Turkse politie grijpt in op Taksimplein

ISTANBUL - De 25-jarige Büsra Yagmur staat met enkele medebetogers uit te hijgen in een steegje bij het Taksimplein in de Turkse stad Istanbul. Ze trekt haar witte mondkapje, dat ze draagt tegen traangas, omlaag. 'We hadden niet verwacht dat de politie zou aanvallen, omdat de regering juist had gezegd dat zij met ons wilde praten. Maar kort na zonsopgang begon de aanval.'

Iets verderop, op het Taksimplein, zijn demonstranten en de oproerpolitie verwikkeld in schermutselingen. Betogers gooien stenen, flessen en molotovcocktails. Een witte pantserwagen van de politie vat vlam. Agenten schieten traangasgranaten terug. Er drijven grijze wolken over het plein. 'Kom, kom, help me!' roept een jongen terwijl hij een zijstraatje in rent. Een mede-activist wrijft een halve citroen in zijn ogen tegen het traangas. 'Aaahhhh', kreunt de jongen.

De Turkse politie begint de bestorming van het bezette Taksimplein deze ochtend kort na zonsopgang en heeft binnen een paar uur een groot deel van het plein in handen. Het naastgelegen Gezipark, waar het protest is begonnen en waar honderden demonstranten in tentjes bivakkeren, laten de agenten ongemoeid. De timing van de bestorming is opvallend, omdat de regering juist een dag eerder had laten weten dat zij woensdag met de activisten zou gaan praten.

Terwijl in Istanbul de gevechten woedden, houdt premier Erdogan in Ankara een felle toespraak voor parlementariërs van zijn regeringspartij AKP. Hij beschuldigt de demonstranten ervan hun zorgen over het milieu 'te verdraaien' en zegt dat 95 procent van hen nooit eerder van het Gezipark heeft gehoord. De spandoeken met protestleuzen noem hij 'vodden'. 'Als deze reactie te hard wordt gevonden, dan spijt me dat. Ik ben Tayyip Erdogan, dat kan ik niet veranderen.' De premier roept de betogers op het park te verlaten. 'Vanaf nu tolereren we hen niet meer.'

In een ziekenhuis op enkele honderden meters van het Taksimplein ligt de 23-jarige activist Ózay Gürbüz 's middags met zijn rechter onderbeen in het gips op bed. Gürbüz is een van de tientallen mensen die deze ochtend gewond zijn geraakt. Hij is eerder die ochtend door een rubber kogel of een traangasgranaat in zijn enkel getroffen. 'Wat mij precies is overkomen weet ik niet', zegt Gürbüz. 'Ik ben buiten westen geweest.'

Gürbüz is in het dagelijks leven administrateur bij een transportbedrijf. Om zijn onderbeen te verzorgen heeft het verplegend personeel zijn broekspijp afgeknipt. Naast zijn bed staat een rugzakje. 'Het had vanmorgen geen enkele zin om ons te verzetten. De politie kwam met een enorme overmacht.'

De demonstraties begonnen twee weken geleden met een bescheiden protest tegen bouwplannen op de plek waar zich nu het kleine Gezipark bevindt. Maar ze zijn sindsdien uitgegroeid tot een breed protest tegen de gematigd islamitische regering van premier Erdogan. De betogers maken zich zorgen over de autocratische wijze van regeren van Erdogan en zijn pogingen een conservatief islamitisch stempel op de samenleving te drukken.

Hoe het nu verder gaat, is onzeker. Vertegenwoordigers van de betogers zullen woensdag om 16.00 uur een ontmoeting hebben met Erdogan. De activisten hebben hun eisen de afgelopen dagen gematigd. Ze benadrukken inmiddels vooral het behoud van het park waar het protest om begon. Maar de bestorming van het Taksimplein en de felle toon van Erdogan hebben de spanning verder vergroot.

Deze dinsdag stroomt het plein tegen het einde van de dag opnieuw vol met duizenden demonstranten. Supporters van de grote Istanbulese voetbalclubs, die eerder voorop gingen in het verzet, arriveren ook weer. 'Tayyip treed af! Tayyip treed af!' wordt er gescandeerd, doelend op premier Recep Tayyip Erdogan. 'Schouder aan schouder tegen de fascistische regering', klinkt het uit een megafoon.

De oproerpolitie heeft zich geconcentreerd aan één kant van het plein en in eerste instantie lijkt het protest vreedzaam te verlopen. Maar dan beginnen betogers stenen te gooien naar de pantserwagens van de politie. En al snel schieten de agenten weer traangasgranaten af. Boem-boem-boem! 'Kameraden, geen paniek! Geen paniek!' roept een man terwijl betogers zich proestend uit de voeten maken.

Veel demonstranten zien in het harde politie-optreden een zoveelste bevestiging van het autocratische karakter van de regering en kondigen aan zich te blijven verzetten. 'Ik slaap sinds negen dagen hier in het park', zegt muzikant Dogan Askiner. 'Er komt een moment dat ik weer aan het werk moet om mijn brood te verdienen, maar voorlopig wil ik hier bivakkeren. Ik heb mezelf beloofd dat ik hier blijf totdat de regering toezegt dat het park behouden blijft.'

De bebaarde Askiner heeft een mondkapje en een zwembrilletje om zijn nek, klaar voor het traangas. 'Ik denk dat deze protesten Turkije voorgoed veranderen. Ik ben 26 en ik behoor tot een niet-politieke generatie. We leren nu dat het nodig is de straat op te gaan om ons land democratischer te maken.'

Protesten Istanbul

Tayyip Erdogan premier Turkije

undefined