'Temperatuurstijging beperken tot onder 2 graden lukt zeker niet'
Het klimaatakkoord dat 195 landen in Parijs tot stand proberen te brengen zal de wereldwijde temperatuurstijging zeker niet beperken tot ruim onder de 2 graden Celsius zoals de bedoeling is, zeiden wetenschappers vrijdag. De reducties in uitstoot van broeikasgassen zijn niet groot genoeg.
De vijf wetenschappers van gerenommeerde Europese klimaatonderzoeks-instituten spraken in Parijs op basis van de tekst van de laatste conceptversie van het akkoord. Vandaag wordt een nieuwe, finale versie verwacht. Het was een van de drukste persconferenties op de COP21 tot nu toe.
Klimaatspecials
Meningen genoeg over de verandering van het klimaat, je zou er de feiten bijna door vergeten. Deze drie interactieve visualisaties laten harde data achter de wereldwijde opwarming zien. Wie zijn de grootste vervuilers? Hoeveel warmer wordt het in Nederland? Hoe zit het met CO2 en de 2 °C-grens? En ook: de gevolgen voor de Elfstedentocht.
Veel te vaag
Volgens de tekst mag de gemiddelde temperatuur niet verder oplopen dan 2 graden boven pre-industrieel niveau. Gepoogd wordt de stijging te beperken tot 1,5 graad. Verder moeten broeikasgasemissies 'zo snel mogelijk' pieken. Daarna moeten ze worden teruggebracht tot 'broeikasgasemissies-neutraliteit' wordt bereikt, ergens 'in de tweede helft van deze eeuw'.
Dat is veel te vaag, aldus de onderzoekers gisteren. Het temperatuurdoel is mooi en conform wetenschappelijke inzichten, maar de rest van de tekst vloeit er niet uit voort, zei Johan Rockström van het Stockholm Resilience Center. 'De doelstellingen in de tekst zijn veel te slap om het einddoel te bereiken. We moeten de tekst in overeenstemming brengen met de wetenschap.'
Zo staat in de concepttekst nergens expliciet dat om de temperatuurstijging te beperken tot 2 graden, een volledige uitbanning van fossiele brandstoffen in uiterlijk 2050 noodzakelijk is. 'En we hebben het totale koolstofbudget voor de 1,5 graad waarschijnlijk al in 2020 opgemaakt', waarschuwde Steffen Kallbekken van het Centre for International Climate and Energy Policy.
'Verhullend' woord
De pijlen van de wetenschappers richtten zich ook op het 'verhullende' woord 'broeikasgasemissies-neutraliteit'. Dat is een door het Franse voorzitterschap bedachte compromisterm die alle menselijke emissies omvat, niet alleen CO2, en omstreden woorden als 'decarbonisatie' en 'zero emission' omzeilt.
Het probleem met de term neutraliteit is dat zij suggereert dat je CO2-emissies kunt compenseren via negatieve emissies, met natuurlijke koolstofopslag in bossen of kunstmatige, via experimentele technologie (carbon capture storage CCS). 'Maar zulke negatieve emissies zijn een gevaarlijke gok. Natuurlijke ecosystemen beginnen al te haperen en CCS is te duur of te riskant.'
Volgens Kevin Anderson van het Tyndall Centre for Climate Change Research in Manchester dreigt de deal van Parijs zwakker te worden dan het mislukte akkoord van Kopenhagen in 2009 omdat de emissies van de internationale luchtvaart en scheepvaart zijn geschrapt. Die werden in eerdere versies nog wel genoemd. 'Ook worden fossiele brandstoffen nergens genoemd.'
Rijke landen aan de bak
Volgens de wetenschappers is het duidelijk: 'Om een redelijke kans te houden op 2 graden moet de CO2 in 2070 uit het klimaatsysteem. Voor 1,5 graden is dat 2050. Dat is de wetenschappelijke benchmark', aldus Hans Joachim Schellnhuber van het Postdam Institute for Climate Impact Research. 'Dat betekent dat de emissies op zijn laatst mogen pieken rond 2020.'
Dit betekent dat de rijke ontwikkelde landen veel sneller veel meer uitstoot moeten terugdringen dan ze nu beloven. Maar wij kunnen zelf ook iets doen, aldus Anderson. 'Tien procent van de mensen in de wereld veroorzaken 90 procent van de emissies. Dat zijn wij hier in deze zaal.' Of zoals Rockström het uitdrukte: 'Vanaf maandag moeten we de lichtknop omdraaien.'
De onderhandelingen gingen gisteren in alle hevigheid verder. Groot nieuws was dat Brazilië, met Zuid-Afrika, India en China een van de BASIC-landen van grote opkomende economieën, zich heeft aangesloten bij de zogenaamde 'High Ambition Coalition' van de EU, de VS en meer dan honderd Afrikaanse, Caribische en Pacifische landen, die streven naar een ambitieuze deal.
Dit kan vandaag de druk opvoeren op belangrijke landen die dwarsliggen in de onderhandelingen, zoals China, India en vooral olielanden als Saoedi-Arabië, Venezuela en Rusland. COP21-voorzitter Laurent Fabius wil de klimaattop liefst in de loop van vanmiddag afronden (een dag te laat), maar vrijwel iedereen in Le Bourget rekent erop dat de zaak doorloopt tot diep in de nacht.
