Update
Terneuzen stelt experiment met geld weggeven uit
De gemeente Terneuzen mag niet zomaar twintig bijstandsgerechtigden een gift geven in plaats van hun uitkering. Volgens het ministerie van Sociale Zaken laten de regels niet toe dat Terneuzen op deze manier experimenteert met het zonder voorwaarden verstrekken van een soort basisinkomen. Donderdag stemde de verdeelde 31-koppige gemeenteraad van de Zeeuwse stad over het experimenteervoorstel van PvdA-wethouder Cees Liefting. De raad besloot het experiment uit te stellen zodat het eerst met Sociale Zaken kan worden uitgewerkt.
De twintig vrijwillige deelnemers aan het experiment zitten lang in de bijstand. Ze solliciteren al jarenlang tevergeefs en moeten zich volgens Liefting desondanks door een demotiverende bureaucratie heen werken om hun uitkering niet te verliezen. Eventuele inkomsten moeten ze deels inleveren. De hoop was dat als de proefkonijnen zich nergens meer zorgen over hoeven te maken en zo veel mogen bijverdienen als ze willen, ze zich met kleine baantjes weer terug op de arbeidsmarkt zullen vechten.
Niet realistisch
Het Rijk mag dan veel taken hebben overgedragen aan gemeenten, die daardoor een grotere vrijheid van handelen kregen, staatssecretaris Jette Klijnsma van Sociale Zaken had al een stokje gestoken voor het Terneuzense experiment. Sociale Zaken is tegen elke vorm van een basisinkomen. Dat gaat er immers van uit dat iedereen, arm en rijk, een bepaald bedrag krijgt, zonder voorwaarden.
'Een onvoorwaardelijk basisinkomen is geen realistische en economisch haalbare optie', stelt PvdA-minister Lodewijk Asscher in een brief aan de Tweede Kamer. Het generieke karakter van het basisinkomen staat volgens de bewindsman 'inkomensondersteuning aan specifieke groepen' in de weg. Dat laatste is bovendien een stuk goedkoper. Ook vergroot het basisinkomen volgens Asscher niet de kans op een baan.
Meer lezen?
Dankzij een 'boerenslimmigheidje' hoopte Terneuzen als eerste Nederlandse gemeente te kunnen gaan experimenteren met een basisinkomen. Lees hier meer over het plan van de voorstanders van het experiment.
De Participatiewet, waarin de bijstand is ondergebracht, biedt geen ruimte voor experimenten met een onvoorwaardelijk basisinkomen. Volgens die wet moet er altijd iets tegenover de uitkering staan, namelijk de intentie om een baan te vinden en, indien gevonden, die te houden. Deze wet is iets versoepeld om gemeenten wat experimenteerruimte te geven voor slimme, gemeentelijke ideeën die ertoe leiden dat mensen met een bijstandsuitkering de drempel naar de arbeidsmarkt over kunnen.
Eerder nodigde Klijnsma het college van B&W van Terneuzen al uit ook die experimenteerruimte te nemen. Maar het college vond de ruimte te krap en vroeg een jurist hoe de gemeente de Participatiewet kan omzeilen. Door bijstandsgerechtigden hun uitkering van 983 euro te laten ruilen voor een gift-zonder-voorwaarden van 933 euro, was de juridische trouvaille. Het verschil tussen beide bedragen zit hem in het vakantiegeld.
Niet alleen stelde de gemeenteraad dit plan donderdag uit, ook het ministerie van Sociale Zaken keurt de omweg af. Een gemeente die haar inwoners zomaar geld geeft, doet aan inkomenspolitiek, zegt 'Den Haag', en daar mogen gemeenten zich helemaal niet mee bezighouden.
Wat is basisinkomen?
Een basisinkomen in de puurste vorm is een vast maandelijks bedrag dat de overheid naar alle burgers - van miljonair tot bijstandsmoeder - overmaakt zonder dat er voorwaarden aan zijn verbonden. Het bedrag moet genoeg zijn om van te leven. Een van de doelen is een eind te maken aan de uitkeringenbureaucratie en -industrie. De hoop is vervolgens dat mensen, verlost van bureaucratische rompslomp, allerlei baantjes accepteren (omdat ze alle verdiensten mogen houden) en de werkloosheid daalt. Het zou ook een impuls moeten geven aan vrijwilligerswerk en mantelzorg. Tegenstanders menen dat het onvoorwaardelijke basisinkomen aanzet tot luiheid en voor elk land onbetaalbaar is.
