Vader: Eluana heeft ons verlaten

ROME Eluana Englaro (38), de Italiaanse vrouw die zeventien jaar in vegetatieve toestand heeft verkeerd en wier lot Italië tot op het bot verdeelde, is maandagavond overleden. Dit heeft de vader van de vrouw gisteren bekendgemaakt.

‘Ja, zij heeft ons verlaten’, zei Beppino Englaro, die even voordien op de hoogte was gesteld door de anesthesist van de kliniek waar Eluana vorige week was opgenomen ‘om waardig te sterven’. Englaro weigerde commentaar. ‘Ik wil slechts alleen worden gelaten.’

De Senaat debatteerde op het moment van Eluana’s dood fel over een spoedwet tegen stopzetting van de kunstmatige voeding – iets wat de hoogste rechter eind vorig jaar toestond. Na een minuut stilte ging de polemiek over Eluana’s lot op de oude voet verder. ‘Eluana is niet dood, ze is vermoord’, zei de vicefractievoorzitter van Berlusconi’s partij Volk van de Vrijheid. De oppositie noemde dat ‘de zoveelste politieke plundering’ van een delicate kwestie.

Indien hij de zaak vanaf het begin had stilgehouden, had Beppino Englaro zijn dochter vermoedelijk in alle rust kunnen laten sterven. Maar de vader wilde de regels respecteren. Daarmee dwong hij rechters en politici in Italië een principieel standpunt in te nemen. Zo werd de 38-jarige vrouw, die sinds haar 21ste in vegetatieve toestand verkeerde, in het katholieke Italië inzet van felle discussies over leven en dood – en uiteindelijk zelfs over het belang van een grondwetswijziging.

‘Iemand wil in dit land euthanasie introduceren’, reageerde fractievoorzitter Maurizio Gasparri van Volk van de Vrijheid gisteravond op het overlijden. Euthanasie is in Italië strafbaar als moord, maar tot aan de Hoge Raad toe hadden rechters bepaald dat hiervan in Eluana’s geval geen sprake zou zijn. Vijf dagen geleden was haar kunstmatige voeding in een kliniek in Udine stopgezet.

‘Wanneer men hiervan de geschiedenis zal schrijven, zullen de handtekeningen die zijn gezet en niet zijn gezet, zwaar wegen’, zei Gasparri. Hij refereerde daarmee aan de weigering van president Napolitano het nooddecreet te ondertekenen waarmee de regering-Berlusconi vrijdag de kunstmatige voeding van Eluana wilde laten hervatten.

Tien jaar lang probeerde vader Englaro van politici en rechters toestemming te krijgen om het uitzichtloze leven van zijn dochter te beëindigen. Nooit kreeg hij die, ook niet van toenmalig premier Berlusconi, die hij in 2004 een brief schreef.

Na het bevrijdende rechterlijke vonnis in 2006 en de bevestiging daarvan, vorig jaar, door de Hoge Raad, raakte Italië in rep en roer. Voorstanders vonden dat de wens van Eluana en haar vader moest worden gerespecteerd. Tegenstanders twijfelden aan de geloofwaardigheid van Eluana’s afkeer van een leven als comapatiënte. Haar woorden staan niet zwart op wit.

Een advocaat liet gisteravond weten aangifte te doen van moord met voorbedachten rade. Tegenstanders zijn ontzet over het moment van Eluana’s dood. Betrokken artsen zeiden eerder dat het wel twee weken zou kunnen duren voordat de vrouw zou overlijden. Zij vinden het verdacht dat Eluana is gestorven terwijl er een spoedwet in de maak was ‘om haar te redden’. Volgens de behandelend artsen is de toestand van Eluana gisteravond ineens verslechterd en is zij plotseling gestorven.

Vader Englaro heeft met zijn formele aanpak een hardnekkig verschijnsel in de Italiaanse politiek en samenleving blootgelegd: in Italië is in principe alles mogelijk, als het maar niet te opvallend gebeurt en niet wordt vastgelegd in wetten.