Top in Helsinki
DE Russisch/Amerikaanse topontmoeting in Helsinki is een succes geworden. De sombere voorspellingen die aan de vooravond van de conferentie werden gedaan, zijn niet uitgekomen....
De presidenten Clinton en Jeltsin zijn nieuwe stappen op het gebied van de wapenbeheersing overeengekomen. Gesprekken over verdere nucleaire ontwapening (Start 3) kunnen beginnen, zodra de Russische Doema Start 2 heeft geratificeerd. Een meningsverschil over de interpretatie van het ABM-verdrag, dat afweersystemen tegen strategische kernraketten verbiedt, is weggenomen. Op het terrein van de conventionele bewapening bestaat wederzijds de bereidheid het CFE-verdrag over troepenaantallen in Europa zo aan te passen dat Rusland noch zijn buren zich bedreigd hoeven te voelen.
Van betekenis is ook de beoogde samenwerking op economisch gebied, met name het Amerikaanse commitment om investeringen in Rusland te bevorderen. Alleen als Rusland zijn huidige diepe economische crisis te boven komt, zal het op den duur in staat zijn een belangrijke stabiliserende rol in Europa te spelen.
De beoogde Russische toetreding tot organisaties als de G 7 - de groep van zeven rijke industrielanden - en de Wereld Handels Organisatie is vooral van symbolisch belang, als balsem op de ziel van het om zijn prestige bekommerde Rusland. De door president Jeltsin kennelijk gewenste Russische toetreding tot de Europese Unie doet voor de afzienbare toekomst minder realistisch aan.
Het belangrijkste resultaat van Helsinki is dat de weg is vrijgemaakt voor een politiek bindend verdrag tussen Rusland en de NAVO, dat de uitbreiding van dit bondgenootschap niet in de weg staat. Het meningsverschil tussen Washington en Moskou over vergroting van de NAVO blijft bestaan. De Russen hebben er geen twijfel over laten bestaan dat zij zich zullen verzetten tegen een tweede uitbreidingsronde, vooral tegen het NAVO-lidmaatschap van de Baltische staten. President Clinton heeft op dit punt zijn opties open gehouden.
In Helsinki is echter vooral duidelijk geworden dat het mogelijk is Polen, Tsjechië en Hongarije in de NAVO op te nemen en tegelijk de samenwerking met Rusland te versterken. Dat opent een reëel perspectief op veiligheid en samenwerking in een ongedeeld Europa. Als de dubbelstrategie van Clinton en de NAVO (uitbreiding plus samenwerking) ook na Helsinki overeind blijft, kan het risico van een tweede Jalta worden vermeden.
