Uitlevering aan Duitsland onmogelijk zolang nog twee beroepszaken aanhangig zijn Justitie Italië werkt aan nieuw proces-Priebke

Van onze correspondent

Jan van der Putten

ROME

Juristen vechten het foefje aan waarmee minister Flick van Justitie de voormalige SS-kapitein na zijn vrijlating opnieuw liet aanhouden om de storm van protesten te kalmeren. Maar het Hof van Beroep ging met die 'voorlopige hechtenis' akkoord. Priebke kan nu maximaal veertig dagen worden vastgehouden, terwijl het Duitse verzoek om uitlevering wordt bestudeerd.

Duitsland vreest echter dat het niet tot uitlevering zal komen. Het ministerie van Justitie in Bonn heeft erop gewezen dat volgens een Europees akkoord niemand kan worden uitgeleverd voor een delict waarvoor hij is vrijgesproken. In Duitsland worden Priebke dezelfde misdaden ten laste gelegd als in Italië. Priebke is echter in Rome niet vrijgesproken, maar van rechtsvervolging ontslagen wegens verjaring van zijn misdaden. In Duitsland bestaat voor oorlogmisdaden geen verjaring.

In ieder geval kan Priebke niet worden doorgestuurd naar Duitsland zolang Argentinië, waar de ex-SS'er vele jaren ongestoord heeft gewoond, niet formeel toestemming verleent. In de uitleveringsovereenkomst stond dat Priebke niet aan een derde land mag worden overgedragen.

Van uitlevering kan evenmin sprake zijn zolang Priebke nog te maken heeft met de Italiaanse justitie. Zijn aanklagers doen hun uiterste best om hem alsnog in Italië veroordeeld te krijgen. Dat zou de werkelijke reden zijn geweest van zijn nieuwe arrestatie, en niet het ophanden zijnde Duitse verzoek om uitlevering.

De aanklagers willen dat het proces wordt heropend. Dat proberen ze door twee procedures van hoger beroep aan te spannen. De eerste is het aantekenen van beroep tegen de uitspraak van de krijgsraad, de tweede een appèl tegen een eerdere uitspraak van het militaire Hof van Beroep.

Dit hof verwierp het verzoek van de aanklagers om de voorzitter van de krijgsraad, Agostino Quistelli, te vervangen omdat hij al vóór het begin van het proces het vonnis had onthuld. Als het Hof van Cassatie het appèl aanvaardt, kan het hele proces worden geannuleerd.

De harde protesten tegen het zachte vonnis gaan door. Vandaag is er op het Capitool in Rome een grote demonstratie. Voor het gebouw van de krijgsraad in Turijn is een bom onschadelijk gemaakt toen de lont al brandde. Krijgsraadvoorzitter Quistelli heeft na vele bedreigingen een lijfwacht gekregen. Gezaghebbende figuren pleiten voor afschaffing van de militaire rechtspraak in vredestijd, en de bond van Amerikaanse rabbijnen voor een boycot van Italiaanse produkten.

Maar de krijgsraad heeft hier en daar ook steun gekregen. Zoals van kroonpretendent Vittorio Emanuele IV, die vanuit Genève liet weten de clementie terecht te vinden. Volgens hem hadden de leiders van de partizanen die 33 Duitse soldaten doodden, zich bij de Duitsers moeten melden, zodat de represaille (335 doden) zou zijn uitgebleven.

Sergio Dini, militair procureur van Padua, heeft in de militaire archieven honderden vergeten dossiers over nazi-misdaden in Italië opgespoord, waaronder grote bloedbaden zoals de moord op honderd burgers bij Treviso. De meeste dossiers zijn weggestopt in de jaren zestig. Argument voor deze eindeloze 'voorlopige archivering' was dat de daders niet meer te achterhalen zouden zijn.

Het bestaan van deze stukken kwam aan het licht in 1994 dank zij een interview met Priebke door de Amerikaanse tv-journalist die hem in Argentinië had opgespoord. Priebkes dossier werd 51 jaar geleden 'voorlopig gearchiveerd' in een militair hof in Rome. Na het lichten van dat dossier kwamen er honderden andere uit het stof tevoorschijn. In vele dossiers staan de namen van de daders vermeld.

Procureur Dini heeft Interpol gealarmeerd en de Opperste raad van de militaire magistratuur gevraagd waarom de dossiers zijn weggestopt en wie de schuld heeft van deze illegale praktijk. De Opperste raad heeft een commissie van onderzoek ingesteld.

Volgens Dini werd het onderzoek naar oorlogsmisdaden gestaakt als bleek dat de betrokkene was gaan werken voor de militaire inlichtingendienst van westerse landen. Dat was bijvoorbeeld het geval van ex-majoor Karl Hass. Deze chef van de contraspionagedienst van de Gestapo in Rome zette na de oorlog zijn specialisme voort bij de geheime diensten van de Verenigde Staten en Italië.

De dood gewaande Hass heeft vele jaren rustig in Italië gewoond. In juni brak de nu 84-jarige Hass zijn heup toen hij uit zijn hotel in Rome wilde ontsnappen vlak voordat hij in het proces-Priebke zou moeten getuigen. Het parket van Dortmund heeft zondag de 'voorlopige hechtenis' van Hass gevraagd, om te voorkomen dat hij zal vluchten voordat het verzoek om zijn uitlevering Italië bereikt.

Ook Priebke zou na de oorlog hebben gewerkt voor westerse geheime diensten. Volgens Giovanni Pellegrino, voormalig voorzitter van de parlementaire commissie die bloedbaden onderzoekt, kan de clementie van de krijgsraad tegenover Priebke een wederdienst zijn geweest.