Trump eist dat Navo-partners hun defensie-uitgaven verhogen naar 4 procent van hun BBP

Met het hoger leggen van de lat wil Trump kennelijk de druk op de Europese Navo-landen opvoeren om hun militaire uitgaven te verhogen. Voor het begin van de vergadering had Trump al felle kritiek geuit op Duitsland, een van de grote boosdoeners in zijn ogen.

Hij zei dat Berlijn 'een gevangene van Rusland’ was vanwege de Duitse steun aan lucratieve gasdeals met Moskou. 'Duitsland staat volledig onder controle van Rusland', aldus de president in zijn opmerkelijke uithaal. Veel Navo-leiders wisten zich zichtbaar geen raad met de publieke reprimande van de president.

Trump uitte zijn ongenoegen in het bijzijn van secretaris-generaal Jens Stoltenberg van de Navo met wie hij vlak voor de top ontbeet. Van de 29 Navo-lidstaten halen slechts vijf landen dit jaar de richtlijn om 2 procent van het bruto binnenlands product (bbp) te besteden aan militaire uitgaven. De VS is een van die landen. Nederland zit met 1,3 procent in de beklaagdenbank.

Gasovereenkomst

Trump vond het ‘zeer ongepast’ dat de VS miljarden uitgeven aan het beschermen van Europa tegen Rusland terwijl Duitsland, het rijkste Europese land, tegelijkertijd steun geeft aan een belangrijke gasovereenkomst met de Russen. Hij doelde op de aanleg van de Nord Stream 2-pijpleiding bedoeld om Russisch gas, via de Oostzee, te exporteren naar Duitsland en de rest van de Europese markt. De bouw gaat elf miljard dollar kosten.

Het gaat hier echter om een commercieel project waaraan de Duitse regering niet meebetaalt. Wel gaat de deal Moskou miljarden dollars aan gasinkomsten opleveren. De president ontmoet later de Duitse bondskanselier Merkel, die Nord Stream 2 steunt ondanks de kritiek van sommige EU-landen. In dit gesprek zal hij Merkel aan de tand voelen over het Duitse beleid, aldus Trumps woordvoerder.

Trump: ‘Wij beschermen Duitsland, Frankrijk, wij beschermen al deze landen. En dan sluit een aantal van deze landen een pijplijndeal met Rusland die ervoor zorgt dat miljarden dollars in de Russische schatkist belanden. Ik denk dat dit zeer ongepast is.’ In het verleden hekelde Trump ook Merkels besluit om geld vrij te maken voor de opvang van een miljoen vluchtelingen terwijl Berlijn al jarenlang zegt financieel niet in staat te zijn om te voldoen aan de Navo-richtlijn.

Merkel verwierp later de kritiek van Trump. 'Wij nemen onafhankelijk van anderen onze eigen beslissingen', aldus de bondskanselier. Ook bestreed ze dat Berlijn de kantjes ervan afloopt. Merkel: 'Duitsland doet veel voor de Navo.' De Franse president Macron waarschuwde voor een verzwakking van de alliantie vanwege het conflict over de hoogte van de militaire uitgaven.

Stoltenberg, die de taal van Trump 'zeer direct' noemde, hoorde de kritiek van de president onbewogen aan. 'Leg mij uit hoe dat kan', vroeg de president hem, wijzend op de gasdeal. De Navo-chef probeerde later Trumps kritiek beleefd te weerleggen. Volgens Stoltenberg was de verhoging van de defensie-uitgaven van de lidstaten vorig jaar de grootste 'in een generatie'. ‘Ondanks onze meningsverschillen verwacht ik dat we het met elkaar eens zullen zijn dat wij samen sterker zijn dan alleen', aldus de secretaris-generaal.

Trump zei echter dat het niet genoeg was dat sommige Europese landen inmiddels wel wat meer aan defensie uitgeven. ‘In het afgelopen jaar is zo’n 40 miljard dollar meer uitgegeven door andere landen om de Navo te helpen’, aldus Trump. ‘Maar dat is niet genoeg. De VS geven veel te veel uit en andere landen betalen niet genoeg, sommigen in het bijzonder. Dit gaat al decennialang zo en het is ongepast en niet eerlijk tegenover de Amerikaanse belastingbetalers. Wij gaan het eerlijker maken.’

Angst Europeanen

Onderweg naar Europa, in Air Force One, viel de president ook op Twitter de bondgenoten aan. Het was een voorbode van zijn uithaal vlak voor de Navo-top. ‘Veel Navo-landen, die wij behoren te beschermen, halen niet alleen de verplichting van 2 procent niet, maar lopen ook al jarenlang achter met hun betalingen aan het bondgenootschap', aldus Trump. 'Gaan zij de VS hiervoor vergoeden?’

Op dinsdag, vlak voor zijn vertrek naar Brussel, voorspelde de president zelfs dat zijn komende ontmoeting met zijn Russische collega Poetin het ‘gemakkelijkste deel’ zal worden van zijn Europese rondreis.

Hiermee zette Trump meteen de toon voor de Navo-top. De Europeanen zijn al weken bang voor een herhaling van de G7-vergadering in Canada. Toen maakte de president ruzie met de westerse leiders om een paar dagen later de vriendelijkheid zelve te zijn voor de Noord-Koreaanse dictator Kim Jong-un. Met zijn provocerende uitspraak over Poetin heeft Trump de angst van de Europeanen alleen maar versterkt.

EU-president Donald Tusk was dinsdag bijna emotioneel. Hij richtte zich direct tot Trump. ‘Dear President Trump: Amerika heeft niet, en zal ook nooit, een betere bondgenoot hebben dan Europa. Vandaag besteden de Europeanen veel meer aan defensie dan Rusland, en net zo veel als China.’ Dat is goed voor Amerika, wat niet gezegd kan worden van de Russische en Chinese defensie-uitgaven, aldus de Pool.

Te midden van alle tumult was Navo-chef Jens Stoltenberg al een dag voor de top druk in de weer om de boel bij elkaar te houden. Hij wees erop dat de Europese defensiebestedingen aan het stijgen zijn en dankte Trump voor ‘zijn leiderschap’ in deze kwestie.