Van penseel naar kwast: dit gebeurt er als striptekenaars aan het schilderen slaan

Wat gebeurt er als tekenaars aan het schilderen slaan? Dat zie je in het Nederlands Stripmuseum, dat er zijn allerlaatste tentoonstelling aan wijdt.

Een tekenaar denkt in lijnen, een schilder in vlakken. Stripmakers werken op de vierkante centimeter, kunstschilders draaien hun hand niet om voor een vierkante meter of meer. Werelden van verschil, en dus is het interessant om te zien wat tekenaars maken als ze aan het schilderen slaan. In Van penseel naar kwast, de allerlaatste tentoonstelling in het Stripmuseum in Groningen, zijn de probeersels bijeengebracht van grote namen uit de stripgeschiedenis: Hergé, Franquin, E.P. Jacobs, Jan Kruis en Peter Pontiac.

Tikje macaber: alle exposanten die worden getoond in Van penseel naar kwast zijn dood, behalve cartoonist Hans Mader (62) uit Amsterdam. Mader schildert cartoons in acryl op doek. Tussen kanonnen als Hergé, Giraud, Toonder en Kresse is hij het buitenbeentje. Als tekenaar heeft hij één boek op zijn naam staan, Cartoons voor op de wc. Een tweede deel is in de maak. Mader werkt in het dagelijks leven als contactlensdeskundige bij Optilens in Amsterdam. Omdat hij de enige levende deelnemer aan de tentoonstelling is, leidt hij ons rond als gids.

1. Hergé: Germaine Kiekens et son petit chat

Het duurste werk op de tentoonstelling is ongetwijfeld Germaine Kiekens et son petit chat uit 1936, een onbekend olieverfschilderij van Kuifje-schepper Hergé, waarop hij zijn toenmalige echtgenote heeft geportretteerd met zwarte kat. De beroemde klare lijn, de typische Hergé-stijl, is hier ver weg, want het doekje heeft een echte verftoets. Mader: ‘Ik zie hier een techniek die je nooit in zijn strips ziet: hij werkt met schaduwen en brengt diepte aan. Dat is iets wat zijn stripfiguurtjes juist níét hebben. In een andere context zou ik dit schilderij nooit hebben herkend als een Hergé.’

2. Calvo: Springend paard

La bête est morte is een beroemd stripboek van de Franse tekenaar Calvo uit 1944, een satirische weergave van de Tweede Wereldoorlog, met wolven als nazi’s, honden als Engelsen en bizons als Amerikanen. Calvo was een virtuoos en dat zie je ook aan het doek Springend paard, waarop een cowboy en zijn paard een dynamische salto maken in een verder nogal braaf landschapje. Mader: ‘De beweging van dat paard is heel mooi weergegeven en er zit humor in. Paard en cowboy zijn tekenachtig, terwijl de wolken daarachter juist schilderachtig zijn. Die vlek daaronder is mislukt; hij houdt het midden tussen een schaduw en een grijs stuk gras.’

3. Jean Dulieu: Straatje in Assisi

Jan van Oort was violist in het Concertgebouworkest, maar hij was bekender als Jean Dulieu, de schepper van Paulus de boskabouter. Toen hij van het tekenen kon leven, hing hij zijn viool aan de wilgen. Dulieu ging graag naar Assisi om te schilderen. ‘Geweldig, echt prachtig’, vindt Mader, die zelf soortgelijke tafereeltjes heeft geschilderd in Griekenland. Hij kon het dan niet laten er een cartoonachtig mannetje in de tekenen. ‘Dat heeft Dulieu gelukkig niet gedaan. Zijn doek is mooi geconstrueerd. Het laat een totaal andere kant van de kunstenaar zien.’

4. Ben van Voorn: De wereld gaat aan vlijt ten onder

Gevraagd naar zijn favoriet op de tentoonstelling, loopt Mader meteen naar een grote blauwe aquarel van Ben van Voorn, getiteld De wereld gaat aan vlijt ten onder uit 1984. Van Voorn tekende vroeger onder meer achtergronden voor de Bommel-tekenfilm Als je begrijpt wat ik bedoel. Mader vindt de aquarel schitterend en staat er met zijn neus bovenop: ‘Je ontdekt er telkens iets anders in. Hier zie ik opeens een kikker en kijk, onderaan, die figuren in dat ei: waarschijnlijk heeft Jeroen Bosch als inspiratie gediend.’

5. Peter Pontiac: Infanticide

Van penseel naar kwast hangt in de Pontiac-zaal van het Stripmuseum. Toepasselijk dus dat Infanticide van Peter Pontiac uit 1996 het grootste doek is, een pastiche op De kindermoord van Cornelis van Haarlem uit het Frans Halsmuseum. Pontiac verving de originele, bijbelse scène door moderne vormen van kindermishandeling. Michael Jackson staat erop, vanwege zijn dubieuze vriendschappen met jongetjes, Hennie Huisman van de Mini-playbackshow en talloze anderen, want de werken van Pontiac zijn altijd zoekplaatjes.