Transgenders vinden moeilijk werk: vaker zijn ze werkloos, arbeidsongeschikt of in de bijstand

Transgenders hebben het lastig op de arbeidsmarkt. Ze zijn vaker dan de gemiddelde Nederlander werkloos, arbeidsongeschikt of bijstandsgerechtigd, ook bij een vergelijkbare opleiding. Dat blijkt uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau.

_{Artikel gaat verder onder de grafiek.}

Angst voor uitval door ziekte

Gebrek aan sociale steun, discriminatie op de arbeidsmarkt, te weinig weerbaarheid bij transgenders zelf en negatieve opvattingen over het eigen trans-zijn, zijn volgens het SCP de belangrijkste oorzaken voor hun achterstand. 'Een zorgwekkende situatie', zegt onderzoeksleider Lisette Kuyper: 'Deze kwetsbare groep staat op grote achterstand van de gemiddelde Nederlander.'

'Ik ben geschrokken van het rapport', zegt Corine van Dun, voorzitter van Transgender Netwerk Nederland. Ze had gehoopt dat de situatie sinds de laatste rapportage in 2012 was verbeterd. 'Sindsdien is er zoveel goeds gebeurd op het gebied van acceptatie. Denk aan de aandacht in televisieprogramma's, kranten en tijdschriften. Ik dacht echt dat de positie op de arbeidsmarkt daar beter van zou worden, maar als je kijkt naar de cijfers, zie je dat niet terug op de werkvloer'. De 48 duizend transgenders in Nederland komen volgens Van Dun moeilijker aan een baan door het financiële risico voor werkgevers: de angst voor uitval door ziekte is volgens haar groot. 'Als transgenders medische ingrepen ondergaan, kost het ziekteverzuim werkgevers geld'.

Transitieverlof

'Managers worden afgerekend op ziekteverzuim', bevestigt ook Bregtje Visser, medeoprichter van GenderTalent, een bureau dat loopbaanbegeleiding biedt aan transgenders. 'Na uitval door een ingreep of psychische problemen moet een werkgever de transgender weer klaarstomen voor de eigen baan of een plek buiten het bedrijf. Na twee jaar hoeft de werkgever de zieke niet meer door te betalen en kom je in de WW of de bijstand'.

Transgender Netwerk Nederland pleit daarom, als variant op het zwangerschapsverlof, voor een transitieverlof. 'De emoties gieren door het lijf als transgenders aan de slag gaan met hormonen. Voor zowel werkgever als werknemer kan het dan beter zijn om even twee weken tot rust te komen. Studenten krijgen dat verlof al: zij mogen een jaar langer over hun studie doen als ze zijn uitgeschakeld door hun ingrepen.'

Werkgeversorganisatie VNO-NCW steunt dit plan niet. De werkgeversorganisatie benadrukt vooral het belang van bespreekbaarheid op de werkvloer en wijst op de mogelijkheden die er al zijn, bijvoorbeeld het opnemen van vakantiedagen of het werken buiten kantoortijden.

Uit het rapport blijkt verder dat juridische geslachtswijzigingen in 2015 fors zijn toegenomen: 770 mensen pasten in dat jaar hun geslacht aan. Lisette Kuyper, onderzoeksleider van het SCP, zegt dat dat vooral komt door de versoepelde wetgeving. In 2014 werd besloten dat transgenders die hun transitie nog niet of niet volledig hadden ondergaan hun geslacht met een deskundigenverklaring ook mogen aanpassen. Kuyper vermoedt dat de piek in het aantal geslachtswijzigingen deels een inhaalslag is van de groep transgenders die hier al langer op wachtten.

Ana Paula Lima (34)

Gaat sinds haar 18de als vrouw door het leven, maar is juridisch nog man.

Beroep: Schoonheidsspecialiste en ambassadeur van Amsterdam Pride

'Nederland klonk als een droom, toen ik vier jaar geleden voor mijn man vanuit Brazilië naar Nederland kwam: ziekenhuizen voor transgenders, een wet met speciale rechten. Maar in werkelijkheid is Nederland heel gesloten. Ik heb twee keer gesolliciteerd en ik ben twee keer afgewezen omdat ik trans ben. Ik wilde simpel werk doen om mijn Nederlands te verbeteren, dus solliciteerde ik bij een hotel, waar ik het ontbijt zou klaarzetten. Het gesprek ging goed, ik kon de volgende dag beginnen. Totdat de man met wie ik het gesprek had mijn ID vroeg. De tweede keer, toen ik solliciteerde als schoonmaakster in een hotel, ging het net zo.

'Op mijn paspoort ben ik nog een man, in Brazilië kun je dat niet zomaar laten veranderen. De man van het hotel keek naar mijn pols, waar een kleine tattoo staat. Hij zei: zo kun je hier niet werken. Terwijl het meisje op het secretariaat wel een tatoeage had.

'Ik had nooit gedacht dat ik in Amsterdam gediscrimineerd zou worden. Ik vind het prima als mensen me afwijzen omdat ik niet genoeg ervaring heb, maar niet omdat ik trans ben. Dat doet pijn. Op mijn cv staat niet dat ik trans ben en tijdens het sollicitatiegesprek vertel ik het ook niet. Ik vraag anderen toch ook niet of ze hetero zijn?'

_{Nienke Zoetbrood}

Finesse Smit (50)

Vrouw sinds 2016.

Beroep: Zelfstandig ict'er in onlinemarketing

'Als er bij technische beroepen een mooie vrouw in een jurk komt binnenwandelen - die vrouw ben ik - is dat al bijzonder, maar als ze zien dat ik een transgender ben, moeten ze zich extra herpakken. Maar ik ondervind geen problemen met opdrachtgevers op het gebied van acceptatie.

'Vorig jaar rondde ik mijn transitie af, omdat ik mijn dubbelleven zat was. In de supermarkt moest ik me verschuilen voor de buren, maar privé was ik, met steun van mijn directe omgeving, al een vrouw. Dat werkte niet meer.

Als opdrachtgevers vragen naar mijn transitie, leg ik niets uit, maar probeer ik hun nieuwsgierigheid te voeden met een subtiele kwinkslag. Dan zeg ik dat ik een van de weinige mensen ben met de luxe om mijn eigen naam te kiezen. Meestal is dat genoeg. Mijn transitie doet er voor mij gewoon niet meer toe, omdat het gaat over wie ik ben, niet over wat ik ben. Het gaat erom hoe krachtig je dat uitstraalt.'

_{Geart van der Pol}