Analyse
Tot eenderde van de ‘coronapatiënten’ in ziekenhuis heeft andere kwaal
De ziekenhuizen houden vanaf deze week bij hoeveel patiënten mét, en hoeveel dóór corona in het ziekenhuis zijn opgenomen. Volgens de eerste aanwijzingen ligt misschien nu al een op de drie patiënten die geregistreerd staan als covidpatiënten in het ziekenhuis om een andere reden.
Dit blijkt onder meer uit cijfers van ziekenhuizen die het onderscheid tussen beide patiëntengroepen al langer maken. Zoals het UMC Groningen, dat al anderhalf jaar bij alle nieuw opgenomen patiënten een coronatest afneemt. ‘Dan komt er iemand bevallen en ontdek je dat die persoon toevallig ook positief is’, vertelt arts-microbioloog Marjolein Knoester. ‘Hartstikke logisch. Er zijn nu zoveel mensen die het virus hebben, dat je dit vindt.’
Veel ziekenhuizen tellen dergelijke positief getesten mee als coronapatiënt. Begrijpelijk, want ook een blindedarmpatiënt moet na een positieve test geïsoleerd worden verpleegd, in een coronabed. Ook het Erasmus MC en het Amsterdam UMC kwamen eerder tot de slotsom dat eenderde van hun ‘coronapatiënten’ daar ligt om een andere reden.
Om zulke patiënten toch te onderscheiden van ‘echte’ covidpatiënten vraagt de stichting Nice, die ziekenhuiscijfers registreert, de ziekenhuizen sinds deze week om de hoofdreden van opname te vermelden.
Oud gerucht
Zo’n registratie is nodig om zicht op de epidemie te houden, zegt Susan van den Hof, hoofdepidemioloog bij het RIVM. ‘Voor de inschatting van de ziektelast, maar ook voor bijvoorbeeld het uitrekenen van de effectiviteit van vaccins, zijn deze cijfers belangrijk.’
De registratie geeft lucht aan een oud gerucht, dat al zeker een jaar rondgaat in kringen van mensen die de ernst van corona wegwuiven: dat veel patiënten niet door, maar mét corona in het ziekenhuis komen. Je krijgt na een verkeersongeluk een wattenstaafje in de neus en telt als coronaslachtoffer, zoals Kamerlid Wybren van Haga tijdens debatten schamperde.
Maar dat klopt niet, benadrukken alle betrokkenen. Tot voor kort werden patiënten met een andere opnamereden haast in geen enkel ziekenhuis getest. En waar men patiënten wél standaard testte, ‘is het vindpercentage zeer laag’, zegt Knoester. Ook bij enkele inventarisaties die afzonderlijke ziekenhuizen uitvoerden, bleek het aandeel toevallig positieve ziekenhuispatiënten ‘echt heel klein’, zegt Van den Hof.
Omikronvariant
De laatste tijd wordt het probleem echter groter, benadrukt Knoester: ‘Omdat er nu weinig covidpatiënten in het ziekenhuis liggen, is het aandeel ‘onverwacht positieven’ ineens heel erg groot ten opzichte van de mensen met klachten die passen bij covid-19.’ Nog altijd testen veruit de meeste patiënten die naar het ziekenhuis komen voor een operatie of opname negatief.
Vooral de omikronvariant brengt in die situatie verandering. Niet alleen hebben meer mensen de variant onder de leden, ze merken er ook minder van. Met als gevolg dat het aantal personen met ‘toevallige’ corona onder de leden is toegenomen. Vooral bij jongeren is de besmettingsgraad ongekend hoog; dat kan eraan bijdragen dat de laatste weken relatief veel 30-minners in de coronaregistraties verschijnen.
Op de intensive care is het merendeel van de patiënten nog wel aanwezig voor coronaklachten. Volgens de stichting Nice is ruim 90 procent van de besmette ic-patiënten opgenomen vanwege covidgerelateerde symptomen.
Ontregeld
Het onderscheid tussen dóór of mét corona is in de praktijk vaak nog knap lastig te maken, vertelt arts-microbioloog Bert Mulder (Canisius Wilhelmina Ziekenhuis). ‘Ik zag een paar patiënten met pyelonefritis – nierbekkenontsteking – en een positieve test voor omikron. Als je dan in de literatuur gaat kijken, vind je al snel studies die suggereren dat pyelonefritis een complicatie kan zijn van covid.’ Pas na enige tijd kwam Mulder tot het inzicht dat de corona-infectie waarschijnlijk gewoon toeval was.
Bovendien zijn er veel patiënten met een onderliggende aandoening, zoals een hart- of vaatziekte of diabetes, die ‘ontregeld’ raakt door een corona-infectie, vertelt Van den Hof. Moeilijk te zeggen of dat nu covidpatiënten zijn, of dat de corona bijzaak is. Daarom maakt Nice op zijn invulformulier voor de ziekenhuizen onderscheid tussen positief geteste patiënten bij wie coronasymptomen de belangrijkste reden, een van de redenen, of géén reden van opname zijn.
Een extra nadeel heeft het standaard testen op corona in de ziekenhuizen ook. Vaak worden mensen die in het ziekenhuis komen voor een ingreep die ook kan wachten, na een positieve test weer naar huis gestuurd. Dat leidt weer tot meer uitgestelde zorg en leed bij patiënten. ‘Het is best heftig, als zo’n operatie wordt uitgesteld’, signaleert Knoester. ‘Voor veel mensen is de operatie veel belangrijker.’
Door/met corona elders
DENEMARKEN
In de Deense ziekenhuizen verdubbelde met de opkomst van omikron het aantal positief getesten dat om een andere reden in het ziekenhuis ligt: van ongeveer 15 procent in de deltaperiode, naar zo’n 30 procent nu. Die stijging van het aandeel patiënten ‘met’ corona voltrekt zich vooral bij de wat jongere mensen, de groep waarin ook omikron zich sneller verspreidt. Van de positief geteste 60-plussers is bij 80 procent covid-19 de hoofdreden van opname.
ENGELAND
In Engeland vraagt men artsen ‘naar beste inzicht’ te bepalen wie er ‘door’ en wie er ‘met’ corona in het ziekenhuis ligt. Ondanks dat wat vage onderscheid is ook in de Engelse cijfers een stijgende trend zichtbaar. In september was bij ongeveer 1 op de 4 positieve ziekenhuispatiënten de corona-infectie bijvangst. Inmiddels ligt 40 tot 50 procent van alle positief geteste patiënten in eerste instantie vanwege een andere aandoening in het ziekenhuis.
FRANKRIJK
Ook in Frankrijk is een steeds groter deel van de coronapatiënten in het ziekenhuis daar om een andere reden opgenomen. Momenteel is dat zo in 26 procent van de gevallen. Bij opgenomen twintigers gaat het om de helft van de nieuwe patiënten. De besmettingsgraad is in Frankrijk hoog, de afgelopen week testten dagelijks ongeveer 300 duizend Fransen positief.
SPANJE
In Spaanse ziekenhuizen komt 25 tot 40 procent van de opgenomen besmette personen voor een andere aandoening in het ziekenhuis, zo blijkt uit gegevens die het dagblad El País heeft opgevraagd.
VERENIGDE STATEN
De Verenigde Staten kampen, anders dan veel Europese landen, met hogere ziekenhuiscijfers dan in eerdere coronagolven. Een deel van deze patiënten blijkt ‘toevallig’ ook corona te hebben. In de staat New York, waar nu 10 duizend positief geteste patiënten zijn opgenomen, ligt 44 procent om een andere reden dan covid-19 in het ziekenhuis.
