Vanavond hoort u wat u bedoelt
Vanavond hoort u wat u vandaag met uw stem heeft bedoeld. Dan ontwaren de partijleiders weer hun 'duidelijke signalen' in de verkiezingsuitslag.
De minister-president ging er dinsdagavond nog één keer goed voor staan, in het slotdebat bij de NOS: 'Samen met alle hardwerkende Nederlanders heeft dit kabinet heel veel gedaan. Maar er is nog zoveel werk.'
CDA-leider Buma deed prompt de bekende tegenzet: 'De Nederlanders geloven het niet. En het gaat nu om de waarheid, meneer Rutte, niet om de verkooppraatjes.'
Er is in de afgelopen weken veel op ze gescholden, op Rutte, Buma en de andere partijleiders. Op de manier waarop ze de provinciale verkiezingen 'kaapten' en er een Haags machtsspel van maakten: voor of tegen het kabinet, voor of tegen extra bezuinigingen, zelfs voor of tegen de anti-terreurplannen van Rutte II. Terwijl wij misschien gewoon willen stemmen op de partij die zich in provinciale staten gaat keren tegen de windmolens in het dorp. Voor of tegen de snelweg rond Eindhoven. Voor of tegen de verrommeling van de Zeeuwse kust.
Het helpt wellicht om te bedenken - als we straks aarzelend dan toch die stemkaart maar van de schoorsteenmantel pakken - dat onze partijleiders het ook niet kunnen helpen. Zij hebben dat hybride, vermolmde stelsel niet bedacht.
Signaal
Het is niet hun schuld dat die 570 nieuwgekozen statenleden straks, op 26 mei, de nieuwe Eerste Kamer bij elkaar gaan stemmen en daarmee de slagkracht bepalen die Rutte II nog aan de dag kan leggen in de tweede helft. En zij kunnen er ook niets aan doen dat het zo spannend is of Rutte en Samsom het wel halen, samen met de bevriende oppositievoerders van D66, ChristenUnie en SGP. Volgens de laatste peilingen kunnen zij er allerminst gerust op zijn.
Laten we er bovendien op rekenen dat de echte kaping van onze stemmen nog moet komen: vanavond live op tv, na de bekendmaking van de uitslagen. Maakt niet uit waarom we gestemd hebben: zodra de stemmen zijn geteld, horen we de partijleiders zonder een spoor van twijfel verklaren dat we een duidelijk signaal hebben afgegeven: voor of tegen het kabinet.
Intussen maken de partijleiders zich vandaag nog de hele dag zorgen of wij de moeite wel nemen. Want daar gaat het vooral om, bij verkiezingen waarvoor de helft van de stemgerechtigden sowieso de neus ophaalt: niet het weglokken van kiezers bij de tegenstanders maakt het verschil, maar de mate waarin het lukt om de eigen sympathisanten te mobiliseren.
Laatste kans
De verschillen zijn groot, meldde TNS Nipo dinsdag: partijen als ChristenUnie en SGP mogen erop rekenen dat meer dan driekwart van hun aanhangers komt opdagen, terwijl slechts vijf van de tien D66-aanhangers aan Alexander Pechtold durven te beloven dat ze ook echt gaan stemmen.
De algemene opkomstprognose biedt de partijen weinig houvast - die blijft behoorlijk achter bij die van 2011. De polarisatie van toen - het 'rechtse' kabinet Rutte I tegen de 'linkse' oppositie - maakte meer emoties los dan het lot van Rutte II, het houtje-touwtjekabinet dat inmiddels zo'n beetje het hele politieke midden verenigt. Bovendien gelooft een meerderheid van de kiezers - alweer volgens TNS Nipo - dat een zeperd voor de vijfpartijencombinatie het regeren hooguit 'iets lastiger' zal maken. De meeste mensen maken zich niet druk. In die zin hebben alle pogingen van de partijleiders om in deze campagne groot alarm te slaan over de toestand op het Binnenhof weinig succes gehad.
Er is ook een andere kant. Want als al die kalme kiezers gelijk hebben, neemt dat in elk geval één reden weg om niet te gaan stemmen: de steeds vaker gehoorde klacht dat er tegenwoordig 'wel erg vaak verkiezingen zijn'. Dat is even zo geweest, maar als Rutte II echt rustig doorstoomt mogen wij, misschien wat blasé geworden kiezers, pas weer spreken op 15 maart 2017. Dan gaat het om een nieuwe Tweede Kamer. Het zou vandaag dus, voorlopig, weleens onze laatste kans kunnen zijn.
