Van groei naar krimp
De bevolking van Nederland nam vorig jaar met nog geen dertigduizend mensen toe. In vier provincies was zelfs sprake van een lichte daling van het aantal inwoners....
Nederland is met 385 inwoners per vierkante kilometer een van dedichtstbevolkte landen ter wereld. Alleen in Bangladesh en Taiwan moetennog meer mensen het grondgebied delen. Ter vergelijking: Frankrijk telt 107inwoners per km², Europa als geheel 67 en de VS niet meer dan 28 inwonersper km². Overbevolking is een relatief begrip, maar het is zonneklaar datde druk op de ruimte, het milieu en andere schaarse goederen in Nederlandhoog is. Zo bezien, betekenen de jongste CBS-cijfers welkom nieuws.
Een stagnerende bevolking heeft onvermijdelijk ook gevolgen voor debevolkingsopbouw. Daar beginnen de problemen, zoals de discussie over devergrijzing reeds een aantal jaren laat zien. Dat het aantal ouderen zowelabsoluut als procentueel toeneemt, is onloochenbaar. Toch heeft Nederlandin vergelijking met andere Europese landen nog altijd een relatief jongebevolking, een gevolg van de naoorlogse geboortegolf die in Nederlandomvangrijker was dan elders en ook langer aanhield. De jongeren zullen ookin de toekomst niet uit het straatbeeld verdwijnen. Hun relatieve aandeelin de totale bevolking neemt maar iets af.
Het werkelijke probleem is het afnemende aantal werkenden dat de kostenmoet opbrengen voor het onderwijs van de jongeren en de zorg voor deouderen. Veel verzorgingsstaatarrangementen dateren uit de tijd dat eenvoortgaande bevolkingsgroei vanzelfsprekend leek. Nu de trend omdraait, iseen aanpassing onvermijdelijk. Allereerst door meer mensen langer te latenwerken. Immigratie kan de vergrijzing niet stoppen, maar wel een tijdelijkeoplossing bieden voor een tekort aan arbeidskrachten in bepaalde sectoren.
Ervaringen in andere landen leren dat een bevolkingspolitiek die eropis gericht vrouwen te stimuleren meer kinderen te krijgen slechts beperktsucces heeft. Het aantal geboorten is een optelsom van individuelebeslissingen die zich goeddeels onttrekken aan beïnvloeding door deoverheid. Een afnemend kinderaantal is een onlosmakelijk bijproduct van eentoenemende welvaart. Voorzieningen die het makkelijker maken zorg en werkte combineren, kunnen wel verhinderen dat vrouwen tegen hun zin afzien vankinderen.
De overheid doet er daarom verstandiger aan te anticiperen op eentoekomst waarin bevolkingsgroei plaatsmaakt voor stagnatie of zelfs krimp.Zo kan worden voorkomen dat straks fricties ontstaan op het gebied vanallerlei voorzieningen. Het betekent dat het beleid verder dient te reikendat de vraag hoe de AOW betaalbaar kan blijven. Reageren? volkskrant.nl/commentaar
