Syrië heeft nu probleem met internationale gemeenschap

Het had erger gekund, maar de meeste Syriërs weten het nu: hun land is het onderwerp van serieuze internationale druk. Het unaniem aannemen door de Veiligheidsraad van een resolutie waarin medewerking wordt geëist met het onderzoek naar de moord op de voormalige Libanese premier Hariri, hangt als een donkere wolk boven Damascus, ondanks de opluchting dat de VN niet direct tot economische sancties zijn overgegaan.

‘Het maakt niet uit of de resolutie het over sancties heeft of niet. Wat telt is dat we het onderwerp zijn van actie in de Veiligheidsraad’, meent politiek analist Marwan Kabalan, verbonden aan de universiteit van Damascus. De echte boodschap van de unanieme beslissing in de Veiligheidsraad is dat het niet meer gaat om een ruzie ‘tussen de VS en Syrië, maar tussen de hele internationale gemeenschap en Syrië’, aldus Kabalan.

Hoewel het er sinds het rapport van de Duitse VN-onderzoeker Detlev Mehlis, ruim een week geleden, al aan zat te komen, reageren regeringskringen toch geschokt op deze bindende resolutie onder hoofdstuk VII van de VN. ‘Het is een stuk vijandiger dan we hadden verwacht, ondanks een paar positieve veranderingen op het laatste moment’, zei George Jabbour, een parlementslid, die dicht bij de regering staat.

In Damascus overheerst het gevoel dat de regering nu met de rug tegen de muur staat. De meeste mensen vrezen voor ernstige gevolgen voor de al kwakkelende economie en voor de stabiliteit in het land. De chaos en het geweld van een ‘Irak-scenario’ worden regelmatig aangehaald. Dat de VN nu nog niet met sancties zijn gekomen, wordt vooral gezien als een uitstel van executie.

Jabbour en andere pro-regeringsbronnen wijzen echter op de Syrische bereidheid tot medewerking. President Bashar Assad heeft het afgelopen weekeinde per decreet een commissie opgezet om te helpen bij het onderzoek naar de moord op Hariri, zoals was voorgesteld door Mehlis.

Critici van de regering denken echter niet dat de Syrische regering volledig zal meewerken. Ze beschouwen de commissie meer als een mechanisme dat is bedoeld om tijd te rekken.

Een buitenlandse diplomaat zei te betwijfelen dat de regering de Syriërs die tot dusver in het rapport genoemd zijn, kan uitleveren of zelf kan berechten. Het gaat onder anderen om de broer en de zwager van de Syrische president, Maher Assad en Asef Shawkat, die beiden machtige posities bekleden in het land.

Een opposant die anders dan velen niet bang is zijn mond open te doen, Yassin Haj Saleh, zei dan ook dat de Syrische commissie volstrekt onbetekenend is. ‘Geen enkele Syrische rechter heeft de moed om mensen als Maher en Asef Shawkat op te dragen te verschijnen.’

Meewerken met het internationale onderzoek of niet meewerken zijn dus even slechte keuzes voor de regering, zegt Haj Yassin. Hij refereert aan de zelfmoord eerder deze maand van de Syrische minister van Binnenlandse Zaken Ghazi Kanaan, in antwoord op wat er nu kan gaan gebeuren. ‘Misschien dat deze resolutie de deur opent naar meer van dit soort ‘‘zelfmoorden’’.’

De grote vrees van veel gewone Syriërs was dat de Veiligheidsraad meteen al sancties zou opleggen. Ook Haj Saleh is opgelucht dat dat niet gebeurd is. ‘Dat zou de regering een voorwendsel hebben gegeven om te zeggen dat het regime en het volk één zijn, om de rijen te sluiten. De rijen zijn niet gesloten.’

Maar dat is wel wat de regering waarschijnlijk gaat proberen. Vorige week kondigde de regerende Baath-partij aan eindelijk stappen te zullen nemen om honderdduizenden staatloze Koerden in het noordoosten van het land het burgerschap te geven. Dat zal mede bedoeld zijn om bestaande spanningen met die belangrijke bevolkingsgroep te sussen.

Bovendien gaan er volop geruchten, aan de vooravond van het eind van de vastenmaand ramadan, dat voor de Eid el-Fitr medio deze week een belangrijke groep politieke gevangenen zal worden vrijgelaten. Het betreft de mensen die gearresteerd zijn na de ‘lente van Damascus’, vijf jaar geleden, toen Bashar Assad aan de macht kwam. Het gaat om een tiental van de minstens honderden politieke gevangenen die Syrië telt.