Live

Teruglezen - 'Raket kwam uit pro-Russisch gebied'

Oekraïne had het luchtruim uit voorzorg moeten sluiten, stelt de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) vandaag bij de presentatie van zijn conclusies over het neerstorten van vlucht MH17. Het toestel is volgens de OVV neergeschoten door een BUK-raket van Russische makelij. Rusland stelt dat de raket is afgeschoten vanaf Oekraïens grondgebied. De Volkskrant hield een liveblog over de ontwikkelingen bij, lees het hier terug.

Reconstructie van het toestel tijdens de presentatie van het OVV-rapport. Beeld anp
Reconstructie van het toestel tijdens de presentatie van het OVV-rapport.Beeld anp

De burgerluchtvaart is een ondergeschoven kindje als het gaat om het nemen van veiligheidsmaatregelen vanuit de overheid. Dat concludeert Steven Verhagen, voorzitter van de Vereniging Nederlandse Verkeersvliegers (VNV), na de presentatie van het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) over de oorzaak van de vliegramp met vlucht MH17.

De OVV concludeerde dat de Nederlandse ministeries en inlichtingendiensten geen informatie hadden die wees op een concrete dreiging tegen de burgerluchtvaart in Oost-Oekraïne. De Nederlandse overheid had daarom geen aanleiding om een waarschuwing af te geven aan luchtvaartmaatschappijen of hen actief te informeren.
Nederlands geregistreerde vliegtuigen zijn Nederlands grondgebied. Daarvoor is de overheid verantwoordelijk, benadrukt Verhagen.'We begrijpen ook wel dat er niet voldoende budget beschikbaar is om in elk weiland een spion te plaatsen, maar de overheid valt meer verantwoordelijkheid ten deel.'

We begrijpen ook wel dat er niet voldoende budget beschikbaar is om in elk weiland een spion te plaatsen, maar de overheid valt meer verantwoordelijkheid ten deel

Voorzitter Steven Verhagen (VNV)
Steven Verhagen (president Vereniging Nederlandse Verkeersvliegers) Beeld anp
Steven Verhagen (president Vereniging Nederlandse Verkeersvliegers)Beeld anp

Rondom een metalen frame, dat het voorste deel van de Boeing 777-200 moet voorstellen, zijn de flarden van het vliegtuig van Malaysia Airlines op de exacte positie bevestigd.

Aan de buitenkant is aan beide kanten van het vliegtuig de Maleisische vlag te zien, helemaal intact. In de cockpit staan de twee, zwaar beschadigde, stoelen van de piloten. Alleen het metalen frame en hier en daar een stukje bekleding is er nog van over.

Bekijk hier de fotoreeks.

Schade aan de reconstructie van het vliegtuig Beeld anp
Schade aan de reconstructie van het vliegtuigBeeld anp

Het gebied dat de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) heeft aangewezen als lanceerplek van de BUK-raket was destijds in handen van pro-Russische rebellen. Dat zei voorzitter Tjibbe Joustra vanmiddag tegen de Volkskrant.
Volgens de OVV is de raket gelanceerd in een gebied in Oost-Oekraïne ter grootte van 320 vierkante kilometer. 'De grenzen fluctueerden een beetje, maar het is een gebied waar pro-Russische rebellen de dienst uitmaakten.'
Rusland bestrijdt de conclusie van de OVV en wijst op basis van eigen simulaties een ander gebied aan.

De OVV wil geen conclusie trekken over de precieze plek waar de raket is gelanceerd. 'Als je echt de locatie wil bepalen moet je ook grondmonsters nemen en getuigen horen. Daar ligt onze competentie niet'. aldus Joustra.

De grenzen fluctueerden een beetje, maar het is een gebied waar pro-Russische rebellen de dienst uitmaakte

Tjibbe Joustra, voorzitter OVV

Op basis van de conclusie van de Onderzoeksraad voor Veiligheid dat vlucht MH17 is neergehaald met een Buk-raket spreekt het Openbaar Ministerie van een aanslag. Dat heeft hoofdofficier Fred Westerbeke vandaag gezegd.

Westerbeke zegt dat het onderzoek draait om moord. Om dat voor de rechter te kunnen bewijzen moet opzet worden aangetoond. Volgens Westerbeke moet het onderzoek daarom zeer uitgebreid en nauwgezet worden uitgevoerd, wat tijd kost. Het duurt daarom nog tot in 2016 voordat het OM conclusies presenteert.

Het OM heeft een groep mensen op het oog die achter de aanslag zouden kunnen zitten, maar er is nog niemand als verdachte aangemerkt.
Het OM in Nederland leidt het internationale strafrechtelijk onderzoek naar de verantwoordelijken voor de ramp. Dat is een voor Nederland ongekend grote operatie.

De nagebouwde cockpit van het toestel in Gilze-Rijen, waar de OVV vandaag zijn onderzoeksrapport presenteerde. Beeld getty
De nagebouwde cockpit van het toestel in Gilze-Rijen, waar de OVV vandaag zijn onderzoeksrapport presenteerde.Beeld getty

Het toestel van Malaysia Airlines is vorig jaar doelbewust neergeschoten, zei de Oekraïense vice-premier Gennadi Zoebko vandaag tijdens een persconferentie in Kiev. Hij reageert daarmee op bevindingen van de OVV over rampvlucht MH17.

'Uit het onderzoek van Nederland komt naar voren dat het een terreurdaad is geweest', aldus Zoebko volgens persbureau Interfax-Ukraine. Ook zei de vicepremier dat de raket die het toestel neerhaalde vanuit rebellengebied is afgeschoten.

null Beeld epa
Beeld epa

Hieronder de cartoon die tekenaar Jos Collignon vandaag voor de Volkskrant maakte.

null Beeld Collignon
Beeld Collignon

De Russische vice-minister van Buitenlandse Zaken Sergej Rjabkov noemt het Nederlandse onderzoek naar MH17 'bevooroordeeld'.

'Ondanks herhaalde en langdurige pogingen van Rusland om het onderzoek onbevooroordeeld en grondig te laten verlopen en ondanks alle informatie die tot onze beschikking staat, is dit duidelijk een partijdig onderzoek.'

Malaysia Airlines had voor de MH17-vlucht van Amsterdam naar Kuala Lumpur de keuze uit drie veilige routes. Behalve via Oost-Oekraïne, had de maatschappij ook kunnen vliegen via veilige routes over Irak, Iran of Saoedi-Arabië. Malaysia Airlines kreeg noch van andere luchtvaartmaatschappijen, zoals de KLM, noch via andere kanalen signalen dat de vierde route, via Oost-Oekraïne, onveilig was.

Lees hier meer.

Het rapport van de OVV is een 'belangrijke mijlpaal in het streven om diegenen die verantwoordelijk zijn aansprakelijk te stellen'. Dat heeft het Witte Huis in verklaring laten weten. 'De Verenigde Staten zullen alle pogingen om de verantwoordelijken te berechten volledig steunen. Onze inschatting is ongewijzigd: MH17 werd neergeschoten door een grond-luchtraket die werd afgevuurd vanuit gebied in Oost-Oekraïne dat door de separatisten werd gecontroleerd. De slachtoffers en hun nabestaanden blijven in onze gedachten en gebeden.'

Toen het toestel van Malaysia Airlines in de lucht uiteenviel, kwamen de zuurstofmaskers voor de passagiers naar beneden, maar die zijn waarschijnlijk niet gebruikt. Dat zegt de OVV in zijn rapport over de ramp met vlucht MH17 van vorig jaar.

Een van de passagiers was gevonden met een zuurstofmasker om de nek. De onderzoekers weten niet hoe het masker daar kwam. 'Het blijft onduidelijk of de persoon het masker in een reflex zelf heeft opgedaan of dat het na het overlijden was gedaan door iemand op de grond', staat in het eindrapport.

Volgens de onderzoekers waren sommige inzittenden, onder wie de twee piloten en een purser, op slag dood. Anderen waren vrijwel meteen buiten bewustzijn. Het is niet na te gaan wie wanneer is overleden.

Toenmalig minister Frans Timmermans van Buitenlandse Zaken had vorig jaar in het tv-programma Pauw gezegd dat een van de slachtoffers van MH17 was gevonden met een zuurstofkapje op. Op dat moment wisten de nabestaanden dat nog niet. Hij bood daarom excuses aan.

De nagebouwde cockpit van het MH17-toestel in Gilze-Rijen. Beeld anp
De nagebouwde cockpit van het MH17-toestel in Gilze-Rijen.Beeld anp

Volgens premier Mark Rutte, die een persconferentie gaf, zijn er nationaal en internationaal lessen te trekken uit het rapport van de OVV over de ramp met de MH17 vorig jaar juli.

Hij noemde kwesties als de veiligheid in het luchtruim en de communicatie over de passagierslijst meteen na het neerstorten van het toestel. Volgens de OVV is de informatieverstrekking over de passagiers van rampvlucht MH17 niet goed verlopen. Rutte zei dat hij zich die kritiek aantrekt en dat het kabinet er later uitgebreider op zal ingaan. Lees hier meer over de persconferentie van Rutte.

Het volledige rapport is te downloaden op de site van de Onderzoeksraad.

Mocht u de belangrijkste bevindingen uit het OVV-rapport gemist hebben, klik dan hier voor een overzicht.

Still uit de animatievideo die is getoond tijdens de presentatie van het OVV-rapport. Beeld anp
Still uit de animatievideo die is getoond tijdens de presentatie van het OVV-rapport.Beeld anp

Premier Rutte geeft momenteel een persconferentie naar aanleiding van de zojuist gepresenteerde bevindingen van de OVV. Volgens de premier is er vandaag veel duidelijkheid geschapen. 'In woord en beeld was het indringend en confronterend.'

Volgens Rutte is het nu tijd dat de opsporing en vervolging van de daders plaatsvindt. 'Het strafrechtelijke spoor is taai en complex. Het leveren van juridisch en overtuigend bewijs is een ander speelveld.' Het OM, zo stelt Rutte, moet 'in alle rust' onderzoek kunnen doen.

Ook roept de premier Rusland op om 'volledige coöperatie' te verlenen bij het vervolgonderzoek naar de ramp met de MH17.

Russische nieuwssites besteden veel aandacht aan de conclusies van BUK-raketfabrikant Almaz-Antey. Die laten zien dat het Nederlandse onderzoek op bepaalde punten 'een enorme puinhoop' is, bericht de nieuwssite van Komsomolskaja Pravda. Nu is eindelijk bekend wat 'de enige ware hoek' van de raket was, schrijft LifeNews.

De sites benadrukken dat Almaz-Antey bereid is hun bewijzen over te dragen aan de internationale commissie.

Kritische berichtgeving over de conclusies is er nauwelijks, maar bestaat wel. Zo meldt het onafhankelijke RBK dat de raket afgevuurd is in rebellengebied in Oost-Oekraïne. RBK baseert zich op de voorpagina van de Volkskrant van vandaag. Oppositiekrant Novaja Gazeta schrijft dat de BUK-raket in separatistengebied gelanceerd is.

Een brokstuk van de MH17 in Grabove, Oost-Oekraïne. Beeld afp
Een brokstuk van de MH17 in Grabove, Oost-Oekraïne.Beeld afp

Rusland is het niet eens met de conclusie over het type raket dat is ingezet bij het uit de lucht schieten van het toestel van vlucht MH17.

Volgens de Onderzoeksraad onderschrijft Rusland de conclusie over de 9N314M-raketkop niet. 'De Russische Federatie geeft drie redenen waarom de vondst van de kubusvormige en vlinderdasvormige fragmenten onvoldoende bewijs zijn voor het type raketkop', valt te lezen in het rapport.

De BUK-raket waarmee vlucht MH17 boven Oekraïne is neergeschoten, is uit een oude serie. Het gaat om de 9M38-serie, die in de Sovjettijd werd geproduceerd, blijkt uit het rapport van de OVV.

De Russische BUK-maker Almaz-Antej noemde vanochtend ook de 9M38 tijdens een persconferentie over eigen onderzoek. De raket droeg volgens de OVV een kop van het type 9N314M. Alle andere scenario's zijn uitgesloten.

Volgens Almaz-Antej is de raket voor het laatst in 1986 door de Sovjet-Unie geproduceerd. Het Russische leger zegt in 2011 de laatste raketten van dat type te hebben ontmanteld. Onduidelijk is of Oekraïne nog beschikking heeft over de raketten, die een uiterste levensduur van 25 jaar hebben.

undefined

Een fragment uit de simulatie die wordt getoond tijdens de presentatie van het OVV-rapport. Beeld afp
Een fragment uit de simulatie die wordt getoond tijdens de presentatie van het OVV-rapport.Beeld afp

Het toestel is volgens de OVV getroffen door een BUK-raket afgevuurd vanuit een gebied van 320 vierkante kilometer in Oost-Oekraïne. Van waar de raket precies is gelanceerd en wie dus op de knop heeft gedrukt is niet bekend. Dat moet nader onderzocht worden, maar dat valt buiten het mandaat van de Onderzoeksraad. Het is uitgesloten dat MH17 door een ander toestel, bom of meteoor tot ontploffing is gebracht, voegde Joustra eraan toe.

Tjibbe Joustra tijdens de presentatie van het OVV-rapport in Gilzen-Rijen. Beeld anp
Tjibbe Joustra tijdens de presentatie van het OVV-rapport in Gilzen-Rijen.Beeld anp

Door de inslag van de raket brak het vliegtuig in de lucht in stukken, vervolgt Joustra. Het voorste deel brak als eerste af. Het staartdeel stortte waarschijnlijk als eerste neer.

Joustra herhaalt nog eens dat de Boeing is geraakt door een raketkop van het type 9N314M, afgevuurd door een BUK-raketsysteem.

De inslag vond plaats boven de linkerzijde van de cockpit. De drie bemanningsleden kwamen hierdoor meteen om het leven.

Een wrakstuk van het toestel, tentoongesteld in Gilzen-Rijen waar het OVV-rapport werd gepresenteerd. Beeld reuters
Een wrakstuk van het toestel, tentoongesteld in Gilzen-Rijen waar het OVV-rapport werd gepresenteerd.Beeld reuters

Er wordt nu een video getoond van de berging en de reconstructie van de wrakstukken, een proces dat op 16 november begon. Twee weken geleden zijn er nog wrakstukken van het toestel gevonden.

Volgens Joustra kan niet worden uitgesloten dat er nog meer wrakstukken worden gevonden. 'Maar die zullen onze conclusies niet aantasten.'

Joustra doet aanbevelingen om de veiligheid van de burgerluchtvaart te verbeteren: landen die in een gewapend conflict verkeren, moeten meer doen om de veiligheid in de lucht te garanderen. Andere landen moeten bewuster zijn van de risico's die vliegen boven conflictgebieden met zich meebrengen. Luchtvaartmaatschappijen moeten daarnaast hun risicoanalyses verbeteren en transparanter zijn over de vliegroutes die ze nemen.

Op dit moment wordt er een animatie getoond van de route die het toestel aflegde.

Joustra: 'Iedereen dacht dat het veilig was, ook al wisten ze dat er een gewapend conflict bezig was. Niemand hield rekening met de mogelijkheid dat een civiel vliegtuig op een hoogte van 10 kilometer gevaar liep.'

Oekraïne stelt dat er niet voldoende aanleiding was om het luchtruim te sluiten. Joustra: 'Maar wij hebben geconcludeerd dat er wel voldoende aanleiding was.'

In de periode tussen 14 en 17 juli vlogen er 61 vluchten boven het gebied van 32 maatschappijen. Malysian Airlines was een van hen.

OVV-woordvoerder Tjibbe Joustra: 'De MH17 is neergestort omdat er aan de linkerzijde een raketkop is ontploft. De raketkop was afkomstig van een BUK-systeem.' Het gaat, volgens Joustra, om het type 9N314M.

De persconferentie van de Onderzoeksraad voor Veiligheid is begonnen. Volg hier de livestream.

Foto vanuit de zaal in Gilze-Rijen, waar de OVV elk moment zijn onderzoekrapport kan presentreren. Op de achtergrond een reconstructie van het toestel van vlucht MH17, gemaakt uit wrakstukken.

De reconstructie toont hoe groot de impact van de raketinslag is geweest. Rondom een metalen frame, dat het voorste deel van de Boeing 777-200 moet voorstellen, zijn de flarden van het vliegtuig van Malaysia Airlines op de exacte positie bevestigd. Hierdoor is te zien waar de cockpit aan de linkerzijde is geraakt en waar de voorkant van het toestel is afgebroken.

De reconstructie, die de afgelopen maanden is gemaakt op vliegbasis Gilze-Rijen, heeft de OVV geholpen bij het onderbouwen van de resultaten van het onderzoek naar de oorzaak van de crash. De wrakstukken, waarvan de eerste honderden in december in Nederland arriveerden, zijn eerst uitgebreid gefotografeerd en onderzocht. De brokstrukken bevonden zich in een gebied van vijftig vierkante kilometer in het oosten van Oekraïne.

De komende dagen krijgen ook de nabestaanden de gelegenheid om de reconstructie te bekijken op vliegbasis Gilze-Rijen. In maart hebben zij al de gevonden wrakstukken gezien.

Foto van het nagebouwde toestel van de MH17 in de zaak waar de OVV zo zijn onderzoek presenteert. Beeld ANP
Foto van het nagebouwde toestel van de MH17 in de zaak waar de OVV zo zijn onderzoek presenteert.Beeld ANP

Volgens de Oekraïense premier Arseni Jatsenjoek is de crash van vlucht MH17 onbetwistbaar het werk van 'de Russische geheime diensten'. Dat heeft hij vandaag gezegd tijdens de ministerraad. 'Ik twijfel niet dat de operatie (om een vliegtuig neer te halen, red.) door de Russische geheime diensten is gepland.'

Nabestaanden van de Nederlandse slachtoffers hebben onnodig lang moeten wachten op duidelijkheid over de aanwezigheid van hun naasten in het vliegtuig, staat volgens RTL in het eindrapport van de OVV. Dat kwam volgens de Onderzoeksraad doordat de passagiersinformatie onvoldoende was, de Nederlandse crisisorganisatie onvoldoende was voorbereid en er te weinig regie en coördinatie was.

'Het is aannemelijk dat de inzittenden de situatie waarin zij zich bevonden, nauwelijks konden bevatten'. Dit staat volgens RTL letterlijk in het eindrapport van de OVV. RTL heeft de hand weten te leggen op het rapport dat vanmiddag officieel wordt gepresenteerd.

Een deel van inzittenden heeft ernstig letsel opgelopen, met waarschijnlijk de dood tot gevolg. Bij anderen leidde de inslag binnen zeer korte tijd tot verminderd bewustzijn of bewusteloosheid. De onderzoeksraad heeft geen aanwijzingen gevonden voor bewuste handelingen van inzittenden na de raketinslag. Het kon niet worden vastgesteld op welk moment de inzittenden precies zijn overleden, zo valt volgens RTL te lezen in het rapport.

OVV-voorzitter Joustra is verbaasd dat de Russen al commentaar hebben geleverd op zijn rapport over de MH17 voordat het is gepubliceerd. 'Het is altijd bijzonder dat mensen al weten dat ze het niet eens zijn met een rapport dat nog niet eens verschenen is', zei Joustra voorafgaand aan de bijeenkomst voor nabestaanden tegen de pers.

Tjibbe Joustra in Den Haag. Beeld anp
Tjibbe Joustra in Den Haag.Beeld anp

'Het luchtruim boven het oostelijk deel van Oekraïne had ten tijde van de crash met vlucht MH17 gesloten moeten zijn. De risico's zijn niet adequaat ingeschat'. Dit heeft OVV-voorzitter Tjibbe Joustra tegen de nabestaanden gezegd, volgens NRC. 'Niet alleen Malaysia Airlines maar vrijwel iedereen vloog over het gebied, omdat iedereen dacht dat het veilig was.'

Inzittenden van vlucht MH17 raakten enkele seconden na de inslag van de raket waarmee de vlucht uit de lucht werd geschoten buiten bewustzijn. De bemanning van de cockpit was op slag dood.

De cockpit is na de inslag van de raket afgescheurd. Daardoor was er geen zuurstof meer en zijn de passagiers bijna onmiddellijk overleden.

Dat is volgens nabestaanden een van de conclusies uit het onderzoeksrapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid dat vandaag wordt gepresenteerd.

Lees hier meer.

Tjibbe Joustra voorzitter van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) staat de pers te woord bij het World Forum in Den Haag. Beeld anp
Tjibbe Joustra voorzitter van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) staat de pers te woord bij het World Forum in Den Haag.Beeld anp

Mocht u de belangrijkste punten uit de persconferentie van Almaz-Antej, de Russische maker van het BUK-raketsysteem, gemist hebben: klik dan hier voor een overzicht.

De ouders van de 25-jarige Australische Fatima Dyczynsk, die omkwam tijdens de crash met de MH17, tijdens hun bezoek aan de rampplek in juli 2014. Beeld anp
De ouders van de 25-jarige Australische Fatima Dyczynsk, die omkwam tijdens de crash met de MH17, tijdens hun bezoek aan de rampplek in juli 2014.Beeld anp

Volgens BBC-journalist Anna Holligan, die zich baseert op nabestaanden die momenteel in Den Haag worden bijgepraat over het OVV-rapport, blijkt uit de eerste bevindingen dat de Boeing van vlucht MH17 is geraakt door een BUK-raket, zoals de Volkskrant vanochtend al meldde. Ook zou uit het rapport blijken dat de passagiers niets hebben meegekregen van de crash. 'Iedereen verloor direct het bewustzijn', aldus Holligan op Twitter.

Volgens de BBC-journalist heeft de Onderzoeksraad geen details vrijgegeven over de locatie die is gebruikt om de BUK-raket af te vuren.

De eerste journalisten verzamelen zich op de vliegbasis van Gilze-Rijen, waar de Onderzoeksraad voor Veiligheid stipt om 13.15 uur de resultaten van zijn onderzoek naar de oorzaak van de ramp met vlucht MH17 zal presenteren.

Ook Bert Lanting, oud-Rusland-correspondent voor de Volkskrant, heeft een vraag mogen stellen tijdens de persconferentie van de BUK-wapenfabrikant in Moskou. Zijn vraag luidde: 'Bent u niet als een slager die zijn eigen vlees keurt?'

Het antwoord: juist het internationale onderzoek naar de oorzaak van de ramp is bevooroordeeld omdat de data van de BUK-producent niet zijn meegenomen.

De persconferentie door BUK-raketfabrikant Almaz-Antey in Moskou over de crash met vlucht MH17. Beeld reuters
De persconferentie door BUK-raketfabrikant Almaz-Antey in Moskou over de crash met vlucht MH17.Beeld reuters

Nabestaanden van rampvlucht MH17 verzamelen zich dinsdag bij het World Forum in Den Haag. Daar worden ze vanaf 11.00 uur geïnformeerd over de onderzoeksresultaten van de Onderzoeksraad voor Veiligheid naar de oorzaak van de ramp.

De grote vraag die de OVV tot op heden niet heeft beantwoord is of de Boeing 777 van Malaysia Airlines is getroffen door een raket, zoals algemeen wordt aangenomen. De onderzoekers hebben ook gekeken naar de vraag waarom er op de fatale 17e juli nog passagiersvliegtuigen over het oorlogsgebied vlogen.

Ten derde heeft de OVV geprobeerd vast te stellen of de inzittenden bewust iets van de crash hebben meegekregen. Bij nabestaanden rees die vraag al kort na de ramp.

Tot slot is onderzocht waarom Nederlandse nabestaanden twee tot vier dagen moesten wachten op bevestiging van de Nederlandse overheid dat hun naasten aan boord waren.

De persconferentie door BUK-raketfabrikant Almaz-Antey in Moskou over de crash met vlucht MH17. Beeld afp
De persconferentie door BUK-raketfabrikant Almaz-Antey in Moskou over de crash met vlucht MH17.Beeld afp

Volgens de Nederlandse journalist Pieter Waterdrinker, aanwezig bij de persconferentie van de Russische wapenfabrikant in Moskou, krijgen tot nu toe alleen Russische journalisten gelegenheid om vragen te stellen. 'Ik probeer al half uur een vraag te stellen. Woord wordt alleen gegeven aan Russische pers', schrijft Waterdrinker op Twitter.

Inmiddels heeft ook de BBC een vraag mogen stellen.

Het rapport over de aanslag op vlucht MH17 boven Oekraïne is erg belangrijk en zal vooral moeilijk zijn voor de nabestaanden van de slachtoffers. 'Ik denk dat het een hele zware dag voor hen zal zijn vandaag', zei minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken vandaag in Luxemburg.

Koenders kon nog niet vooruitlopen op de conclusies. 'Maar het is belangrijk dat nu hopelijk duidelijk vastgesteld gaat worden hoe dit heeft kunnen gebeuren.'

Bert Koenders arriveert in Luxemburg. Beeld epa
Bert Koenders arriveert in Luxemburg.Beeld epa

Als de raket frontaal het toestel van vlucht MH17 was ingevlogen, zoals wordt gesteld in Nederlands onderzoek, dan zou de rechterzijde van het vliegtuig geraakt zijn, zo vervolgt directeur Novikov. Uit onderzoek van zijn bedrijf blijkt echter dat alleen de linkerzijde van het toestel is geraakt.

Almaz-Antey heeft een test uitgevoerd waarbij een BUK-raket een vliegtuig heeft geraakt. Hierdoor ontstonden 7000 granaatscherven. Dat zou erop wijzen dat de raket die is gebruikt om de MH17 neer te halen van oudere makelij is dan de raket die volgens het Nederlandse onderzoek is ingezet.

Het zou volgens Ian Novikov, directeur van de BUK-raketfabrikant, gaan om een raket van het type 9M38, die door de Sovjet-Unie werd geproduceerd. Het Oekraïense leger heeft dat soort afweergeschut.

Novikov spreekt niet tegen dat bij het afvuren van de raket een BUK-raketsysteem is gebruikt, maar het systeem dat is ingezet zou niet meer worden gebruikt door het Russische leger.

Een BUK-raketsysteem van Russische makelij dat tentoon is gesteld tijdens een militaire parade in St. Petersburg. Beeld epa
Een BUK-raketsysteem van Russische makelij dat tentoon is gesteld tijdens een militaire parade in St. Petersburg.Beeld epa

Volgens de CEO van Almaz-Antey is de raket afgevuurd vanuit het dorp Zarotsjsjenskoje, dat in Oekraïens territorium ligt. Want, zo luidt zijn conclusie: als de raket vanaf grondgebied zou zijn afgevuurd waar separatisten actief zijn, dan zou het toestel geen schade hebben gehad aan de linkervleugel- en motor.

Uit internationaal onderzoek, onder leiding van Nederland, bleek eerder dat de raket vanuit de plaats Snezjnoje in rebellengebied is afgevuurd.

De raket explodeerde twintig meter van de linkerzijde van de motor van de MH17, zegt Ian Novikov, directeur van de BUK-raketfabrikant, die momenteel het woord heeft op de persconferentie.

Ingenieur Mikhail Malyshevsky zegt op de persconferentie dat de meeste schade is toegebracht aan de linkerkant van de cockpit. Daaruit kan opgemaakt worden dat de raket het toestel vanaf de linkerzijde heeft geraakt. De granaatscherven raakten het toestel volgens Malyshevsky in een hoek die parallel loopt aan het vliegtuig.

undefined

Ian Novikov, de directeur van BUK-raketfabrikant Almaz-Antey, is aan het woord. Hij zegt dat zijn bedrijf betrokken is bij het onderzoek omdat er valse aantijgingen zijn gedaan. Het Nederlandse onderzoek staat haaks op hun eigen onderzoek.

De persconferentie van BUK-raketfabrikant Almaz-Antey, die elk moment kan beginnen, kan hieronder live worden gevolgd.

Het gaat nog heel lang duren voordat de daders van de ramp met vlucht MH17 zich moeten verantwoorden voor een rechter. De vijf landen die zijn betrokken bij het strafrechtelijk onderzoek naar de verdachten zijn het nog niet eens over wat de effectiefste vorm van berechting is.

Dat valt op te maken uit een brief die minister Ard van der Steur (Justitie) maandag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. 'Het is nog niet met zekerheid te zeggen hoe lang het strafrechtelijk onderzoek nog zal duren', schrijft hij in antwoord op vragen van Tweede Kamerleden Sjoerd Sjoerdsma (D66) en Pieter Omtzigt (CDA). 'Naast de mogelijkheid van nationale vervolging en berechting (...) worden ook internationale mogelijkheden om te komen tot vormgeving van vervolging en berechting van (potentiële) verdachten van de ramp met vlucht MH17 verkend.'

Eerder meldden bronnen aan de Volkskrant dat verdachten pas 'in de loop van 2016' worden aangewezen. Mogelijk nog veel later. Diverse betrokkenen memoreren de Lockerbie-ramp: daar duurde het twaalf jaar voordat een strafproces tegen verdachten begon.

Gewapenden rebellen passeren een brokstuk van het neergestorte toestel van de MH17 nabij Grabovo, honderd kilometer ten oosten van Donetsk. Beeld epa
Gewapenden rebellen passeren een brokstuk van het neergestorte toestel van de MH17 nabij Grabovo, honderd kilometer ten oosten van Donetsk.Beeld epa

Oud-Rusland-correspondent Bert Lanting is op weg naar de conferentie van BUK-raketfabrikant Almaz-Antey.

Het is niet toevallig dat de Russen om 09:00 uur Nederlandse tijd hun onderzoek naar de rampvlucht met MH17 zullen presenteren. Aanvankelijk gingen ze ervan uit dat de Nederlandse presentatie om 10:00 uur zou plaatsvinden. 'Het is heel duidelijk dat de Russen zelf het nieuws willen bepalen. Toen ik zei dat de Nederlandse persconferentie pas 's middags was, lachte de voorlichter opvallend content', aldus Lanting.

Lees hier het hele interview.

Oekraïense hulptroepen zoeken in de graanvelden van Grabove, Oost-Oekraïne, naar slachtoffers van de crash met MH17. Beeld afp
Oekraïense hulptroepen zoeken in de graanvelden van Grabove, Oost-Oekraïne, naar slachtoffers van de crash met MH17.Beeld afp

Rusland lanceert vandaag een tegenoffensief als de OVV zijn eindrapport presenteert. Om tegenwicht te bieden aan een voor Rusland mogelijk negatieve uitkomst heeft Moskou honderden journalisten uitgenodigd voor een persconferentie (9 uur onze tijd) waarop Russische experts willen bewijzen dat de Oekraïners het toestel hebben neergehaald met een BUK-raket.

Op de persconferentie zullen deskundigen van het bedrijf Almaz-Antey, de maker van de BUK-raketten, videobeelden laten zien van een simulatie van het neerschieten van het toestel met een BUK.

Volgens een powerpointpresentatie, die Almaz-Antey meestuurde met de uitnodiging, blijkt dat MH17 is neergehaald door een SA11-BUK raket van een type waarover Rusland sinds 1999 niet meer de beschikking heeft. De simulatie toont volgens het bedrijf ook aan dat de raket niet kan zijn afgevuurd vanuit het gebied even ten zuiden van Snizjne, een stad die in handen was van de rebellen. Daar werd op de dag van de ramp een mobiele BUK-installatie gesignaleerd.

Lees hier meer.

Een stuk van een BUK-raket dat werd aangetroffen op de locatie dat het MH17-toestel is neergestort. Beeld anp
Een stuk van een BUK-raket dat werd aangetroffen op de locatie dat het MH17-toestel is neergestort.Beeld anp
De plek waar het toestel van MH17 neerstortte. Beeld afp
De plek waar het toestel van MH17 neerstortte.Beeld afp

Passagiersvliegtuig MH17 is op 17 juli vorig jaar neergehaald door een BUK-raket van Russische makelij. Het projectiel is afgevuurd vanuit pro-Russisch rebellengebied in Oost-Oekraïne.

Dat staat volgens drie bronnen in het rapport van de OVV dat vandaag in Den Haag wordt gepresenteerd aan de nabestaanden. De bronnen zijn betrokken geweest bij de totstandkoming van het eindrapport. Hiermee komt een einde aan vijftien maanden speculatie over de oorzaak van de ramp die aan 298 mensen, onder wie 196 Nederlanders, het leven kostte.

In het rapport staan kaarten met grote vierkanten om locaties te markeren waarvandaan de raket moet zijn afgeschoten. De Russische theorie dat een BUK-raket is afgevuurd vanuit een andere plaats, waar het Oekraïense leger het destijds voor het zeggen had, wordt verworpen door de onderzoeksraad.

Lees hier meer.

In de eerste plaats zal het rapport gaan over de toedracht van de crash op 17 juli vorig jaar. De grote vraag die de OVV tot op heden niet heeft beantwoord is of de Boeing 777 van Malaysia Airlines is getroffen door een raket, zoals algemeen wordt aangenomen. In de eerste bevindingen van vorig jaar stond alleen dat het toestel was doorboord door 'een groot aantal objecten' die het vliegtuig van buitenaf hebben geraakt.

De onderzoekers hebben ook gekeken naar de vraag waarom er op de fatale 17e juli nog passagiersvliegtuigen over het oorlogsgebied vlogen. De commissie van toezicht op de inlichtingendiensten CTIVD heeft op verzoek van de OVV onderzoek gedaan naar wat de Nederlandse veiligheidsdiensten AIVD en MIVD wisten over de veiligheidssituatie in Oost-Oekraïne en of die informatie is gedeeld.

Ten derde heeft de OVV geprobeerd vast te stellen of de inzittenden bewust iets van de crash hebben meegekregen. Bij nabestaanden rees die vraag al kort na de ramp.

Tot slot is onderzocht waarom Nederlandse nabestaanden twee tot vier dagen moesten wachten op bevestiging van de Nederlandse overheid dat hun naasten aan boord waren.

Het onderzoek van de OVV gaat niet over de mogelijke daders. Het afzonderlijke strafrechtelijk onderzoek onder leiding van het Openbaar Ministerie gaat daar wel over.

Een BUK-raketsysteem, gefotografeerd in 2011. Beeld epa
Een BUK-raketsysteem, gefotografeerd in 2011.Beeld epa

Wilt u belangrijke informatie delen met de Volkskrant?

Tip hier onze journalisten


Op alle verhalen van de Volkskrant rust uiteraard copyright.
Wil je tekst overnemen of een video(fragment), foto of illustratie gebruiken, mail dan naar copyright @volkskrant.nl.
© 2023 DPG Media B.V. - alle rechten voorbehouden