Vernieuwen

Nu is het begrip innovatie verworden tot een hysterie. Goedgebekte en goedschrijvende managers doen er alles aan om hun eigen organisatie in aanmerking te laten komen voor de verwachte vette overheidssubsidies voor innovatie. Aan alle kanten wordt het begrip innovatie opgerekt om van te verwachte potten met geld mee te kunnen profiteren.

Groot is de angst om te worden overgeslagen bij het sinterklaasfeestje. Yvonne van Rooy hield een pleidooi voor het belang van alfa-en gammavakken voor innovatie. Volgens haar zou er nu veel te veel nadruk liggen op de bèta-disciplines. Haar argumentatie komt uit verdachte hoek. Mevrouw Van Rooy was toen zij die uitspraak deed nog voorzitter van de Universiteit van Tilburg, een universiteit die geen bètadisciplines herbergt.

Wat moet je nu doen als overheid als je geld in innovatie wil steken? Welke keuzes de overheid ook zal maken, er zal een storm van protest oprijzen uit de kringen van de niet-ontvangers. Die zullen al hun relaties en lobbies in Den Haag, en ook in het middenveld, inzetten om die beslissingen terug te laten draaien, dan wel te saboteren.

Een mijnenveld dus voor de overheid. Dan zijn er nog de ruzies tussen de ministeries in Den Haag zelf. Ambtenaren en staatslieden van de departementen van Economische Zaken en Onderwijs vechten elkaar de tent uit over de vraag welk van de twee departementen de cadeautjes mag uitdelen.

Ik denk dat het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen niets te zoeken heeft bij innovatie. Innovatie is een proces dat tot verandering leidt. Het is een proces waar markt, klanten, gebruikers en afnemers een rol spelen. Innovatie heeft met het reilen en zeilen van ondernemingen te maken. Allemaal zaken waar ambtenaren op het ministerie van Onderwijs de ballen verstand van hebben.

Wat moet je doen als minister wanneer je geld uit te delen hebt? Je vraagt advies. Vaak hoef je dit advies niet te vragen, maar wordt het aan je opgedrongen. AWT, KNAW, NWO, NFTW, SER, WRR, VNO-NCW – ik zal deze, en volgende, afkortingen niet allemaal uitleggen – willen de ministers graag voorschrijven hoe ze hun innovatiegeld moeten uitgeven.

Maar ook de universiteiten willen met plezier, en als het even kan ieder voor zich, meeprofiteren. Het HBO laat zich niet onbetuigd en probeert het midden-en kleinbedrijf mee te krijgen bij het opdringen van zijn aanbevelingen aan Den Haag.

Laat ik de ministers ook maar eens een ongevraagd advies geven: Luister niet naar NWO en KNAW als het over innoveren en uitvinden gaat. Die organisaties hebben daar geen verstand van. De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) is er voor wetenschappelijk onderzoek. Dat onderzoek is uiterst belangrijk voor onze maatschappij, maar dat onderzoek zal onze economie er niet binnen een paar jaar met innovaties bovenop helpen.

De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) is een ander verhaal.

Het is mij absoluut niet duidelijk waarom dit vermolmde en inefficiënte instituut zo vaak om advies wordt gevraagd. Het bestuur van die academie claimt te spreken namens haar leden. Die leden zouden tot de top van de Nederlandse wetenschappen behoren. Maar die leden worden echter nauwelijks tot helemaal niet betrokken bij het beleid van het bestuur.

Het voornaamste, en misschien wel het enige, wat de leden in KNAW-verband doen, is het intensief vergaderen over wie er lid mag worden.

Misschien moet de KNAW in plaats van te adviseren over innovatie zichzelf eerst maar eens innoveren.