The Truman Show op De Vijverberg
Eind jaren negentig verschenen kort na elkaar twee films, waarin alvast werd gepreludeerd op het tijdperk van wat later reality-televisie zou gaan heten.
De eerste, The Truman Show van de Australische regisseur Peter Weir (Witness, Dead Poets Society) uit 1998, was een briljante satire, waarin Jim Carrey excelleerde als een man die er gaandeweg achterkomt dat zijn hele leven een zorgvuldig geregisseerde tv-show is. Als hij dat langzaam ontdekt, onderneemt hij zo'n beetje alle denkbare acties om eruit te stappen en eindelijk aan een echt leven te beginnen.
In de andere film, het iets minder geslaagde EDtv van regisseur Ron Howard (A Beautiful Mind, Frost/Nixon) uit 1999, speelt Matthew McConaughey een eenvoudige medewerker van een videotheek die ermee instemt dat zijn leven van het ene op het andere moment 24 uur per dag wordt vastgelegd door een tv-station, hetgeen leidt tot allerlei onprettige gevolgen.
Zondag, in stadion De Vijverberg van De Graafschap, moest ik aan beide films terugdenken. Ik was in Doetinchem voor het al weken aangekondigde degradatieduel tussen De Graafschap en Volendam, maar dat was niet het enige amusement dat me werd voorgeschoteld.
Waar Volendam komt, reist Jan Smit, de populairste zanger uit het vissersdorp, mee. En waar Jan Smit gaat, volgt een cameraploeg hem op de voet bij elke stap die hij zet. Dat doen zij voor het tv-programma Palingsoap. Dat weet ik sinds een week of twee, want in Kerkrade (voor de uitwedstrijd van Volendam tegen Roda JC) kwamen zij ook al over de vloer.
Voor aanvang van de wedstrijd De Graafschap - Volendam keek ik gefascineerd naar het volgende, bizarre beeld. Terwijl coach Frans Adelaar van Volendam op het hoofdveld werd geïnterviewd door de zender Eredivisie live, gaf Jan Smit enkele meters verderop eveneens een interview op hetzelfde veld. Aan zijn eigen tv-ploeg, dat dan weer wel. Ik zag Adelaar grijnzen en iets in de richting van Smit roepen. Hij zal eraan gewend zijn geraakt, Adelaar.
Net zo goed als Smit er kennelijk aan gewend is dat een cameraploeg al zijn reacties tijdens de wedstrijd in beeld brengt. De groep invalide De Graafschap-supporters, die het duel langs het veld vanuit hun rolstoel volgden, moesten na afloop even geduld hebben met wegrijden. De ontzetting van Jan Smit over de degradatie, aan de voet van de tribune, diende namelijk goed in beeld te worden gebracht. Ook een deel van de supporters van De Graafschap vond dat allemaal bijster interessant en had niet in de gaten dat een groep invaliden daardoor niet kon vertrekken.
Wat voor mij ook nog even wennen was, was dat Smit zich na afloop in de perskamer meldde en daar talloze mediavertegenwoordigers te woord stond. Dus niet alleen zijn eigen productiecrew, maar bijvoorbeeld ook een verslaggever van Radio 1. Het viel me nog mee dat hij niet aanschoof voor de gebruikelijke persconferentie. Maar misschien gebeurt dat nog wel een keer.
Ik moest denken aan de slotscène van The Truman Show, waarin Carrey moegestreden en opgelucht uit zijn tv-leven mag stappen van zijn creator Christof (prachtige rol van Ed Harris) door letterlijk een deur uit het decor te openen. Toch benieuwd wanneer Jan Smit diezelfde onbedwingbare drang gaat voelen om te ontsnappen aan die altijd aanwezige camera's. Voor zijn omgeving is dit voorbij trekkende circus in elk geval al heel normaal geworden.
Jan Smit naast Frans Adelaar op het hoofdveld van De Vijverberg, uitgebreid geïnterviewd, een uur voor aanvang van de wedstrijd die de degradatie van Volendam zou inleiden. Het is een ontwikkeling die we eigenlijk al elf jaar geleden hadden kunnen zien aankomen.
