Vertriebenen-thema verdeelt nog steeds de Duitse politiek
Omstreden Erika Steinbach hoeft geen zetel meer in het bestuur van een vluchtelingenmuseum. Als ze haar zin krijgt.
Felle reacties maakte de Duitse politica Erika Steinbach altijd al los. Toen vorig jaar een Poolse krant zijn lezers vroeg wie hun de meeste angst inboezemt, koos bijna 40 procent voor Steinbach; alleen Poetin vond men enger.
Maar ook in Duitsland weet de 66-jarige Steinbach, voorzitter van de ‘Bond van de Verdrevenen’, de gemoederen steeds weer te verhitten. Sinds het aantreden van de nieuwe regering is Steinbach zelfs tot een van de grootste discussiepunten in de coalitie uitgegroeid, met de ontwikkelingen van dinsdag als nieuw hoogtepunt.
De ophef gaat om de vorming van een nieuw Pools-Duits museum ter nagedachtenis van de zogeheten Vertriebenen. Hiermee worden de miljoenen Duitsers aangeduid die na 1945 uit het huidige Polen, Tsjechië en Rusland naar Duitsland vluchtten. Velen van hen kwamen om het leven. Het thema ligt gevoelig in Duitsland, omdat na de oorlog de roep om erkenning van de ‘Duitser als slachtoffer’ lang in nationalistische hoek is blijven hangen.
Steinbach (CDU), wier bond van Vertriebenen naar eigen zeggen twee miljoen vluchtelingen en nabestaanden vertegenwoordigt, heeft maandenlang geëist dat ze een zetel kreeg in het bestuur van de nieuwe museumstichting ‘Vlucht, verdrijving en verzoening’. Guido Westerwelle, de minister van Buitenlandse Zaken (FDP), heeft zich fel tegen haar kandidatuur uitgesproken. Volgens hem kan er met Steinbach geen sprake zijn van ‘verzoening’ tussen Polen en Duitsers. Steinbach ligt nu eenmaal gevoelig in Polen. Zo stemde ze in 1991 tegen de erkenning van de officiële na-oorlogse Oder-Neisse-grens met Polen.
Dinsdag liet Steinbach echter verrassend weten van haar plek in het bestuur te willen afzien. Wel stelde ze daarvoor een aantal voorwaarden: de regering moet minder te zeggen krijgen over de stichting, en Steinbachs bond krijgt in ruil voor haar terugtreden meer zetels in het 13-koppige bestuur.
In de Bondsdag is verdeeld gereageerd op haar voorstel. CDU/CSU stemmen er mee in, de oppositiepartijen noemen het ‘chantage’. De discussie toont de actuele omgang met het Vertriebenen-thema in Duitsland. Het afgelopen decennium is het thema aan de ene kant volledig genormaliseerd. Zo noemde bondskanselier Angela Merkel bij de recente herdenking van de oorlog in de eerste zin van haar toespraak niet alleen de Duitse oorlogsschuld – ze vroeg ook aandacht voor het lot van de Duitse vluchtelingen. En niemand keek daar van op.
Maar aan de andere kant neemt volgens critici de Bund der Vertriebenen nog steeds te weinig afstand van de nationalistische aspecten van dit thema.
