'Twintig Russen betrokken bij lancering BUK-raket op MH17'

Journalist Eliot Higgins van Bellingcat bevestigt berichtgeving van de NOS dat hij op kerstavond een lijst met verdachten heeft verstrekt aan het Joint Investigation Team (JIT), dat het strafrechtelijk onderzoek doet naar de ramp met de MH17. Het OM liet zondagavond weten dat de informatie 'serieus wordt beoordeeld op bruikbaarheid voor strafrechtelijk onderzoek'.

Een jaar geleden meldde Bellingcat al dat de BUK-installatie waarmee het Maleisische toestel werd neergeschoten, afkomstig was van de 53ste luchtafweerbrigade in Koersk. Aan de hand van berichten en foto's die militairen uit de eenheden op Instagram en Vkontakte, het Russische Facebook, plaatsen, hebben de onderzoekers nu ook de individuele militairen geïdentificeerd. 'We hebben de namen, de rangen en de commandostructuur in kaart gebracht. Zo ontdekten we wie met de BUK-installaties werkten en aan wie ze rapporteerden. We hebben een goed idee gekregen wie op z'n minst op de hoogte moet zijn geweest van de aanslag', aldus Higgins.

Commandocentrum

Van de honderd militairen van de 53ste luchtafweerbrigade moeten er twintig weet hebben gehad van het gebruik van de BUK-installatie in het oosten van Oekraïne. 'Je hebt het over leden van het commandocentrum, radarpersoneel en de technici die de installatie konden bedienen. Zij waren erbij betrokken of weten wie er actief waren op 17 juli.' Volgens Higgins gaat het met name om het Tweede Bataljon. Hij identificeerde binnen die eenheid negen luitenants en hun commandant, Dmitry T. Ook wijst hij naar de commandant van de 53ste brigade, Sergei M.

Bellingcat acht de kans klein dat de betreffende soldaten niets hebben gemerkt, bijvoorbeeld omdat het ging om een clandestiene operatie uitgevoerd door soldaten van een andere eenheid. 'Ook dan moeten de soldaten hebben gezien dat collega's van een andere eenheid de installatie hebben gebruikt', aldus Higgins. 'Ik weet zeker dat de Nederlandse politie hoe dan ook graag met deze militairen zou willen spreken.'

De onderzoekers wisten in totaal drieduizend relevante beelden te verzamelen. Een sleutelmoment in de zoektocht was de vondst van militaire presentielijsten. Foto's van die lijsten waren door soldaten gepost op Instagram. Door de informatie te vergelijken met profielen op sociale media wisten de onderzoekers de eenheid gedetailleerd in kaart te brengen. 'Het is behoorlijk stuitend en eng hoeveel informatie het Russische leger prijsgeeft via sociale media. Na dit rapport zullen ze de teugels wel aanhalen', aldus Higgins.

Publieke versie

Bellingcat publiceert eind deze maand een publieke versie van het rapport, waarin bijvoorbeeld wel de commandostructuur te zien is maar de namen van de militairen ontbreken. 'We willen niet dat het onderzoek gevaar loopt doordat de militairen hun profiel gaan wissen. Ook willen we voorkomen dat de soldaten belaagd worden door mensen die het recht in eigen hand willen nemen.'

Het onderzoekscollectief, bestaande uit twee medewerkers en twaalf vrijwilligers, baarde in 2014 opzien door met foto- en videomateriaal aan te tonen dat een BUK-raketsysteem op 17 juli 2014 in de buurt van de rampplek werd gesignaleerd. Op een, inmiddels befaamde, foto is te zien hoe één van de raketten op de installatie ontbreekt na de aanslag. De beelden werden later door het JIT gebruikt voor een getuigenoproep. Higgins, ook een veel geraadpleegde bron inzake de Syrische burgeroorlog, werd twee keer opgeroepen als getuige in het strafrechtelijk onderzoek.

undefined

^{Ontvang elke dag de Volkskrant Avond Nieuwsbrief in uw mailbox, met het nieuws van vandaag, tv-tips voor vanavond, en alvast zes artikelen uit de krant van morgen. Schrijf u hier in.}