Vaster in het zadel dan ooit: Hun Sen, de absolute, ‘democratisch’ gekozen alleenheerser van Cambodja

De definitieve uitslagen moeten nog binnenkomen, maar dat is een formaliteit. Hun Sen heeft met grote overmacht gewonnen, want er was niemand anders om op te stemmen. Het parlement is nu helemaal van hem alleen, en ook alle lokale besturen in het land gaan naar Hun Sens aanhangers en handlangers.

Klap in het gezicht

Zelfs zijn tegenstanders moeten op hem hebben gestemd, want de kiescommissie meldt aan het eind van de zondagmiddag een opkomstcijfer van 82,71 procent. Dat is de laatste klap in het gezicht van de murw geslagen oppositie. Die had vanuit het buitenland de kiezers nog opgeroepen de stemming te boycotten, maar als je het cijfer van de kiescommissie mag geloven zijn veel oppositiestemmers toch gegaan. Mogelijk hebben zij uit angst gestemd. Zonder de ruggesteun van de oppositieleiders durft niemand zich meer tegen Hun Sen te verzetten.

De buitenwereld is ongemeen kritisch over de verkiezingen. De Verenigde Naties en mensenrechtenorganisaties noemen ze ronduit een ‘farce’. Australië heeft niet eens de moeite genomen diplomatieke waarnemers te sturen om het verkiezingsproces te controleren. Cambodja heeft die ‘onafhankelijke’ waarnemers uit bevriende landen moeten halen, zoals China en Oezbekistan.

Volgens Hun Sen zelf is er niets mis met de verkiezingen. Er zijn partijen genoeg om uit te kiezen. Aan de verkiezingen doen inderdaad twintig partijen mee, maar er is er maar één die telt: Hun Sens eigen ‘Cambodian People's Party’, CPP. De overige negentien zijn kruimelpartijen die voornamelijk worden bemand door meelopers en handlangers van de premier. Wellicht zullen een paar van deze partijtjes nog een plekje krijgen in het parlement, om zo de democratische façade een beetje overeind te houden.

Een democratische coup

De verkiezingen kunnen met recht Hun Sens ‘democratische coup’ worden genoemd. Hij is nu de absolute, democratisch gekozen alleenheerser van Cambodja. Na 33 jaar zal hij vaster in het zadel zitten dan ooit, en krijgt hij zoveel macht dat niemand hem die meer kan afnemen.

Om dat te bereiken heeft Hun Sen niet alleen de oppositie hardhandig uitgeschakeld, maar ook kritische media de mond gesnoerd. Op de verkiezingsdag gebeurt dat opnieuw: de websites van zeventien nieuwskanalen (zoals de Voice Of America, de Phnom Penh Post en Radio Free Asia) worden op last van de premier geblokkeerd, omdat ze met hun berichtgeving ‘de democratie verstoren’.

Zondag kun je in Cambodja niet verbergen of je hebt gestemd of niet. Je wijsvinger vertelt waar je staat. Is hij schoon, dan ben je een verrader. Is hij blauw van de onuitwisbare verkiezingsinkt, dan ben je loyaal aan de baas: Hun Sen. Een andere keus is er niet. De oppositie heeft haar volgelingen nog opgeroepen de verkiezingen te boycotten en een ‘schone vinger’ te houden, maar daar is het, volgens de cijfers van de Kiescommissie, niet van gekomen. De mensen durven niet. Hun Sen heeft gewaarschuwd dat hij de mensen die niet stemmen beschouwt als ‘verraders’.

Wat dat betekent weten de Cambodjanen maar al te goed. Aanhangers van de oppositie wordt het leven zo zuur mogelijk gemaakt. Wie te lastig wordt verdwijnt in de gevangenis, of wordt, zoals de populaire criticus Kem Ley in 2016, vermoord. Een ‘schone vinger’ betekent alleen maar ellende.

Het bewind van Hun Sen wordt zondag met 5 jaar verlengd, maar hij heeft al aangekondigd dat hij nog zeker 10 jaar aan wil blijven. Dan leidt hij Cambodja al sinds het einde van het bloedige bewind van de Rode Khmer van leider Pol Pot in de jaren ’70.

Hun Sen was zelf aanvankelijk ook lid van de Rode Khmer, maar toen die in 1977 op grote schaal ook hun eigen mensen begonnen te vermoorden, week hij uit naar Vietnam. Hij keerde terug toen Vietnamese troepen Cambodja binnenvielen en Pol Pot verdreven. De Vietnamezen installeerden Hun Sen als vice-premier, waarmee hij in feite de baas werd in Cambodja. In 1985 werd hij officieel premier, en sindsdien heeft hij zijn positie verstevigd door niet alleen het parlement, maar ook de justitie, politie en het leger onder zijn controle te brengen. Zijn bewind wordt gekenmerkt door een hoge mate van corruptie en nepotisme.

Corrupte kliek

Hun Sen wist sindsdien verkiezingen steeds naar zijn hand te zetten, maar de laatste jaren brokkelde zijn positie steeds verder af. Veel Cambodjanen zijn de corruptie van zijn kliek beu, en die onvrede leidde tot een stormachtige groei van de oppositiebeweging CNRP (Cambodia National Rescue Party). Bij de verkiezingen van 2013 bemachtigde de CNRP, onder leiding van de charismatische Sam Rainsy, ruim 44 procent van de stemmen, en 55 zetels in het parlement. Hun Sens CPP verloor dat jaar 22 zetels en bleef steken op 68. Sindsdien won de oppositie alleen nog maar aan kracht, en 2018 leek voor Hun Sen het jaar van de waarheid te gaan worden.

Hun Sen heeft zijn tegenstanders echter uitgeschakeld voordat ze echt gevaarlijk hebben kunnen worden. Leider Sam Rainsy ging voor de zoveelste keer in ballingschap in Parijs, Rainsy’s opvolger Kem Sokha verdween in de gevangenis en de CNRP werd verboden. Dat was het fysieke einde van de oppositie. Alle CNRP’ers raakten hun parlementszetels, lokale zetels en functies kwijt, en die gingen vervolgens naar Hun Sens CPP, die ze allemaal zal houden. In Cambodja is er niemand meer om ze te betwisten.

Tientallen parlementariërs van de CNRP vluchtten het land uit. Onder hen was ook Mu Sochua, na Kem Sokha de hoogste leider van de oppositie. Zij trekt nu al anderhalf jaar over de wereld om aandacht te vragen voor de situatie in haar land. In een interview met de Volkskrant zei ze: ‘De totale dictatuur heeft zijn intrede gedaan, en de politieke zuivering is begonnen’. Zij vreest dat Hun Sen iets in gang heeft gezet dat niet meer is terug te draaien.