Strengere regels inburgering: geslaagde migranten moeten opnieuw toets afleggen
Migranten die al via een staatsexamen waren ingeburgerd, moeten van de IND ineens alsnog extra toetsen maken over Nederlandse gebruiken om in aanmerking te komen voor een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd.
Een nieuwkomer kan twee routes bewandelen om aan de inburgeringsplicht te voldoen. De gemakkelijkste is die van het inburgeringsdiploma, waarvoor op zes onderdelen een examen moet worden afgelegd op het (basale) taalniveau A2. Migranten die willen doorstuderen of op hoger niveau aan het werk willen, kunnen ook kiezen voor het moeilijkere staatsexamen. Dat is bijvoorbeeld vereist voor een studie aan hbo of universiteit.
Tot 2015 gold de regel dat wie het moeilijkere staatsexamen had afgelegd aan zijn inburgeringsplicht had voldaan. Daarna zijn de regels veranderd: behalve het staatsexamen moeten voortaan ook de toetsen Kennis van de Nederlandse maatschappij en Oriëntatie op de Nederlandse arbeidsmarkt worden behaald.
Volgens de website van Duo - de dienst die namens de overheid de inburgering uitvoert - hoeven migranten die vóór 2015 inburgeringsplichtig werden die toetsen niet te maken. Maar deze zomer kreeg het UAF - de stichting die vluchtelingstudenten begeleidt - ineens telefoontjes van diverse migranten die al langer in Nederland zijn, jaren geleden hun staatsexamen hebben gehaald en nu ineens toch de extra toetsen moeten maken.
David Azizi (31) kwam in 2012 uit Iran naar Nederland. Hij behaalde in 2015 het staatsexamen en studeert nu elektrotechniek aan de Hogeschool van Amsterdam. Toen hij deze zomer zijn verblijfsvergunning wilde verlengen voor onbepaalde tijd, meldde de IND hem echter dat hij het examen Kennis van de Nederlandse maatschappij nog moest behalen. 'Ik zei dat dat niet klopte, maar de IND wees naar Duo en Duo weer naar de IND. Ik heb een week met iedereen aan de telefoon gehangen en nog was er geen duidelijkheid.'
Azizi toont zijn inburgeringsaccount van Duo: 'U hoeft niet in te burgeren', staat er. De reden is dat hij het staatsexamen heeft behaald.
Maar eens ingeburgerd is niet voor altijd ingeburgerd, stelt de IND daartegenover. Weliswaar was Azizi voor het eerst inburgeringsplichtig vóór 2015 en heeft hij al aan de toen geldende eisen voldaan. Maar omdat hij nu een nieuwe verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd aanvraagt, wordt hij volgens een IND-woordvoerster opnieuw inburgeringsplichtig. 'En dat betekent dus dat er wordt gekeken naar de nu geldende regels.'
Op een internetforum vergelijkt een gedupeerde de gang van zaken met het verlengen van een rijbewijs: alsof je na vele jaren autorijden ineens opnieuw moet afrijden omdat sinds het behalen van je rijbewijs de examencriteria zijn veranderd.
De IND-woordvoerster wijst er echter op dat een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd sterkere rechten geeft dan de tijdelijke vergunning die migranten meestal in eerste instantie krijgen. 'Dus het is niet gek dat daar strengere eisen aan worden gesteld.' Opmerkelijk genoeg is voor het verwerven van het Nederlanderschap - het sterkste verblijfsrecht - een staatsexamen wél genoeg.
Azizi overwoog bezwaar te maken, maar omdat zijn huidige tijdelijke verblijfsvergunning bijna afliep, besloot hij toch maar het examen te doen om van het gedoe verlost te zijn. 'Het is een gemakkelijke toets en ik heb het gehaald. Maar ik ben er wel boos over dat dit zo gaat. De grote organisaties werken in Nederland echt niet met elkaar samen.'
De Rekenkamer sprak er begin dit jaar overigens zorgen over uit dat steeds minder nieuwkomers kiezen voor het hogere niveau van het staatsexamen. Sinds de marktwerking is ingevoerd moeten vluchtelingen die niet binnen drie jaar inburgeren, de kosten voor hun taalcursus terugbetalen. 'Een perverse prikkel' om voor de gemakkelijkste weg te kiezen, vindt de Rekenkamer.
