Toezichthouder: aantal te versterken Groningse huizen flink omlaag, maar operatie moet wel sneller

‘De versterking duurt langer dan acceptabel is’, stelt inspecteur-generaal der mijnen Theodor Kockelkoren. Vijfduizend huizen per jaar zouden er sinds 2015 verstevigd worden, maar de teller staat pas op zeshonderd. Recentelijk kondigde minister Wiebes bovendien een pas op de plaats af omdat de gaskraan versneld dicht gaat.

Nu de gaswinning in Groningen al flink is teruggeschroefd en de komende jaren verder wordt afgebouwd, worden de veiligheidsrisico’s volgens het SodM kleiner. Kockelkoren: ‘Het aantal gebouwen dat versterkt moet worden gaat daarmee omlaag, maar het tempo waarop die versterking gaat moet aanzienlijk omhoog. Dit is nodig om de veiligheid in Groningen binnen afzienbare tijd te borgen. Ook de komende jaren kunnen er nog aardbevingen voorkomen.’

Wiebes beslist

Het aantal van vijfduizend te versterken panden is aanzienlijk minder dan de 22 duizend waar aanvankelijk rekening mee werd gehouden, onder het oude (hogere) niveau van gaswinning en afgezet tegen een conservatievere veiligheidsnorm. Uit de nieuwe analyse van het SodM blijkt dat zo'n 1.900 gebouwen zonder versterking niet binnen afzienbare tijd aan de veiligheidsnorm voldoen. Daarnaast zijn er zo'n 3.100 gebouwen die pas in 2023, als de gaswinning verder verlaagd is, veilig zijn. 'Tegen de andere huiseigenaren kunnen we zeggen: uw huis hoeft niet versterkt te worden.'

Het advies van de toezichthouder is gebaseerd op statistische berekeningen, waarbij de door Wiebes geschetste stapsgewijze vermindering van de gaswinning leidend is. Uitgangspunt is dat Groningers net zo veilig moeten kunnen wonen als mensen elders in het land.

Het SodM is niet de enige instantie die op verzoek van de minister de implicaties van het verlagen van de gaswinning onderzocht. Ook het KNMI (aardbevingsdreiging), TNO (de sterkte van huizen) en de NEN-commissie (bouwnormen) bogen zich daar de afgelopen periode over.

Maandag presenteert de Mijnraad een overkoepelend advies over de gevolgen van het stapsgewijs afbouwen van de gaswinning voor de veiligheid en het versterken van huizen in Groningen. Daarna beslist Wiebes over het vervolg van de versterkingsoperatie.

Code rood

Na de aardbeving bij Zeerijp in januari, met 3,4 op de schaal van Richter de zwaarste in ruim vijf jaar, kondigde de toezichthouder ‘code rood’ af voor het Groningse aardbevingsgebied. Minister Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) werd gemaand de gaswinning (nu nog 21,6 miljard kubieke meter per jaar) zo snel als mogelijk terug te brengen tot 12 miljard kuub.

Wiebes ging nog een stap verder, toen hij eind maart namens het kabinet aankondigde de gaskraan versneld helemaal dicht te draaien, uiterlijk in 2030. Het door het SodM acceptabel geachte productieniveau van 12 miljard kuub kan volgens de VVD-bewindsman mogelijk al in 2020 bereikt worden.

Ontsteltenis

De lof die de minister met dat besluit oogstte, vervloog echter snel toen hij een pas op de plaats aankondigde bij het versterken van huizen in het aardbevingsgebied. Wiebes, die zei niet als ‘de sloper van Groningen’ de geschiedenisboeken in te willen gaan, wilde eerst laten onderzoeken of een massale en miljarden kostende verstevigingsoperatie nog wel nodig is nu de gaswinning versneld wordt afgebouwd.

Het lot van ruim drieduizend huizen – die eerder als onveilig werden bestempeld – is daardoor onzeker. Tot grote ontsteltenis van regionale bestuurders, die hun overleg met Wiebes staakten. Zij menen dat gemaakte afspraken over versterken nagekomen moeten worden, omdat mensen al jaren in het ongewisse verkeren.

Voor Hans Alders, die als Nationaal Coördinator Groningen geacht werd leiding te geven aan de versterkingsoperatie, was Wiebes’ interventie reden om gedesillusioneerd op te stappen. Dinsdag werd Herman Sietsma aangesteld als zijn tijdelijke vervanger.

Onzekerheden

De nieuwe rapportage kan door beide kampen als bewijs voor hun gelijk worden uitgelegd. De regionale bestuurders zullen in de aanmaning om tempo te maken een afrekening lezen met Wiebes' getreuzel.

De minister kan op zijn beurt aannemelijk maken dat zijn pas op de plaats verstandig was. Volgens het SodM voldoet namelijk slechts een kwart van de drieduizend huizen waar de afgelopen tijd het meeste discussie over was niet aan de veiligheidsnorm.

Het advies geeft Wiebes zodoende een vrijbrief de versterking van de overige driekwart van de panden definitief af te blazen. Dat zal de verhouding tussen Groningen en Den Haag absoluut geen goed doen. Maar de minister heeft consequent gesteld dat hij wil voorkomen dat er panden onnodig gesloopt of versterkt worden.

De inschattingen van het SodM blijven omgeven door onzekerheden. Wanneer de aardbevingen stoppen, durfde Kockelkoren bijvoorbeeld niet te zeggen. ‘Daarop moeten we het antwoord schuldig blijven.’