Tsipras tussen verzet en doorbijten

Alexis Tsipras ontwaakte de ochtend na zijn overwinning met een gigantische bui boven zijn hoofd. Terwijl het onweer losbarstte boven de hoofdstad moest de linkse leider zich gaan richten op de toekomst. De campagne is voorbij, hij zal moeten bezuinigen.

De dissidenten uit zijn partij Syriza zijn door de verkiezingen uit het parlement geveegd en Tsipras heeft samen met zijn coalitiepartner genoeg zetels om de bezuinigingen door te voeren uit het akkoord dat een Grieks faillissement deze zomer op het nippertje voorkwam. Maar zijn eerste boodschap was dat het volk nu gelijk staat aan verzet en trots. In de campagne zei had de 41-jarige politicus al gezegd dat er nog vele strijden zouden worden gestreden, te beginnen bij de kwijtschelding van de staatsschuld.

Gaat Tsipras de komende maanden braaf bezuinigen of kunnen we meer oproer in Europa verwachten? En is de linkse leider wel in staat de bezuinigingen, privatiseringen en hervormingen door te voeren waarin hij naar eigen zeggen niet gelooft?

Kredietbeoordelaar Fitch was er maandagochtend niet zo zeker van. Het acht de kans dat het akkoord op niets uitloopt nog altijd zeer hoog.

De waarschijnlijke coalitiepartner stelt ook niet gerust. De voorzitter van het Europees Parlement, Martin Schulz, zei maandag voor de radio dat hij Tsipras had gebeld om te vragen waarom hij opnieuw een coalitie wilde vormen met 'deze gekke, extreem-rechtse partij', Een van de weinige overeenkomsten tussen Syriza en de Onafhankelijke Grieken is hun afkeer van snoeien. Dat klonk logisch toen Syriza in januari begon te onderhandelen, maar nu bezuinigen de enige optie is leidt het tot onrust.

Woest

'Tsipras' grootste probleem is dat hij zo snel moet bezuinigen. Eind oktober is er al een evaluatie', zegt Aristides Hatzis, hoogleraar rechten en economie aan de universiteit van Athene. Alleen na een positieve evaluatie komt de eerste tranche van de noodlening beschikbaar en kan er een discussie beginnen over schuldverlichting. 'Maar de geëiste ingrepen zijn heel zwaar', zegt Hatzis. 'Het pensioenstelsel moet worden omgegooid en de belasting voor boeren gaat omhoog. Die gaan woest reageren.'

Hervormen is niet eenvoudig in Griekenland, waar ook leden van belangengroepen in het parlement zitten. Onder de regering van Nieuwe Democratie lukte het niet de door de geldschieters geëiste maatregelen door te voeren. 'Ze durfden de confrontatie niet aan te gaan', zegt Stathis Kalyvas, hoogleraar politieke wetenschappen aan de Universiteit van Yale. 'Ze stemden wel over wetten, maar voerden de decreten die eruit voortkwamen niet uit. Alleen naar het aantal doorgevoerde wetten kijken zegt dus niet alles, ik denk dat de Europese instanties dat wel geleerd hebben.'

Dankzij de verkiezingen heeft Tsipras meer kans, denkt Kalyvas. 'De Grieken hebben over dit programma gestemd', zegt hij. 'Misschien geven ze hem een kans. Alleen weet ik niet of hij de juiste mensen op de bank heeft zitten. Zijn team bestaat vooral uit hoogleraren, maar met ons publieke stelsel heb je duidelijke leiders nodig. De sturing moet van bovenaf komen en ik weet niet of die er is. Ik heb mijn hoop gesteld op Tsipras's ambitie. Hij wil graag regeren en weet dat hij in Europa geen manoeuvreerruimte meer heeft. Die tijd is voorbij. Gelukkig hebben we het overleefd.'

Het lukt alleen als Tsipras snel aan de slag gaat, benadrukt Hatzis. 'In oktober worden de repercussies van de kredietcontroles al voelbaar, met ontslagen en faillissementen.' Daar komen de geplande bezuinigingen nog bij. De goodwill onder de Grieken zal niet lang standhouden.