven of het vele nog prima eetbare voedsel dat overal in de vuilnisbakken wordt gegooid. (...)

Passages uit de blog van Monique Burger op de site van Boekblad

undefined