Vergelijking van Romabeleid met WO II is steekhoudend
De vergelijking van Eurocommissaris Reding (Justitie) van het huidige Franse Romabeleid met de Tweede Wereldoorlog is onhandig, maar toch op hoofdpunten steekhoudend....
Dit is vooral tactisch gezien niet handig. Ze had kunnen weten dat iedereen over haar woorden zou vallen en dat haar afwijzing vooral zou worden gelezen in het kader van de genocide in WO II tegen Roma en Joden. Ze heeft daarmee niet alleen haar kruit verschoten, maar ook een serieuze analyse van wat ze bedoelde mede onmogelijk gemaakt.
De Volkskrant gaat in het hoofdcommentaar (16 september) mee met degenen die haar vergelijking lezen in de context van deportaties en genocide: ‘Het is malicieus een verband te suggereren tussen een retourticket naar huis en een transport naar de gaskamer.’ Maar legde Reding dat verband wel?
Nergens verwijst ze naar deportaties en genocidaal geweld. Als we haar uitspraak lezen in de context van haar toespraak, dan wordt duidelijk dat haar vergelijking vooral verwijst naar een van de hoofdredenen waarom we destijds de voorloper van de EU hebben opgericht: om te voorkomen dat we personen of groepen enkel en alleen omwille van hun etnische achtergrond negatief bejegenen.
Zoals uit een uitgelekte Franse circulaire bedoeld voor lokale overheden blijkt, is nu juist precies daarvan sprake: politiecommissarissen worden opgeroepen alleen of vooral naar Roma te kijken. We zijn het in Europa vanzelfsprekend gaan vinden om bij vergelijkingen naar de Tweede Wereldoorlog vooral te denken aan genocide. Dat is ook terecht. Toch is het minstens zo belangrijk te reflecteren op hoe het mogelijk is dat de minder-dan-menselijke behandeling van minderheden de steun van het merendeel van een bevolking krijgt.
De publieke opinie in verschillende Europese landen keert zich overduidelijk tegen de Roma: de meeste mensen maken er niet zo’n punt van dat de Roma uitgezet of slecht behandeld worden of zien het zelfs als nastrevenswaardig. Opiniepeilingen en -blogs illustreren deze tendens. Maar ook het extreme geweld tegen Roma in Centraal- en Oost-Europa, waarbij al verschillende Roma zijn omgekomen, wijst nadrukkelijk op deze trend. Collectieve stigmatisering van een groep, zoals nu in Frankrijk plaatsvindt, kan ertoe leiden dat die groep gedehumaniseerd wordt. En dehumanisering is een van de cruciale elementen van geweld tegen minderheden die verdere escalatie mogelijk maakt. Het zijn precies het risico van dehumanisering en de garantie van de EU om die tegen te gaan, die een verwijzing naar de Tweede Wereldoorlog wel degelijk zinvol maken.
