Van steun aan Shell tot een ‘radicale omslag’: pensioenfonds ABP vaart voortaan een groene koers

De aanleiding voor de wending is de groeiende druk vanuit de samenleving en van deelnemers aan het pensioenfonds. Ook twee recente klimaatrapporten van het klimaatpanel IPCC en energieagentschap IEA hebben het bestuur van ABP doen besluiten ruim 15 miljard euro, ongeveer 3 procent van zijn totale vermogen, uit de fossiele industrie te trekken.

Beleggen in olie- en gasbedrijven is niet alleen riskant voor het klimaat, het verkleint ook de overlevingskansen van het fonds op de lange termijn. Onlangs waarschuwde toezichthouder De Nederlandsche Bank dat de overgang naar een klimaatneutrale economie de waarde van bedrijven in de fossiele sector kan verminderen.

Bestuursvoorzitter Corien Wortmann zegt dat recente alarmerende rapporten van klimaatpanel IPCC en het energieagentschap IEA het bestuur over de streep getrokken hebben. Zo stelde het IEA enkele maanden geleden dat het zoeken naar nieuwe olie- en gasvelden nu moet stoppen, wil de opwarming van de aarde beperkt blijven tot anderhalve graad Celsius. ‘We zijn tot het inzicht gekomen dat bijna alle grote olie- en gasbedrijven juist veel meer gaan investeren in exploratie’, zegt Wortmann. ‘Veel meer dan ze in hernieuwbaar steken.’

Klimaatresolutie van Shell

Tot voor kort was ABP trouw aan het beleid van olieconcern Shell, waarin het fonds 400- tot 500 miljoen euro heeft belegd. Tijdens de laatste aandeelhoudersvergadering steunde ABP de klimaatresolutie die Shell zijn aandeelhouders had voorgelegd en die niet strookt met de klimaatdoelstellingen van Parijs. Een resolutie van beleggersgroep Follow This, die wel in lijn is met deze doelstellingen, werd genegeerd. Daarmee was ABP samen met vermogensbeheerder Robeco de enige grote Nederlandse belegger die het klimaatbeleid van Shell actief steunde.

ABP rechtvaardigde zijn beleggingen met het argument dat het fonds zichzelf hiermee invloed verschaft op het beleid van de olie-industrie. Inmiddels is het bestuur tot de conclusie gekomen dat zijn gezag toch te beperkt is om de ‘radicale omslag’ te bereiken die volgens het IPCC nodig is. ‘We zien dat het niet lukt onze invloed aan te wenden’, zei Wortmann dinsdag. ‘Dan is het effectiever ons te richten op bedrijven fossiel wel echt willen afbouwen.’

ABP verkoopt daarom de komende maanden alle beursgenoteerde fossiele aandelen, voor ongeveer 11 miljard euro in totaal. Begin 2023 moet die transactie zijn afgerond. De verkoop van de overige vier miljard in niet-beursgenoteerde ondernemingen zal iets langer vergen.

Hiske Arts, campagnecoördinator ABP bij milieuorganisatie Fossielvrij NL, dat samen met ambtenaren en docenten protesteerde tegen het klimaatbeleid van ABP, noemt het besluit fantastisch. ‘Geweldig dat ABP heeft geluisterd en nu de urgentie ziet.’

Grootste van Europa

Arts denkt dat het besluit andere grote pensioenfondsen wereldwijd zal aanzetten tot vergelijkbare beslissingen. ‘ABP is leidend. Het is het grootste pensioenfonds van Europa en een van de grootste ter wereld.’

Het eerste grote pensioenfonds dat afscheid nam van zijn beleggingen in de olie- en gasindustrie was PME, vorige maand. Dit fonds voor (oud-)werknemers in de metaal- en elektronische industrie is met 62 miljard euro aan belegd vermogen echter beduidend kleiner dan ABP.

Of het vertrek van ABP het klimaat ook echt een dienst bewijs, is geen uitgemaakte zaak. ‘Voor de vraag naar olie en gas en dus de uitstoot van broeikasgassen, doet dit besluit helemaal niets’, reageerde Jilles van den Beukel, energiespecialist bij The Hague Centre for Strategic Studies dinsdag op Twitter. Als Shell onder druk van beleggers zijn olieproductie beperkt, zal die mogelijk worden overgenomen door Opec-landen en Rusland, waardoor hun macht groeit en energieprijzen uiteindelijk stijgen.

Daar zit iets in: de vraag naar energie zal de komende jaren niet dalen, maar vermoedelijk verder stijgen. Onlangs constateerde IEA dat het gat groeit tussen wereldwijde plannen voor de productie van duurzame energie en wat er nodig is om de opwarming genoeg te beperken. Volgens IEA dekken de plannen tot 2030 hooguit 20 procent van de benodigde capaciteit voor duurzame energieopwekking.

Wortmann van ABP zegt dat haar fonds zich niet alleen terugtrekt uit fossiele energieproductie, maar ook actief geld steekt in duurzame energiebedrijven en in concerns die actief werken om klimaatneutraal te worden. ‘We investeren in accuproducenten en autofabrikanten die echt overgaan naar elektrisch, zoals Volvo en Volkswagen. We zien mooie kansen om daar ons geld in te investeren.’

Het verwijt dat ABP heeft geprofiteerd van de stijging van de olieprijs en daarmee van de waardestijging van zijn aandelen, en daarom nu pas verkoopt en niet op het dieptepunt van de coronacrisis, legt Wortmann naast zich neer. ‘Ons besluit staat los van de stand van de koers.’