Verkiezingsuitslag Denemarken lijkt Deense thriller

De Deense Volkspartij is voor het eerst groter dan de liberale partij Venstre, traditioneel de grootste van het burgerlijke blok. Na een vrije val donderdag blijven er van hun 47 zetels nog maar 34 van over. Toch is het zeer waarschijnlijk dat Lars Løkke Rasmussen de nieuwe premier van Denemarken wordt, zoals hij al was tussen 2009 en 2011.

Want de Deense Volkspartij voert ondanks het verkiezingssucces liever oppositie, zoals ze ook deed tussen 2001 en 2011, toen ze de liberale regering gedoogde in ruil voor het mogen aanscherpen van het asiel- en immigratiebeleid. Het succes uit die tijd staat aan de wieg van de overwinning van gisteren.

Wederopstanding
Zo'n rol wil de partij nu weer, lijkt het. 'Onze omvang bepaalt niet of wij gaan regeren', zei Thulesen-Dahl beslist. Ironisch. Dat is zowel de kortste als de meest treffende duiding voor deze verkiezingsuitslag, constateerden verschillende Deense media, nadat alle stemmen om even na half een waren geteld - ook die van de buitengewesten, de Faroer-eilanden en Groenland, waarop traditioneel moet worden gewacht.

De sociaaldemocraten zijn met 47 zetels de grootste partij van Denemarken geworden, dankzij een indrukwekkende wederopstanding. Ze wonnen drie zetels ten opzichte van de vorige verkiezingen. Maar voor een linkse meerderheid is het niet genoeg. Dus kunnen ze er niets mee, constateerde ex-premier Helle Thorning-Schmidt, alvorens ze om een uur 's nachts haar ze aftreden als partijvoorzitter bekendmaakte.

Selfies
'Nee!' Jammerde de zaal vol sociaaldemocraten. Aan haar glimmende ogen te zien was de normaal gesproken ongenaakbare Thorning-Schmidt daadwerkelijk geëmotioneerd. In elk geval prees ze haar 'lieve partijvrienden' omstandig. Ze maakte zelfs nog een grap over de haar zo vaak nagedragen selfieverslaving: 'Nooit hebben zoveel mensen selfies met me gemaakt als de afgelopen weken'.

En ze versprak zich: 'Ik was de eerste premier van Denemarken...uhm, ik bedoel, de eerste vrouwelijke premier van Denemarken.' Voor haar voormalige rivaal Rasmussen had ze nog een laatste sneer in petto: 'Ik wens hem het beste toe bij zijn pogingen om tot een regering te komen.'

Uitholling verzorgingsstaat
Rasmussen benadrukte op zijn beurt dat zijn partij Venstre bereid is tot samenwerking met de sociaaldemocraten en dat samenwerking met de Deense Volkspartij geen vanzelfsprekendheid is. 'Venstre' betekent verwarrend genoeg 'links', een erfenis uit de negentiende eeuw toen liberale partijen aan de linkerkant van het politieke spectrum stonden in tegenstelling tot partijen met een christelijke grondslag.

De grote vraag die de komende dagen zal moeten worden beantwoord, is of de Deense Volkspartij zich niet toch bedenkt en de premier wil leveren, of op z'n minst plaats wil nemen in de regering. In dat geval zullen de onderhandelingen vooral gaan over de hoogte van de overheidsuitgaven. Venstre wil die bevriezen, de Deense Volkspartij wil dat niet omdat ze bang zijn voor verdere uitholling van de verzorgingsstaat.

Grenzen
Over de invulling van de immigratieportefeuille zullen de twee partijen het vermoedelijk sneller eens zijn: beide willen de binnenkomst van asielzoekers en vooral het aantal permanente verblijfsvergunningen nog verder beperken dan onder de huidige, naar Europese maatstaven toch al strenge, regels.

Het enige daadwerkelijke verschil is dat Deense volkspartij weer controles wil invoeren aan de grenzen met Zweden en Duitsland, wat in strijd is met het vrije reizen onder het Schengen-verdrag dat de Denen ondertekend hebben. In de schaduw van de strijd om het premierschap positioneerde de nieuwe progressief-linkse partij Alternative zich met 9 zetels stevig in het politieke landschap.

De partij pleit voor politiek op basis van menselijke waarden, in plaats van spelletjes om geld en macht en heeft utopisch aandoende programmapunten zoals het volledig biologisch maken van de Deense landbouw. De jonge dichter Yahya Hassan, die meedeed als onafhankelijke kandidaat, behaalde niet genoeg stemmen voor een zetel.