Vals plat

Bert van der Veer (62) heeft twee goede redenen om niet al te lang stil te staan bij de verkoopcijfers van de 22 boeken die hij bij elkaar tikte. Een: hij schrijft toch werkelijk voor zijn eigen lol, en niet voor die van anderen, zo stelt de auteur monter. En twee, nou ja: die glanzende verkoopcijfers waren er tot voor kort dus ook niet echt.

Romans als De Meisjeskijker en zijn Is dit alles?-trilogie, over uiteenlopende erupties van (single-)herenleed, bereikten het grote publiek niet heus, net zo min als zijn thrillers. Eenzelfde lot waren zijn non-fictiebundels Zo NIET erotisch (met op het omslag een portret van de auteur in openvallend overhemd en een glas melk in de hand) en Bad-Ass-Days (over zijn gevecht tegen de aambeien) beschoren. De historische werken van zijn hand over 's lands televisiebedrijf en zijn persoonlijke reilen en zeilen daarbinnen konden op een iets bredere ontvangst rekenen.

Dat er van Alles voor de kijkcijfers, 60 jaar televisie in Nederland, Is er nog iets leuks vanavond? en Mr. TV minder exemplaren over de toonbank gingen dan hij voor wenselijk hield, begrijpt Van der Veer nog steeds niet helemaal. Maar dat de gemiddelde lezer(es) niet zit te wachten op de ontboezemingen van alleenstaande, middelbare en tobbende kerels - hoe hilarisch ook - snapt hij best wel.

Van der Veer: 'Thema's als liefde en relaties zijn het domein van vrouwen. Je mag als man niet op dat terrein komen. Daarom was Sex and the City ook zo'n ontzettend goeie serie. De vrouwen hadden het leuk zolang ze maar bij elkaar zaten. Je zag nooit eens een vriend aanschuiven, ja een handtasje in de vorm van een homo, maar dan had je het ook wel gehad. Mannen mogen en kunnen daar niet bij.

'Dat chaplit-genre zoals het in Engeland heet, laat ik voortaan ook maar liggen. Jammer toch. Ik heb die boeken met veel plezier geschreven, en vrouwen hadden er veel over mannenlevens uit kunnen leren. Helaas, het onderwerp interesseert de meisjes dus totaal niet. Ze willen alleen maar over zichzelf lezen. En mannen lezen al helemaal niet. Niemand, maar dan ook nie-mand van de mannen in mijn kennissenkring heeft me ooit over die boeken aangesproken, haha.'

Enfin, met het recent door hem opgetekende en uitgegeven levensverhaal van Patricia Paay heeft Bert van der Veer ditmaal wel een bestseller in de maak. De onthullingen die de zangeres in La Paay doet over de mannen met wie ze zoal heeft geslapen (David Bowie, Waylon, John de Mol) en het invoelbare verdriet waarmee ze over haar breuk met Adam Curry vertelt, spreken menig vrouwenhart aan. Inmiddels zijn er meer dan 20 duizend stuks van de rijkelijk en met veel Playboy-bloot geïllustreerde hagiografie verkocht.

Jazeker, het kostte Van der Veer aanvankelijk nog enige moeite om Paay, die hij nog uit zijn jaren als regisseur van AVRO's TopPop kende, tot het verklappen van al haar bedgeheimen te verleiden. Zijzelf had haar eigen boek immers liever geheel gewijd aan fitness, beauty en plastische chirurgie. Maar Van der Veer bleek showbizzkenner en ook vrouwenman genoeg om de wáre 'Patries' over het voetlicht te trekken.

'Ik kan me wel inleven in vrouwenkwesties en relationele toestanden, ja. Ik denk tenminste dat ik dat kan. Ik kan goed luisteren bijvoorbeeld, dat is een eigenschap die ik als talkshowregisseur ook móet hebben. En ik heb als man een paar lesjes uit mijn hoofd geleerd als het om vrouwen gaat. Dat je niet te snel je mening moet geven als je met ze praat. Dat je niet te snel naar een oplossing moet zoeken voor de problemen die ze aandragen. Kortom, de trucjes die je nodig hebt in het dagelijkse verkeer tussen Venus en Mars.

'Zo'n Ventoux van Bert Wagendorp - een prachtig, práchtig boek, nu al de roman van het jaar wat mij betreft, maar ik herken er dus helemaal niets in. Ik ken geen mannenvriendschappen, nee, met uitzondering van dat ene homokoppel dat ik al 25 jaar ken. Ik vind mannen in hun conversatie doorgaans niet zo interessant, een gegeven dat trouwens Wagendorp ook goed aantoont.

'Vrouwen kunnen in no time tot een soort kern doordringen en emotievol en onthullend worden. Mijn ervaring met mannen is dat gesprekken toch wel heel erg aan de oppervlakte blijven hangen. Over serieuze zaken hebben ze niet zo veel gedachten, of ze hebben geen zin om erover te praten. Pas als je begint over je gsm, over voetbal, over de nieuwe BMW of andere penisextensies heb je hun aandacht. Het ergert me geen seconde hoor, maar ik doe er gewoon niet aan mee. Het verveelt me.'

Ben je er gaandeweg ook beter in geworden, in de omgang met vrouwen?

'Ik vermoed van wel, ja. Het blijkt toch niet waar dat je vanaf zekere leeftijd onveranderlijk bent. Afgelopen zaterdag had ik een etentje met dat bevriende homokoppel en met Judith, en toen ik even naar buiten ging om een pijpje te roken, heeft Rik tegen Judith gezegd dat zij mij socialer heeft gemaakt. Dat zou wel eens waar kunnen zijn. Ik doe tegenwoordig iets meer mijn best om een gesprek op gang te houden, om wat eerlijker en openhartiger te zijn en zelfs om iets meer emotie te laten zien.'

Maar dan wel en petit comité waarschijnlijk?

'Haha, ja, en trés petit comité. Maar een en ander is wel beïnvloed door Judith, door de vrouw die ik aan mijn zijde heb. Absoluut.'

Sinds vijf jaar onderhoudt hij een lat-relatie met tv-diva en kledingontwerpster Judith Osborn. Een ravissante, rondborstige blondine die althans een flink deel van mannelijk Nederland toch niet blijvend aan de arm van de zwaarbebrilde en bedaagde pijproker Bert Van der Veer zou hebben gedacht.

Als het over jou gaat, komt vaak die wonderlijke combinatie van eigenschappen van je ter sprake. Dat je én heel volks bent en tegelijkertijd ook nogal 'vreemd' wat intellectualistisch overkomt.

'Ik kom uit een eenvoudig milieu. Mijn vader was militair bij de luchtmacht, mijn moeder huisvrouw. Ik was het jongetje dat kon leren, dat creatief was, iemand die gedichten schreef, ook al was het dan in de stijl van Buddingh', Hans Vlek en Riekus Waskowsky. Ik kocht Barbarber in de boekhandel in Enschede. Misschien dat het uit onbegrip voor dat merkwaardige kereltje was, maar mijn ouders lieten me. In die volkse afkomst liggen mijn roots, en de mensen uit die bevolkingslaag wil ik in mijn werk ook bereiken. Die intellectualistische kant die mij wordt toegedicht, heeft voornamelijk met mijn afstandelijkheid te maken, denk ik. Ik reageer niet heel primair en overdenk mijn argumenten.

'Maar dat intellectuele zit niet in mijn sociale contacten. Ik heb geen gelijkgestemden met wie ik nou eens een boek ga zitten analyseren, of met wie ik een boom opzet over hoe het nou verder moet met de wereld. Ik vind het leuker om een uurtje met Patty Brard over tv te praten. In die tijd heeft ze dan heel Hilversum platgebrand. Mijn carrière heeft zich meer aan de populaire kant van de tv-wereld afgespeeld dan in de VPRO-hoek, zeg maar.

'De VPRO zelf begrijp ik wel, dat is altijd het meest eigenwijze kindje van de klas geweest en die heel sterke identiteit willen ze blijven veiligstellen. Logisch dat ze daarom niet fuseren. Maar dat betekent nog niet dat er bestaansrecht zou moeten zijn voor zo'n muziekprogramma op zondagochtend vanuit het BIMhuis, met muziek die bijna niemand snapt. Waarom wordt zoiets nog gemaakt? Als je graag naar Stockhausen luistert, dan zet je toch gewoon een cd of een dvd'tje op. Het past niet bij televisie. Het is niet voor niks een massamedium. Dat er ook types zijn die twee jaar aan een documentaire werken en dan tevreden zijn met 20 duizend kijkers of zo, dat kan toch niet! Ja nou, daar kan ik me over opwinden.

'Ik houd niet zo van die zwaarmoedigheid die het progressieve milieu aankleeft. Op de redactie van Pauw & Witteman kleur ik ook graag buiten de lijntjes. Als ik hoor dat we Pechtold hebben, stel ik er Wolter Kroes tegenover. Ja zeg, mag het af en toe ook eens léuk en onverwachts zijn?'

De al genoemde SBS- en roddelbladencoryfee Patty Brard is om haar spraakzaamheid en scala van opvattingen over van alles en nog wat een BN'er die Van der Veer als deeltijd-regisseur van Pauw & Witteman met genoegen in beeld neemt. Mark Rutte behoort eveneens tot zijn favoriete tafelgasten. 'Omdat hij zijn boodschap goed in de gaten weet te houden en tegelijkertijd het kunstje begrijpt. Net als Patty Brard weet hij wat er in een praatprogramma van hem wordt verwacht.'

Wie begrijpt het pertinent niet?

'Zo'n Van Haersma Buma, de fractieleider van het CDA. Vanaf het moment dat hij niet meer aan de beurt is in een talkshow gooit-ie zijn gezicht in de stoïcijnse stand. Valt er geen beweging meer in te krijgen, zit er verdorie een sfinx aan tafel waar je geen reet meer aan hebt. Ja, daar word ik als regisseur pissig van.'

Uitwijkmogelijkheden genoeg voor de regie, zou je denken. Want op zijn beurt grossiert Jeroen Pauw weer in gezichtsuitdrukkingen.

'Die is inderdaad wel magistraal zichzelf: verveling, boosheid, plezier - er is bij hem niets gemaakts aan. Maar ik moet hem in de gaten houden. Ergernis is goed, maar verveeldheid niet. Als een gast hem niet bevalt, heeft hij zichzelf soms niet meer onder controle. Dan gaan dat hoofd en die kin omhoog, en dan is het: wegwezen, camera 2! Ik wil het niet te veel laten zien, de kijkers hebben er geen baat bij.'

In Mr.TV uit 2011 brengt Bert van der Veer tot in detail en meeslepend verslag uit van de tropenjaren die hij onder andere als programmadirecteur van RTL4 en Veronica en als zelfstandig tv-producent maakte. Pagina na pagina sneuvelen er afgedankte presentatoren en omhooggevallen collega-bazen in de Hilversumse loopgraven. In dat boek ontziet Van der Veer ook zichzelf niet: er is mede door zijn toedoen bar slechte (erotische) televisie uitgezonden, en óók hij had op zeker ogenblik 68 zelfbedachte tv-formats in zijn bureaulade liggen die geen van alle goed genoeg voor het scherm werden geacht.

Er valt tevens een aardig lijstje te maken van presentatoren die je op hun ziel trapte door ze de deur te wijzen.

'De voormalige topman van SBS, Bart in 't Hout, heeft eens gezegd dat er op de begrafenis van een programmadirecteur weinig Bekende Nederlanders komen. Daar heeft-ie gelijk in. Je moet in die functie mensen aan de kant zetten die het vermoeden hadden dat er een zekere mate van vriendschap was ontstaan en die dan ineens ontdekten dat ze tegenover hun baas zaten.

'Als ik onzorgvuldig oversteek op een zebrapad en Frits Bom komt aanrijden, dan is de kans groot dat hij gas geeft. Catherine Keyl heeft me lang nagedragen dat ze van haar dagelijkse talkshow werd afgehaald. Ze snapte niet waarom. Ik heb later in een column in Vrij Nederland uitgelegd waarom: sponsor Procter & Gamble wilde van het project af. 'Catherine', schreef ik, 'je had geen programma, je had een deal waaraan een eind kwam.' Met anderen komt het ook goed. Met Tineke de Nooij kan ik weer door een deur.'

Toch vreemd dat presentatoren niet beseffen dat ze maar een beperkte houdbaarheid in de schijnwerpers hebben.

'Voor het merendeel van hen is dat niet te accepteren. Dat is vanuit henzelf geredeneerd ook wel te begrijpen. Een voetballer die het zoveelste sprintje van een rechtsback verliest, weet dat zijn lichaam niet meer meekan. Een presentator voelt dat niet. Ze gaan uit van het feit dat ze de autocue nog goed kunnen lezen en ook de juiste vragen nog stellen. Wat ze niet snappen, is dat dat kunstje niet meer van deze tijd kan zijn, aan inflatie onderhevig of de 'verkeerde' doelgroep bereikt. Dat is een volslagen blinde vlek bij dat beroepsgilde.'

Wie Mr.TV uitleest, zal het Van der Veer volmondig nazeggen dat het gemakkelijker is de hoofdprijs van de Staatsloterij te winnen dan rijk en succesvol te worden in Hilversum. Maar evengoed weerhoudt die harde waarheid 'mister TV' er niet van om dagelijks naar het Mediapark te rijden voor zijn werk. 'Als ik moest kiezen tussen televisie en schrijven, koos ik voor het laatste. Zolang dat niet hoeft, doe ik Pauw & Witteman met volle overgave en verschijn ik graag zelf in beeld als media-expert. Het is lekker om ergens verstand van te hebben en die kennis te delen. Daarbij komt dat het ook prima gaat met Pauw & Witteman. Het afgelopen seizoen was het best bekeken ooit.'

Aha, dan is dit waarschijnlijk niet de juiste gelegenheid om te vragen wanneer Paul Witteman ermee stopt.

'Daar kan ik geërgerd op reageren, ja. David Letterman en Jay Leno doen het al twintig jaar of langer, en zijn die minder geworden? Ik dacht het niet. Is Paul Witteman zijn scherpte kwijt, heeft-ie Alzheimer? Waarom zou een programma moeten vernieuwen als het goed is?'

Je zou als reden kunnen aanvoeren dat iemand als Eva Jinek dadelijk in aanmerking komt voor zo'n plek.

'Eva moet in betrekkelijke luwte nog wat verder tot ontwikkeling komen. Ze krijgt een prachtige plek op de zondagmiddag van 5 tot 6. Dat ze afwisselend met Sven Kockelmann nu een praatprogramma gaat presenteren, past daarin.

'Maar dat ze een groot talent is, zal ik niet ontkennen. Ik zat ooit als gast in Goedemorgen Nederland toen zij even verderop het ochtendjournaal presenteerde, en ik vond meteen: die moesten we in Pauw & Witteman halen, zodat wij konden zeggen dat we haar hadden ontdekt. Is niet gebeurd, maar ontdekt is ze natuurlijk alsnog snel genoeg.'

Is ze echt het tv-talent dat jou als expert op het puntje van je stoel kan brengen?

'Als er een fabriek voor talkshowpresentatoren zou bestaan, dan kwam Eva van de luxeafdeling. Het is al niet verkeerd dat het een mooie vrouw is, maar ze heeft een voor presentatoren vrij zeldzame eigenschap. Ze kan een heel eind met haar gasten meezeilen, maar het roer ook plotseling met een ruk omgooien en haar tanden laten zien. Mevrouw doet haar huiswerk zo goed dat je als ondervraagde ineens hartstikke klem komt te zitten. Ze heeft intelligentie, humor, kennis en de sympathy vote van vrouwen. Ze is aantrekkelijk voor mannen, maar hun partners zien dat niet als een bedreiging. Integendeel, van Eva denken vrouwen: kijk die eens effe lekker een talkshow presenteren namens ons.'

Zal je net zien dat ze bij de KRO stiekem wordt klaargestoomd om Yvon Jaspers of Anita Witzier op te volgen.

'Die kans lijkt me wel héél klein, hahaha. Eva is een bijzonder karakter hoor, die krijg je echt niet naar het platteland.'

Mad Men

Bert van der Veer is tv-regisseur, tv-criticus en tv-producent. Daarnaast oefent hij nog een aantal andere beroepen uit waar 'tv-' kan worden voorgezet. Ook is hij schrijver van een hele trits fictie en non-fictie, niet zelden met tv als onderwerp. Dit najaar ligt Het TV-experiment in de winkel, een roman à la Mad Men over de pioniersjaren van de Nederlandse televisie. Ook staat er van zijn hand nog een omvangrijke biografie over zijn in 1988 overleden tv-collega, auteur en reclameman Dimitri Frenkel Frank op stapel. Onlangs verscheen La Paay, zijn geruchtmakende biografie van zangeres Patricia Paay.

Lees verder op pagina V4

Vervolg van pagina V3

undefined