‘Veiligheid is van secundair belang’

Harmony Gold, dat zich toelegt op het opkopen van grote mijnen met dalende opbrengsten om ze vervolgens weer productief te maken, kocht de mijn in 2001. Sommige mijnwerkers die vast kwamen te zitten, werken aan het verdiepen van een mijnschacht tot 3,5 kilometer, waar dikkere goudaders liggen.]

‘In de mijnbouw draait het alleen om winst, winst, winst’, zegt Peter Bailey, hoofd gezondheid en veiligheid van de NUM, en aanwezig bij Elandsrand. ‘Veiligheid is van secundair belang.’ Hij moet dan ook nog zien of grootaandeelhouder Motsepe de veiligheid echt gaat verbeteren. ‘De sector had jaren geleden al wakker moeten zijn geschud. Met tweehonderd doden per jaar zouden we de mijnbouw moeten aanklagen wegens moord’, foetert hij. ‘Wacht, ik moet even afscheid van de minister nemen. Ze heeft net de mijn voor zes weken gesloten. Pas als de veiligheid gegarandeerd is, mag Elandsrand weer open.’

De minister van Delfstoffen en Energie, Buyelwa Sonjica, heeft in juli nog haar gram gehaald over het grote aantal doden. Ze zei toen, dat ze de bestuursvoorzitters van de mijnbedrijven schuldig acht aan de doden. ‘Die zijn verantwoordelijk voor de veiligheid in de mijnen. Het heeft geen zin ons te richten op lagere echelons’, waarschuwde ze. Ook gaf ze toe dat haar departement ‘niet goed’ is geweest in het toezien op de naleving van de veiligheidswetten.

‘We hebben uitstekende wetten en reglementen’, zegt NUM-woordvoerder Bailey, terug aan de telefoon. ‘Maar ze worden niet in de praktijk gebracht. Zo heeft een mijnwerker het recht gevaarlijk werk te weigeren. Als hij dat doet, wordt het echter vaak behandeld als illegale werkweigering.’

Wat de NUM betreft, is de maat vol. Op een conferentie over veiligheid, die vandaag wordt gehouden in Johannesburg, zal de bond een laatste waarschuwing geven. ‘Als de veiligheidssituatie niet snel verbetert, kunnen ze strengere wetten en massa-acties verwachten. Wat dat betreft zitten de bonden en de minister op één lijn.’