ReportageSpijbelen voor klimaat
Tienduizenden scholieren spijbelen in Brussel voor het klimaat. ‘We mogen niet stemmen, maar het is ónze toekomst!’
Brussel werd donderdag overspoeld door scholieren, die spijbelden omdat politici volgens hen veel te weinig doen om klimaatverwarming te voorkomen. ‘Om iets voor elkaar te krijgen, moet je de regels een beetje breken.’
Met rode handen (want het is koud in Brussel) omklemt het jochie een stuk karton waarop in verschillende kleuren staat geschreven dat het systeem moet veranderen, en niet het klimaat. ‘Ik sta hier voor mijn kleinkinderen’, zegt hij ferm. ‘Want als er niets verandert, hebben zij straks geen planeet meer om op te leven. Hoe oud ik zelf ben? Elf – hoezo?’
Brussel werd donderdag overspoeld door jongeren die eisen dat het klimaat hoog op de politieke agenda komt te staan. ‘Ongelofelijk’, zegt Anuna De Wever, de 17-jarige initiatiefneemster van het protest. ‘Dit kunnen politici niet negeren!’
Het begon drie weken geleden, toen De Wever besloot om elke donderdag te gaan spijbelen, totdat de regering met een fatsoenlijk klimaatplan zou komen. Ze maakte haar voornemen bekend op Facebook, en vroeg andere jongeren om aan te sluiten. Haar boodschap: ‘Wij mogen misschien niet stemmen, maar het gaat om ónze toekomst!’
De eerste keer kwamen er drieduizend scholieren naar Brussel om te demonstreren. Vorige week waren het er 12.500, en deze donderdag zijn er in totaal 35 duizend jongeren de straat op gegaan. ‘We verdriedubbelen elke keer!’, zegt De Wever stralend. En dan, met een ondeugende lach: ‘Volgende week komen er dus zeker honderdduizend mensen.’
Spijbelen
De protesten nemen haar momenteel volledig in beslag. De Wevers telefoon staat op ontploffen, het is onmogelijk om alle mailtjes te lezen die ze binnenkrijgt, en de protesten vergen ondertussen flink wat organisatie. ‘En dan moet ik ook nog gewoon naar school. Gelukkig is daar alle begrip. Al moet ik op andere dagen wel een uurtje nablijven vanwege het spijbelen.’
Toch was het voor De Wever nooit een optie om de demonstraties in het weekeinde te houden. Begin december hielden in totaal 75.000 Belgen een Klimaatmars, maar een paar dagen later ging België op de VN-klimaattop in Katowice niet akkoord met ambitieuzere klimaatdoelstellingen. Die mensen werden dus niet serieus genomen, concludeerde de 17-jarige, en ze vreesde zelf ook geen aandacht te krijgen met ‘gewone’ demonstraties. ‘Als je iets wilt veranderen, moet je de regels een beetje breken.’
En dus spijbelen tienduizenden scholieren deze donderdag. ‘De eerste keer mocht ik niet van mijn moeder’, vertelt de 14-jarige Inès Marx uit Ruisbroek, Antwerpen. ‘Maar toen ze Anuna op televisie had gezien, en begreep dat het ons echt niet om een dagje vrij ging, kreeg ik toestemming. Ik weet niet of ik élke week mag komen, maar ik hoop er de komende maanden zoveel mogelijk bij te zijn. Maanden, ja, natuurlijk! Dit momentum moeten we vasthouden!’
Daar is Luc Huyse, socioloog en emeritus hoogleraar aan de KU Leuven, het mee eens. ‘Deze jongeren zenden een heel krachtig signaal uit’, zegt hij over de telefoon. ‘Maar om echt iets te bereiken, zullen ze vol moeten houden.’
Burgerlijke ongehoorzaamheid
Er is een nieuw soort burgerbeweging aan het ontstaan, denkt Huyse. ‘Je ziet het bijvoorbeeld ook bij de gele hesjes: mensen proberen gehoord te worden, en zetten hun eisen kracht bij door middel van burgerlijke ongehoorzaamheid. Het lijkt voor hen de enige manier om met politici in gesprek te komen.’
Het klimaat is natuurlijk al wel een actueel politiek thema, zegt Huyse, maar zeker in België ziet hij geen daadkracht. Dat komt deels door het systeem: het land kent niet alleen een federale minister die over dat onderwerp gaat, maar ook nog een Waalse, een Vlaamse en een Brusselse minister. ‘Daar hapert ons beleid, want deze vier worden het nooit met elkaar eens over een gemeenschappelijke visie. Bovendien staren politici te veel in de lichtbak van de komende verkiezingen. Dat frustreert deze jongeren, die een plan willen voor de lange termijn.’
De demonstranten hebben hun wensen veelal in het Engels op grote stukken karton geschreven. ‘Make love, not plastic’. ‘I stand ON what I stand for (met een pijltje naar een tekening van de planeet Aarde). En: ‘Make climate great again.’
De kans dat de protesten blijven groeien, is zeker aanwezig. Zo hebben de studenten uit het hoger onderwijs al aangegeven dat zij na hun tentamens in februari ook zullen aansluiten. En terwijl er vorige week vrijwel alleen maar Vlaamse scholieren op de barricades stonden, klinkt er nu ook Frans gezang op uit de massa. ‘We wisten er niet eerder van’, zegt de 17-jarige Inès Hennen uit Rèves. ‘Maar zodra ik op tv zag wat hier gebeurde, wilde ik erbij zijn. En ik weet zeker: volgende week komen er nog meer jongeren uit Wallonië. Het klimaat gaat ons tenslotte allemaal aan!’
Ondertussen beseft De Wever heel goed dat België de opwarming van de aarde niet in haar eentje kan keren. ‘Deze beweging moet de hele wereld over’, zegt ze ambitieus. ‘Wij zoeken het volgende week zelf ook een stapje hogerop, en lopen dan naar het Europees parlement. We zijn tenslotte in Brussel!’
‘U bent niet volwassen genoeg’
Een Zweeds meisje, met twee blonde vlechten langs haar gezicht, besloot deze zomer om niet meer naar school te gaan, maar bij het parlement in Stockholm op de stoep te gaan zitten. Het land werd op dat moment, middenin de heetste zomer ooit, geteisterd door grote bosbranden, en de 15-jarige Greta Thunberg besloot dat politici blijkbaar niet in actie komen als niemand hen wakker schudt. Met een spandoek waarop ‘Skolstrejk för Klimate’ (schoolstaking voor het klimaat) stond geschreven, eiste ze dat de Zweedse regering de uitstoot van CO2 zou beperken, zoals de internationale gemeenschap drie jaar eerder had afgesproken in Parijs.
Elke dag zat Thunberg daar weer, tot de verkiezingen op 9 september werden gehouden. Daarna toog de jonge activiste elke vrijdag met haar spandoek naar het parlement. Zij is degene die Anuna De Wever inspireerde om te gaan spijbelen voor het klimaat, maar ook in andere landen, zoals Duitsland, Zwitserland, Canada en Australië zijn al duizenden ‘klimaatspijbelaars’ de straat op gegaan.
In november sprak Thunberg wereldleiders toe op de klimaatconferentie in Katowice. ‘U spreekt alleen van een groene eeuwige economische groei, omdat u bang bent niet populair te zijn. U bent niet volwassen genoeg om te zeggen waar het op staat. Zelfs die last laat u aan ons, kinderen.’
