'Uitkeringen moeten omhoog tegen armoede'

Van onze verslaggeefster

Milja de Zwart

DEN HAAG

De commissies zijn breed samengesteld qua politieke kleur en deskundigheid en werken los van elkaar voor een stuurgroep onder leiding van het lid van de Algemene Rekenkamer en oud-burgemeester van Den Haag Havermans (CDA).

De commissie die aanbevelingen doet voor lokaal armoedebeleid, onder leiding van VVD-burgemeester Brugman uit Maarn, stelt in een notitie dat algemene verhoging van uitkeringen noodzakelijk is. Ze tekent daarbij aan dat het niet alleen om de bijstand gaat, maar ook om bijvoorbeeld de WAO.

De commissie vindt het niet voldoende om meer geld vrij te maken voor bijzondere bijstand, zoals Melkert wil. 'Dat biedt alleen een beperkte groep soelaas', aldus de commissie.

Volgens de commissie die de oorzaken van armoede in kaart brengt, is het sociale-zekerheidsbeleid van de afgelopen vijftien jaar een belangrijke bron van ellende. Om uitkeringsgerechtigden te prikkelen werk te zoeken, kwamen er strengere voorwaarden en stegen de uitkeringen niet mee met de welvaart. Maar dat beleid heeft armoede en een grote schuldenproblematiek veroorzaakt. Uitkeringsgerechtigden die langdurig met zulke problemen kampen, raken in een sociaal isolement. Dat verkleint juist hun kansen om weer aan het werk te komen, stelt de commissie.

Commissievoorzitter prof. Muffels vindt dat de uitkeringen omhoog moeten en dat er 'nu echt een goed sociaal activeringsbeleid' van de grond moet worden getild. 'Dat kost geld, maar dat hebben we ook.' Het wordt volgens Muffels tijd dat ook bij het kabinet het besef doorbreekt dat een ruimhartig sociale-zekerheidsbeleid niet per se strijdig is met economische bloei.

Op lokaal niveau bestaat daarover al grote overeenstemming. Wethouders van sociale zaken, van links tot rechts, pleitten onlangs voor verhoging van de uitkeringen. Begin deze maand kwam de Vereniging van Nederlandse Gemeenten bij monde van haar voorzitter, VVD-burgemeester Opstelten, ook tot die conclusie. De directeuren van sociale diensten stelden dit voorjaar dat de uitkeringen 5 procent moeten worden verhoogd.

Minister Melkert verzet zich echter tegen verhoging van het sociaal minimum, omdat het dan minder aantrekkelijk wordt laagbetaald werk te aanvaarden. De uitkering wordt dan een 'armoedeval', waaruit het moeilijk is te ontsnappen.

De commissie lokaal armoedebeleid schrijft dat 'de stelling dat verhoging van de uitkeringen nadelig is voor de creatie van meer banen onvoldoende onderbouwd is'. 'Wel is het zo dat armoede een blokkade kan betekenen bij het aanvaarden van (vrijwilligers)werk.'

De commissie die voorstellen doet om de koopkracht van minima te verbeteren, is wel gevoelig voor het argument van de armoedeval. Maar volgens voorzitter prof.

Berghman speelt het voornamelijk voor uitkeringsgerechtigden die kansrijk zijn op de arbeidsmarkt.

De koopkrachtcommissie onderscheidt bovendien nog andere valkuilen. Als mensen in de bijstand te kort worden gehouden, raken ze financieel zo achterop dat laagbetaald werk geen oplossing meer biedt. En als mensen die een laagbetaalde baan accepteren het recht op allerlei subsidies verliezen of de extra verdiensten weer kwijt zijn aan de kosten van een crèche, raken ze ontmoedigd.

Om het bezwaar van de armoedeval te ondervangen, adviseren de commissies van Berghman en Muffels de uitkeringen te verhogen voor mensen die toch niet aan het werk komen, zoals ouderen, en voor gezinnen met kinderen. Muffels' commissie denkt aan een hogere belastingvrije voet voor langdurig werklozen.

Berghmans commissie heeft een heel pakket samengesteld van maatregelen om het inkomen te verhogen of compensatie te bieden voor hoge uitgaven.