Utrecht doet als eerste grote stad mee aan landelijk wietexperiment

De Utrechtse burgemeester Sharon Dijksma is verheugd dat het nieuwe kabinet werk wil maken van ‘een progressiever drugsbeleid’ en dat er een grote stad wordt toegevoegd aan het wietexperiment. ‘Utrecht wil hier graag een rol in vervullen’, aldus Dijksma in een verklaring. ‘We kijken ernaar uit om dit samen met het kabinet verder uit te werken.’

Voor het ‘Experiment gesloten coffeeshopketen’ zijn twee jaar geleden tien gemeenten geselecteerd: Arnhem, Almere, Breda, Groningen, Heerlen, Hellevoetsluis, Maastricht, Nijmegen, Tilburg en Zaanstad. Alle coffeeshops in deze gemeenten zullen worden bevoorraad door tien gecontroleerde wiettelers.

Het wietexperiment duurt circa 4,5 jaar. Na een evaluatie wordt beslist wat er daarna zal gebeuren: doorgaan (in het hele land) of stoppen. In het woensdag gepresenteerde regeerakkoord staat dat op korte termijn criteria worden vastgesteld voor de resultaten van de proef op het gebied van criminaliteit, volksgezondheid en preventie. Het kabinet is voornemens om zijn standpunt over het evaluatieverslag al in 2024 naar de Tweede en Eerste Kamer te sturen. De uitkomsten van de wietproef zullen daarbij ‘leidend’ zijn.

Utrecht viel eerder af voor wietexperiment

Utrecht, dat momenteel elf coffeeshops telt, heeft altijd te kennen gegeven graag te willen deelnemen aan de proef. Maar destijds viel de vierde stad van Nederland af omdat niet alle Utrechtse coffeeshops wilden meedoen. Dat was een harde voorwaarde van het kabinet. Als een deel van de coffeeshops toch bevoorraad zou blijven worden door criminelen, zou dat de uitkomsten te veel beïnvloeden.

Of en hoe Utrecht nu wel aan de voorwaarden van het experiment kan voldoen, zal onderwerp van overleg worden. Dijksma wilde daar donderdag niets over zeggen.

D66, voorvechter van een algehele regulering van cannabis, is tevreden met het resultaat. ‘De proef met legaal geteelde wiet wordt uitgebreid met een grote stad en de evaluatie is significant naar voren gehaald’, constateert D66-Kamerlid Joost Sneller.

Het werd destijds al als ‘een gemiste kans’ beschouwd dat geen enkele grote stad van de G4 (Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht) zou meedoen aan het experiment. Dat zou de kwaliteit en representativiteit van de steekproef niet ten goede komen. Daarom bleef Utrecht, de kleinste van de G4, hardnekkig lobbyen voor deelname.

Tijdens de algemene politieke beschouwingen in september bracht D66-fractievoorzitter Rob Jetten dat in een debat met demissionair premier Rutte nog eens nadrukkelijk onder de aandacht. ‘Ik weet dat de stad Utrecht, met een zeer bevlogen burgemeester als het gaat om de aanpak van ondermijnende criminaliteit, ook wel zou willen meedoen aan de wietexperimenten om te kijken of zo’n gereguleerde achterdeur ook in een grote stad kan werken’, zei Jetten. ‘Is het kabinet bereid om het gesprek met burgemeester Dijksma van Utrecht hierover aan te gaan?’ Rutte antwoordde ontwijkend en zei dat collega-minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) op dit terrein ‘de hoofdaannemer’ is.

Wietexperiment loopt vertraging op

Het wietexperiment heeft in de voorbereidende fase grote vertraging opgelopen. Een jaar geleden werden al tien wiettelers geselecteerd. Zij moesten alleen nog een Bibob-onderzoek (een integriteitsscreening) ondergaan. Volgens de planning zou dat niet langer dan drie maanden gaan duren. Maar pas vorige maand maakte Grapperhaus bekend dat tot dusver zeven telers door de screening heen zijn en zijn ‘aangewezen om legaal hennep en hasjiesj te produceren voor de verkoop in coffeeshops in tien deelnemende gemeenten’.

Drie andere kandidaten zaten nog in de Bibob-procedure. Grapperhaus zei te verwachten dat de legale telers in de tweede helft van volgend jaar de eerste wiet en hasj aan de coffeeshops zullen leveren.